VERİLEN İKRARIN SORUMLULUKLARI:
Kardeşlerim, dostlarım! İmdi ben yine sizlere «kelimeyi Tayyibenden (kelimeyi şehadet) bahs ediyorum. Bunun manasını anlatmağa çalışıyorum. Bu mevzuda sizin de nazar-ı dikkatinizi bir noktaya celb etmek isterim.
Siz ikrar verip kabul ettiniz ve dediniz ki. Hak Teâla her şeyin ve hatta sizin kendinizin de sahibi ve malikidir. Şimdi gelin bakalım bunun manası ne demektir. Bunun manası şu demektir ki, sîzin kendi canınız da kendinizin değildir. Hak Teala'nın malıdır, ona aittir. Sizin kendi eliniz sizin değildir. Sizin kendi gözünüz de sizin değildir. Sizin kendi kulağınız da vücudunuzun her hangi azası da sizin değildir. Üzerinizde şu gezip dolaştığınız yerler de sizin değildir. Size hizmet eden şu hayvanlar da sizin değildir. Şu ev eşyanız malınız mülkünüz, faydalandığınız şu şeyler de sizin değildir. Her şey Hak Teâla'nın malıdır, O'na aittir. Hak Teâla tarafından atiye kabilinden ihsan kabilinden sizlere ata kılınmıştır. Şimdi bu hususa ikrar verip kabul etlikten sonra birisi nasıl çıkıp da hak iddia eder ki, benim canım, kendimindir, benim malım kendimindir, falan şey de benimdir, feşmekân şey de benimdir. Başkasına malik, sahib demek ve bir şeyi kendi malı veya mülkü diye ortaya atılmak boş ve manasız sözden ibarettir. Eğer birisi hakikaten ve gönülden inanmış ise ki, her şeyin sahibi ve maliki Hak Teâla'dır, o zaman kendiliğinden iki mesele ortaya çıkar. Birincisi şu ki, mademki hakiki malik Hak Teâla'dır ve size her ne verilmiş ise, Hak Teâla tarafından emanet olarak verilmiş. Sahibi her ne şekilde emr ediyorsa, siz de bu nesneleri o şekilde kullanacaksınız. Şimdi onun rızası hilafına bu nesneleri kullanır ve bundan istifade etmeğe kalkarsanız, siz hilekâr dalavereci ve düzenbaz olursunuz. Sizin, kendi ellerinizi ve ayaklarınızı dahi O'nun rızası hilâfına kullanmağa dahi hakkınız yoktur. Siz, kendi gözlerinizi, O'nun rızası hilafına bir şeye bakmak için kullanmağa haklı değilsiniz. Siz, O'nun rızası olmayan şeylerle karnınızı doyurmağa dahi hak sahibi değilsiniz. Siz elinizde bulunan arazi, tarlaları malikin rızası hilafına kullanamazsınız. Sizin kendi karınız, hani siz benim karım diyorsunuz, sizin evlâdınız, hani benim çocuklarım diyorsunuz ya, bunlar ancak şunun için sizindir ki, malik bunları emanet olarak size tevdi kılmıştır. Bu itibarla siz bunları kendi isteğiniz gibi değil, hakiki malikin isteği gibi muamele edeceksiniz. Onun hükmü gereğince davranacaksınız. Eğer O'nun hükmü hilâfına hareket edecek olursanız, o zaman siz gasib (gasb eden) duruma düşersiniz. Nitekim, bir kimse başka birisinin arazisini gasb ederse, basıp işgal eylerse, bu kimseye siz nasıl, imansız, namussuz, haksız dersiniz, bu şekilde Allahu Teâla'nın verdiklerini de siz kendi keyfinize göre çalıştırır, kendi keyfinize göre kullanmağa kalkarsanız, yahut da Allahu Teâla'nın rızası hilâfına, her hangi bir kimsenin rızasını göz önüne olarak, faydalanmak isterseniz size de aynı, imansızlık, namussuzluk haksızlık ithamı lâzım gelmez mi? Şimdi malikin rızasına muvafık iş yaptığınız zaman, her hangi bir şekilde bazı zarar da olursa, olabilir, mesele yok. Can giderse gitsin. Ele ayağa zarar gelirse gelsin.. Evlâda aileye kaza ulaşırsa ulaşsın. Mal mülk dağılıp gidiyorsa gitsin. Tasa çekilecek bir şey yok. Demek ki hakiki malik, hakiki sahib böyle istemiş böyle olmuştur. Ne tasa yeridir?
Hakiki malik, her ne şekilde isterse haklıdır. Evet şimdi size malikin rızası hilafına iş görecek olursanız ve onun malik bulunduğu varlığa zarar getirecek olursanız, o zaman siz suçlusunuz. Çünkü başka birisine ait bulunan nesneyi siz zarara uğratmışsınız, bozmuşsunuz. Siz kendi canınızın sahibi değilsiniz. Ancak Malik'in rızasına muvafık olarak can verebilirsiniz. Malikin hakkını ödersiniz. Bunun hilâfına siz kendi canınıza kasd edersiniz, imansızlık haksızlık etmiş olursunuz.