AöfSosyolojiye Giriş Dersi 1.Ünite Ders Notları

SOSYOLOJİK DÜŞÜNMENİN BİREYE SAĞLIYCAĞI ÖZELLİKLER

• Toplumsal sorunları görebilme
• Daha farklı bir dünya olabileceğini görmek.
• Bildiklerimizi yeniden inceleme
• Kesin doğruları çözümleme ve sorgulama alışkanlığı kazanma


SOSYOLOJİNİN TEMEL KAVRAMLARI

Toplum:
Toplum bireylerin toplamı demek değil belirli bir kültürü ve bir takım toplumsal kurumları paylaşan insanlar arasındaki ilişkilerdir. Toplum ve ulus birbirinden farklı kavramlardır. Ulus resmi olarak tanınmayı içeren ve varsayılan bir birlikteliktir.
Toplumsal Yapı :
Toplumu oluşturan temel gruplardan ve toplumsal kurumlardan meydana gelen kalıcı, sürekli ve örgütlü ilişkilere denir
Toplumsal Rol: Toplum her statüdeki insanın belirli bir şekilde davranmasını bekler ve bu davranışlar ROL olarak adlandırılır.
Bireyin rollerinden biri yada bazıları diğer yollarla uyuşmadığı zaman ROL ÇATIŞMASI olur.
Statü: Diğer insanların bizim hakkımızdaki düşüncelerini ve bize karşı davranışlarını belirleyen şey statümüzdür. Verilmiş ve edinilmiş statüler vardır.
Benlik :
Kendimize kimliğimize ve niteliklerimize ilişkin algı ve düşüncelerimizin bütünüdür.
Norm :
Normlar belirli durumlarda insanların nasıl davranması gerektiğini konusunda yaptırımı olan beklentilerdir. Normlar değerlere dayalı olarak geliştirilen kurallardır.
Toplumsal değişme :
Toplumun kültürel yapısal ekolojik veya demoğrafik özelliklerindeki değişmeyi ifade eder.
Toplumsal Kurum =
Toplumun yapısı ve temel değerlerinin korunması bakımından nispeten sürekli kurallar topluluğudur. Kurum ve toplumsal kurum farklı şeylerdir örneğin sağlık ocağı hastaneler birer kurumdur sağlıkla ilgili kurumların bütünü ise bir toplumsal kurum olan sağlık kurumudur.
Toplumsal Olgu: Bireyin dışında bulunan ve sahip oldukları zorlama gücü sayesinde kendilerini bireye kabul ettiren davranış düşünme ve hissetme biçimleridir.
Değer:
Toplum yada sosyal bir grup tarafından önemli görülen inanç ve ideallerdir.Toplumsallaşma:Topluma ait, tutumları, bilgi ve becerileri kısacası o toplumun kültürünü öğrendikleri etkileşim sürecidir.C.Wright Mills tarafından geliştirilen sosyolojik imgelem he tarihi hem biyogrofiyi hem de toplumun bunlar içindeki ilişkilerini kavramaktadır.Sosyoloji makro düzeyde toplumsal kurumların ya da toplumların yapısını, Mikro düzeyde grupları gruplar arasındaki etkileşimi ve toplumsal rolleri inceler
Mikrososyoloji:
Yüzyüze etkileşim halindeki gündelik davranışların incelenmesine mikrososyoloji denir.
Makrososyoloji : Siyasal sistem yada ekonomik düzen gibi büyük ölçekli toplumsal düzenlerin çözümlenmesine ise makrososyoloji denir.

TOPLUM TİPLERİ

Avcı ve Toplayıcı toplumlar - Tarım toplumları - Kırsal toplumlar- Modern toplumlar- Bilgi toplumu - Modernlik öncesi toplumlar

SOSYOLOJİNİN DOĞUŞU

• Bilim olarak sosyoloji yaklaşık 200 yıl önce ortaya çıkmıştır. Fransız devrimi ve Endüstri devrimi sonrasında büyük değişimler meydana gelmiştir. Sosyolojinin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bu değişimlerdir
.• İlk sosyolojik analizler nelerin neden değiştiğini ortaya koyma ve gelecekte toplum yapısının nasıl olacağını tahmin eden analizlerdir.
• Auguste COMTE toplumun bilimsel olarak incelenmesini sosyoloji olarak adlandıran ilk kişidir(sosyolojinin isim babasıdır)

SOSYOLOJİNİN DİĞER SOSYAL BİLİM DİSİPLİNLERİYLE İLİŞKİSİ

• Disiplin bilim dallarının alt kategorilerine verilen isimdir. Sosyoloji hem bir bilim hem bir disiplindir. Doğa bilimlerinin kullandığı yöntemlerle cevap bulma çabası sosyolojiyi doğurmuştur. Psikoloji : Bireysel davranışı incelediği için Antropoloji : Sadece kültür üzerinde durduğu içinEkonomi ve Siyaset = Sadece toplumsal kurumu inceledikleri için Tarih : Olguların belirli dönemdeki hallerini incelediği için ...Felsefe : Üç açıdan ilişkisi vardır, 1-Bir bilim olarak sosyolojide bilim felsefesinden yararlanır.2- sosyoloji sosyal algıları ele alırken, değerlerle de ilgilenmektedir ve değerlerin ahlak felsefesinde ve toplumsal felsefede nasıl tartışıldığını bilmesi gerekir. 3- Sosyoloji yeni felsefi soruların ortaya çıkmasına katkıda bulunur.

Sosyolojiden farklıdır. Sosyoloji diğer disiplin alanlarından diğer disiplin alanlarıda sosyolojiden faydalanır ilişki içindedirler

BİLİM VE YÖNTEM

Bilimin 2 Temel Ögesi vardır : Bilgi ve Yöntem

Önerme : İki yada daha çok kavram arasındaki ilişki hakkındaki yargıyı ifade eden cümlelere denir .Varsayım : Doğru olduğu kabul edilen yargı ve genellemelere denir. Bağımlı Değişken : Değişkene bağlı olarak değişen ( Sonuç ) değişkene denir Bağımsız Değişken : Nedensel ilişkilerde neden olan değişkene ( Neden ) denir.

Bilimsel araştırmanın aşamaları :
• Araştırma konusunun seçilmesi ve problemin belirlenmesi
• Araştırma için uygun araştırma tipi ve yöntemin belirlenmesi
• Araştırma evrenin belirlenmesi ve örneklem seçimi
• Veri toplama ve Veri analizi
• Bulguların yorumlanması ve rapor yazımı.
• Bilim olması gerekeni değil olanı araştırır,Bir toplumsal kurumdur,sistemli ve organize edilmiş bilgiler bütünüdür, bilgi üretmenin sistemli bir yoludur hem emprik(gözleme ve deneye dayalı) hem rasyoneldir, değerlerden mümkün olduğunca uzak kalmaya bakar.

Bilimlerin Sınıflandırılması Matematik Bilimler : Matematik ve Mantık Pozitif Bilimler : Doğa Bilimleri ( Fen Bilimleri ) ve Sosyal Bilimler

Doğa Bilimleri ve Sosyal Bilimler Arasındaki Farklar
• Doğa bilimlerde kesin bilgilere gitmek sosyal bilimlere göre daha kolaydır
• Doğa bilimlerde ölçüm yapmak daha kolaydır
• Doğa yasaları daha kesindir.
• Doğa bilimlerde gelecekle ilgili tahmin yürütmek daha kolaydır.
• Doğa bilime daha kolay deney yapılır
• Doğa bilimde olayların neden sonuç ilişkisini daha kolay ortaya koyar.
SOSYOLOJİK ARAŞTIRMALARDA YÖNTEM VE TEKNİKLER

Sosyal bilimlerde temel yaklaşım

Pozitivizm Yaklaşım : Emprik, Sistematik , Teorik
• Tek bir bilimsel yöntem vardır bütün bilimler bu yöntemi kullanır sadece konuları değişiktir.
• Gerçekliğin insanlardan bağımsız olduğunu ve keşfedilmeyi beklediğini savunur.
• Toplumsal dünyayı incelemek için doğa bilimlerinde kullanılan yöntemlerin kullanılmasını gerektiğini savunur
• Sadece görünen olguları ve ilişkileri sosyolojinin konusu yapar
• Toplumsal gerçeklik bilinebilir
• Yöntem olarak nicel yöntem kullanılır.
• Toplumsal gerçekliği fiziksel gerçeklikler gibi bireylerin öznelikler dışında var olanlarla sınırlı tutarlar
• Sadece ileriye yönelik kestirmeler yapabilirler.
• İnsanların rasyonel hareket ettiklerini düşünürler.
• Kökleri auguste comte ve Durkheim e dayanır.
• Bilimselliğin temelini hipotezlere dayatır.

Yorumlayıcı Yaklaşım :Emprik, Sistematik , Teorik

• Toplumsal gerçekliği bireylerin ona verdiği anlamda aramaya çalışır
• Araştırmadaki amacı toplumsal eylemi anlatmaktır
• İncelenen toplumsal eylemin bağlamına bakılır
• Nitel araştırma yöntemini kullanır
• Nedensel açıklamayı değil derinlemesine betimlemeyi anlamayı ve yorumlamayı amaçlar
• Kökleri Alman Dilth ye dayanır

Eleştirel Yaklaşım : Emprik, Sistematik , Teori
• Toplumsal gerçekliği görünür toplumsal ilişkilerin arkasında saklı olduğunu düşünür.
• Toplumsal ilişkiyi dönüştürmeyi amaçlar
• İnsaların düzen tarafından aldatıldıklarını değişime uğradıklarını savunur
• Kökleri Robert Mertona dayanır
Feminist Yaklaşım :
Feminist araştırmacıların amacı :
• Toplumsal ilişkilerdeki cinsiyetçi iktidar yapısını dönüştürmeyi amaçlar
• Ataerkil toplumsal yapı içinde güçsüz olan kadını güçlendirmek
•Pozitivizmi eleştirir
• Toplumdaki cinsiyete dayalı ilişkilerin varlığını göstermek

Sosyal Bilimlerde Kullanılan Araştırma Yöntem ve Teknikleri Nicel Araştırma Teknikleri

• Pozitivist yaklaşıma dayanan araştırma yöntemidir• Araştırmaların başına yapılmış olan hipotezlerin sınanmasına dayalı yapılır• Araştırmacılar nesneldir ve Tümdengelimdir. • Sosyal olgular arasında neden sonuç ilişkisi ortaya konmaya çalışır• Standartlaştırılmış teknikler kullanılır Kavramlar kesin ölçülebilir değişkenler haline dönüştürülebilir.

Nitel Araştırma Teknikleri • Tümevarım ilkesi benimsenmiştir -Hipotezle başlamaz• Sosyal olguları içinde bulundukları sosyal bağlam içinde değerlendiren yöntemdir.• Keşfedicidirler, küçük örneklem gruplardan veri toplarlar• Standartlaştırılmış veri toplama araçları kullanılmaz.• Veriler yapılandırılmamış görüşme, odak grup görüşmesi yapılandırılmamış ve yarı yapılandırılmış gözlem yaşam öyküsü örnek olay ve doküman incelenmesi gibi veri toplama yöntemleriyle elde edilir.

Yöntemsel Çoğulculuk • Nitel ve Nicel yöntemin bir arada kullanılabileceği görüşünün temel düşüncesidir.
Sosyolojide Araştırmalarında Sorulan Soru Türleri • Olgusal- Deneysel Sorular : • Karşılaştırma Sorusu • Gelişimsel Soru • Teorik Soru