Tekil Mesaj gösterimi
Alt 14 Nisan 2009, 05:19   #17
Çevrimiçi
Cry
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
IF Ticaret Sayısı: (0)
IF Ticaret Yüzdesi:(%)
Cevap: Türk Dilbilgisi ve Kuralları




<B>
FİİLLERDE KİP



Fiillerin, zaman ve anlam özelliklerine göre, türlü eklerle biçimlenmelerine kip denir.

Fiil kipleri iki çeşittir: Bildirme (haber) kipleri ve dilek (isteme) kipleri.


1. Bildirme (haber) kipleri


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
a) Görülen geçmiş zaman kipi: Fiil kök ya da gövdelerine -di (-dı, -du, -dü) eki getirilerek yapılır: gel-di, al-dı, bul-du, gör-dü... Bu kip, geçmişte gerçekleşmiş; fakat örülen, bilinen bir eylemi anlatmak için kullanılır.

b) öğrenilen geçmiş zaman kipi: Fiil kök ya da gövdelerine -miş (-mış, -muş, -müş) eki getirilerek yapılır: bil-miş, al-mış, dur-muş, gör-müş... Bu kip geçmişte gerçekleşmiş; ancak kişinin bunu bizzat görmediğini, başkasından duyduğunu ya da öğrendiğini ifade etmek için kullanılır. -miş eki, eklendiği kelimelere türlü anlamlar katabilir: Elim kanamış (farkında olmama). Biz senin gibileri çok dinlemişiz (övünme) gibi.

c) Şimdiki zaman kipi: Fiilin bildirdiği işin, oluşun ve hareketin içinde bulunan zamanda başladığını, olduğunu ya da sürdürüldüğünü bildirir. Şimdiki zaman kipi -yor ekiyle yapılır: al-ı-yor, gör-ü-yor, bil-i-yor, tut-u-yor...

d) Gelecek zaman kipi: Fiilin bildirdiği işin, oluşun, hareketin, içinde bulunulan zamandan sonra olacağını, yapılacağını bildirir. Bu kip -ecek, -acak ekiyle oluşturulur: gel-ecek, al-acak, bil-ecek, sor-acak...

e) Geniş zaman kipi: Fiilin bildirdiği işin, oluşun ve hareketin eniş bir zaman içinde yapıldığını, yapılacağını bildirir. Geniş zaman kipi fiil kök ya da gövdesine -r, (e)r, (i)r, eklerinden biri getirilerek yapılır: gel-ir, bil-ir, al-ır, sor-ar, gör-ür, oku-r...
2. Dilek(tasarlanma)kipleri


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Bu kipler, fiilin bildirdiği işe, oluşa ve harekete dilek, istek, gereklik ya da emir anlamı katar. Dilek kipleri şunlardır:
a) Dilek-şart (koşul) kipi: Dilek anlamı taşıyan bu kip fiilin kök ya da gövdesine -se, -sa eki getirilerek yapılır: gel-se, al-sa, bil-se, anla-sa...

b) İstek kipi: Fiilin bildirdiği işe, oluşa, harekete istek anlamı katan bu kip -e, -a ekiyle yapılır: gel-e, al-a, bul-a, sor-a...

c) Gereklilik kipi: Fiilin bildirdiği için, oluşun, hareketin olması, yapılması gerektiğini bildiren bu kip -meli (-malı) ekiyle kurulur: gel-meli, al-malı, sor-malı, bil-meli...

d) Emir (buyurma) kipi: Fiilin bildirdiği işin, oluşun hareketin gerçekleşmesi için kullanılır. Emir kipinin I. tekil ve I. çoğul kişileri yoktur. II. tekil kişisi eksizdir. II. çoğul kişi in, -iniz ekiyle yapılır: gel-in (gel-iniz), al-ın (al-ınız)... gibi. III. tekil kişisi ise -sin (-sın, -sun, -sün) ekiyle yapılır: bil-sinler, al-sınlar, dur-sunlar, gör-sünler... gibi.

Emir kipinin dilek anlamında kullanıldığı da olur:
Allah yardımcıları olsun.
Allah'ım milletimizi koru.
Siz de insanlara acıyın.
FİİLLERDE ZAMAN


Fiillerin bildirdiği temel anlamlardan biride zamandır. Türkçe'de: 1) Eylemin yapılıp bittiğini haber veren geçmiş zaman; 2) Eylemin yapılmakta olup devam ettiğini bildiren şimdiki zaman; 3) Eylemin gelecekte yapılacağını bildiren gelecek zaman olmak üzere üç ana zaman vardır.
Fiillerin bildirdiği zaman, basit ve birleşik zaman olmak üzere ikiye ayrılır:

1) Basit zamanlar
a) Görülen geçmiş zaman, (-di): gel-di-m
b) Öğrenilen geçmiş zaman, (-miş): gel-miş-i-m
c) Şimdiki zaman, (-yor): gel-i-yor-u-m
d) Gelecek zaman, (-ecek): gel-ece(k)-i-m
e) Geniş zaman, (i/e)r: gel-ir-i-m
Basit Zamanlı Bir Fiilin Yapısı

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


2) Birleşik zamanlar
a) Hikâye birleşik zamanı, (-di): gel-di-y-di-m
b) Rivayet birleşik zamanı, (-miş): gel-iyor-muş-u-m
c) Şart birleşik zamanı, (-se, -sa): gel-miş-se-m
Yukarıdaki fiillerin açık şekli geldi idim, geliyor imişim ve gelmiş isem'dir.

Birleşik Zamanlı Bir Fiilin Yapısı

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Yazmak fiilinin şimdiki zamanın şartına göre çekimi:
yaz-ı-yor-sa-m
yaz-ı-yor-sa-n
yaz-ı-yor-sa-
yaz-ı-yor-sa-k
yaz-ı-yor-sa-nız
yaz-ı-yor-lar-sa</B>

 
Alıntı ile Cevapla

IRCForumlari.NET Reklamlar
sohbet odaları sohbet odaları Benimmekan Mobil Sohbet