[YapraK]

Antropozun psikolojik etkileri - Orta yaş krizinin nedenleri






6-7 yıl kadar önce gazetede okuduğum şu cümle beni çok etkilemişti: "Vücut kimyam bozuldu!"

Stresi ve endişeyi bu kadar güzel ifade eden bir tanımlamayı ilk defa duymuştum. Geçtiğimiz pazar sabahı gazetede okuduğum cümle, en az o cümle kadar etkileyiciydi: "Elektriğim bitti!." Orta yaş ve sonrası erkeklerinin pek çoğunun yaşadığı ama çoğu kez sakladığı bedensel ve ruhsal enerji kaybı bazen gerçekten de tam bir "elektrik kesilmesine" dönüşebiliyor.

Bir hastama göre yaz başlarından bu yana orta yaş erkeklerinin yaşadığı andropoz halleriyle meşgulüz! Karısından ayrılan, yeni maceralara, yeni umutlara yelken açan erkeklerin sayısı artıyor. Andropoz öykülerinin ortak bir noktası var: Bu öykülerde erkeklerin çoğu orta yaş ve üzerindedir!

Erkekleri özellikle orta yaş sonrasında hormonlarının yönettiğini söyleyen uzmanlar var. Viyana Üniversitesi’nden Prof. Dr. Johannes Huber de bunlardan biridir. Dr. Huber’e göre erkeğin fiziğini, çekiciliğini, kaslarının gücü ve gelişimini, ruhsal davranış modellerini, hatta karakterlerini bile hormonları yönetiyor. Orta yaş virajıyla başlayan cinsel hormon kaybı erkeği korkutuyor, endişelendiriyor. Elektriği tamamen kesilmese de enerjisi oldukça düşen orta yaş erkeği kolayca bunalıma girebiliyor. Orta yaş erkeklerinde sadece bedensel değil, ruhsal alanda da müthiş değişimler meydana geliyor. Ve bazen ruhsal değişimler bedensel değişimlerin bile önüne geçebiliyor.


Yaşlanmanın doğal hormonal kayıplarını bile bir iktidar kaybı gibi değerlendirenler var. Bedensel ve ruhsal yaşlanma sürecine birden hormonal kayıplar da eklenince erkek ruhunda ciddi gelgitler başlıyor. Güç, kuvvet, otorite kaybı olmasa bile bunun ilk korkuları erkeği endişelendirmeye yetiyor. Sorun sosyologların, andrologların (erkek hormon bilimi) ve ruh bilimcilerin ilgi alanındadır. Erkekleri elektriksiz, enerjisiz, güçsüz ve bitkin bırakabilen bu hormon kaybı ve sonuçları önümüzdeki günlerde daha sık tartışılacak gibi görünüyor.

Araştırmalar gelişmekte olan toplumlarda yaşayan erkeklerin iktidarsızlık ya da cinsel güç kaybına daha çok önem verdiğini gösteriyor. Erkekler pek haksız da değil. Erkeğin cinsel gücü yaşlandıkça azalıyor, iktidarsızlık sorunu büyüyor.

Orta yaşlara adım atan erkeklerin karşılaştığı sorunların çoğu, yaşadıkları hormonal kayıplarla ilişkilidir. Erkeklerdeki en önemli seks hormonu testosterondur. Erkeklik hormonları androjenler olarak da bilinir. Erkeğin yaşlanma sürecinde ortaya çıkan hormonal kayıplar uzun bir zaman süreci içinde ve aşama aşama oluşmaktadır. Bu yavaş ilerleyen sürecin oluşturduğu yoksulluk belirtileri hafif artışlarla ilerlemekte, çoğu kez gözden kaçmaktadır.

Kırk yaş sonrasında erkeklerin testosteron seviyeleri her yıl yüzde 1-1.5 kadar azalıyor. Araştırmalar 40-59 yaş grubundaki erkeklerin yüzde 7’sinin, 60-74 yaş aralığındaki erkeklerin yüzde 20’sinin testosteron eksikliği yaşadığını gösteriyor. Erkeklerin en önemli cinsel hormonu testosteronun, yaşlandıkça azalması beden ve ruhta çok sayıda belirtiye yol açıyor.


Yağ metabolizmasının bozulması sonucunda karın çevresinde yağlanma ve kilo artışı bunların en önce ortaya çıkanlarıdır. Pek çok erkek kırklı yaşlar sonrasında -özellikle ellili yaşları geçince- karın çevresinde oluşan "yağ simidi"nin (!) nedenini bir türlü anlayamıyor. İşin kötüsü fazla kilolarını verse bile bu yağlardan kolay kolay kurtulamıyor.

Testosteron eksikliğinin erkeklerde kendine güven ve iyilik hissini azaltabileceği, yüzde kızarıklık, aşırı terleme, beklenmedik ani terleme atakları, sıcak basması gibi belirtilere yol açabileceği de biliniyor. Bütün bunları erkek menopozu olarak değerlendiren ve "andropoz" başlığı altında inceleyenler de var.

Testosteron eksikliği yaşayan erkeklerde depresif bir ruh hali görmek de mümkündür. Testosteron seviyesinde belirgin bir düşme erkeklerde motivasyon eksikliği, hüzün eğilimi, çökkünlük, karamsarlık, alınganlık, küçük şeylerden bile kolayca etkilenme gibi sorunlara neden olabiliyor. Anlayacağınız "andropoz halleri" erkeklerde hiç bilmedikleri, tanışmadıkları değişimler yapabiliyor.

Testosteron eksikliğinin orta yaş ve sonrası dönemdeki erkeklerin rutin kontrollerinde araştırılmaması ciddi bir şanssızlıktır. Erkekler cinsel sorunlarını ya saklamakta ya da bu sorunların çoğu kez farkına varmamakta veya onları başka sebeplere bağlamaktadır. Bu durum testosteron eksikliğinin çoğu kez gözden kaçmasına yol açmaktadır. Testosteron eksikliği tedavi edilebilir ve düzeltilebilir bir sağlık sorunudur. Bu tedavi sadece cinsel sorunları çözmekle kalmaz yaşam kalitesini de arttırır. 40 yaşın üzerinde bir erkekseniz, testosteron seviyenizi bilmenizde yarar var.

Prof. Dr. Osman MÜFTÜOĞLU / Hürriyet