[Sır]

Kadına karşı ortaya konan bu yasakları bugün siyasal simge tartışmasına indirgemek kadının
tarihi süreçte erkek egemenliği altında izlediği yola bakıldığında hiç de cazip bir fikir gibi
gelmemektedir.
Kadın sorununu anlamak için kadının tarih içinden günümüze kadar uzanan derin tarihi seyrini
iyi anlamak gerekmektedir. Öyle ki bugün simgeleştirilmiş kadın hakları sorunu dahi bu tarihi
dönüşümün içinde yer almaktadır. Amaç kadının örtünmesi mi açılması mı kadının hakkı mı
kadının suçu mu? İyi anlaşılmalıdır.
Önce bir bakalım, kadın tarihte erkek için ne anlama geliyordu, sonra günümüze dair bir iki
kelime yazalım. Cahiliye dönemi Arap Yarımadasında kadının sosyal hakkı neredeyse yoktur.
Zira evli bir kadın boşanma hakkına sahip değildir ve kocası onu boşarsa artık yeni biriyle
evlenme hakkına da sahip değildir. Kadın evinin önüne bir işaret çekerse bu isteyen herkesle
birlikte olurum anlamına gelmekteydi.
Hindistan taraflarında da kadın şayet kocası kendisinden önce ölürse eşinden çok yaşamasın
diye öldürülürdü. Kadının yaşama hakkı kocasıyla sınırlıydı. Ortaçağ Avrupa’sında ise yeni
evlenen bir erkek eşini önce derebeyine armağan ederdi. Ve genç cariyeler evin buluğ çağına
girmiş delikanlılarına ikram edilirdi. Kadının sosyal statüsü erkeğin egemenliği ile sınırlıydı.
Osmanlı dönemine baktığımızda ise şunlar da görmekteyiz: Üçüncü Osman tahta çıktığında bir
ferman yayınlayarak, padişahın sokağa çıktığından üç gün itibaren kadınların süslenerek
sokağa çıkmasını yasaklamıştır (Dilipak, İnsanlığın Tarihi). Lale Devrinde ise kadınların dar
feraceler giymesi de yasaklanmıştır (Sevilengil, İstanbul Nasıl Eğleniyordu).
1795 yılında da kadınların baş yemenileri ile sokağa çıkmaları yasaklanmıştı. Ayrıca terzilerin
fermana aykırı kadın elbiseleri dikmeleri de yasaklar arasında idi (Tuğlacı, Osmanlı Döneminde
İstanbul Kadınları). Ayrıca evlenen kızlardan da “gelinlik” vergisi Tanzimat dönemine kadar
alınmaktaydı. Üçüncü Mustafa döneminde ise her ne sebeple olursa olsun kadınların sokağa
çıkmaları yasaklanmıştı. Bu örnekleri artırmak mümkündür. Hatta farklı tarihi kültürlerde kadına
karşı işlenen toplumsal baskıya dayalı suçları daha da artırabiliriz. Ama şimdilik bu genel
bilgileri biraz özele indirerek devam edelim.
Kadına karşı ortaya konan bu yasakları bugün siyasal simge tartışmasına indirgemek kadının
tarihi süreçte erkek egemenliği altında izlediği yola bakıldığında hiç de cazip bir fikir gibi
gelmemektedir. Zira kadına karşı ortaya konan yasaklar ister din, ister kültür, isterse de siyaset adı altında kılıflansın sorun hep aynı; toplumsallaşmanın dışında tutulan kadın ile erkek
egemenliğini perçinlemek.
Bugün hayatımıza renk katan er öğe de kadının istismar edildiğini rahatlıkla görmekteyiz. Bir
erkek kol saati reklâmına mı takıldı gözlerimiz; orda mutlaka çekici bir kadın figürü vardır.
Otomobil fuarında yeni model arabalar mı bakacağız maalesef orada da kadının cinselliğine
dayalı mankenler otomobilleri tanıtmaktadır erkeklere. Bütün reklâm figürlerinde kadının
cinselliğinin istismarı gözler önündedir. Ama ne ilginçtir ki kadın haklarını savunan feminist
guruplardan da bunlara bir ses çıkmamaktadır.
Kadının toplum içindeki tarihi seyrine dikkatli baktığımızda her şey gözlerimizin önüne
serilmektedir. Asıl konu ortaya çıkıyor: erkek egemenliği ve iktidarlığı için sömürülen kadının
özel ve toplumsal hayatı. Bakalım simgeler ve semboller daha ne kadar değişecek?