Organ bağışı erişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da önemli bir sorun.

Medicana International İstanbul Hastanesi Transplantasyon Bölüm Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Sarıyar, çocuklarda organ nakliyle ilgili sorularımızı yanıtladı

Çocuklarda organ nakli gerektiren durumlar nelerdir?


Son dönem böbrek yetmezliğinin meydana gelmiş olması çocuklarda organ naklini gerektirir. Böbrek yetmezliğine yol açan faktörler doğumsal olabildiği gibi sonradan da ortaya çıkabilir. Başlıca sebepleri arasında ‘mesane reflüsü’ denilen idrarın idrar torbasından böbreğe geri kaçması olarak açıklanan durum, taş hastalığı, böbreğin iltihabi hastalığı ve enfeksiyonlar gelir. Nadir olarak da mantar zehirlenmeleri böbrek yetmezliğine yol açan faktörlerdendir.

Her yıl kaç çocuk organ nakli için aday oluyor? Kaçı nakil şansını yakalayabiliyor?


2008 verilerine göre toplamda 854 çocuk organ nakli adayı. 2008 yılı içerisinde 87 çocuğa böbrek nakli yapılabildi. Çocuk hasta sayısıyla kıyaslandığında bu nakil sayısının çok yetersiz olduğu görülüyor. Küçük çocuklara erişkinlerden organ alınarak nakil yapmakta bazı güçlükler var. Bu yüzden sayının artırılması maalesef mümkün olamıyor. Bu nedenle çocuk kadavralardan alınacak organlarla nakil yapılmasının önemi bu yaş grubunda çok daha fazla öne çıkıyor.

Çocuklarda en çok hangi nakiller yapılıyor?

En çok böbrek ve karaciğer nakilleri yapılıyor.

Çocuklarda yapılan nakiller erişkinlerde yapılanlara göre farklılık gösteriyor mu?


Küçük çocuklarda (0-5 yaş) yapılan böbrek naklinin cerrahi tekniği farklılıklar gösterir. Bu yaş grubuna zaten kadavradan alınan organlar nakledilir.Organ bulunamaması hariç herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. Çocukların organ naklini en kıdemli cerrahlar yapar. Ameliyata hazırlık dönemindeki işlemler çocuk nefrolojisi uzmanları tarafından yapılmalı, cerrahi ekiple çocuk nefrolojisi ekibi işbirliği içerisinde çalışmalı, ameliyat sonrasında hastayı birlikte takip etmelidir.

Çocuklarda nakil yapmanın zorlukları nelerdir?


Organ bulunamaması en önemli sorun. Bunun dışında anatomileri daha küçük, damarları da daha ince olduğu için tabii ki daha hassas bir çalışmayı gerektiriyor. Örneğin çocukların daha büyük damarlarına organın damarı dikiliyor. Cerrahi olarak sıkıntı yaratabiliyor ve bu yüzden daha özellikli bir cerrahi teknik uygulamayı gerektiriyor.

Çocuk böbrek hastalarında diyalizin sakıncaları nelerdir?



Diyalizin genel sakıncalarının hepsi çocuklarda da görülür. Hiçbir makine doğal bir organın yaptığı görevleri tamamen yerine getiremez. Bu nedenle birçok fonksiyon eksik kalır. Çocuğun gelişmesi geriler. Yaşadığı hayatın kalitesi kötüdür. İyi beslenemez, yaşıtlarının yaptığı aktivitelerinin tamamını yapamaz, her oyunu oynayamaz, her sporu yapamaz.

Nakil yapıldıktan sonra çocuğun hayatında nelere dikkat edilmelidir?


Ailenin bilinçli olması ve böylece ameliyat sonrasında kullanacağı ilaçları öngörülen şekilde kullanmasını sağlamaları, yaşamında dikkat etmesi gerekenler için çocuğunu eğitmesi ve bunu takip etmesi gerekmektedir. Bu çocuklar diğer nakil hastaları gibi ömür boyu ilaç kullanmak zorunda. Nakilden üç ay sonra çocuk okuluna gidebilir. Ancak üç ay enfeksiyondan korunması şart.

Hangi sporları yapabilir?


Nakilden sonra her türlü sporu yapabilir, oyunu oynayabilir. Bugün ülkesinin milli takımında futbol oynayan profesyonel sporcular var.

Organ yetmezliği nedeniyle gelişme geriliği görülen çocuk, nakilden sonra yaşıtlarını yakalayabilir mi?
Maalesef yakalayamıyor. Bu da erken nakil yapılmasının önemini ortaya çıkaran en önemli etkenlerden biri.