[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Mevsimsel alerjiler gibi tekrar eden ve kaçınılması zor olan davranışlar bütünü olarak açıklanan sosyal alerji, genellikle en çok zaman geçirdiğimiz insanlarda karşımıza çıkıyor ve bu davranışlar devam ettikçe alerjimiz daha da kötüleşiyor. Daha açık olarak anlatmak gerekirse, en sevdiğiniz arkadaşlarınızı, davranışlarından hoşlanmadığınız kişilerle değiş tokuş ettiğinizi düşünün, işte durum tam olarak böyle gelişiyor. Bu bazen kaba saba alışkanlıklar şeklinde karşınıza çıkıyor, bazen egosantrik eylemler olarak, bazen de norm ihlalleri olarak kendini gösteriyor. Ve bu rahatsızlıklar, sosyal alerjenlerin ürettiği duygusal ve fiziksel belirtilere maruz kaldıktan yaklaşık birkaç dakika sonra ortaya çıkmaya başlıyor. Bir eylem bir defalık yapıldığında belki katlanılabilir oluyor ancak düzenli olarak gerçekleştiğinde, kulağınıza gelen sinek vızıltısı gibi fazlaca rahatsız edici olabiliyor.

Sosyal Alerjen Türleri
"Dr. Michael Cunningnam'a göre olumsuz duygusal tepki verdiğimiz (bazen aşırı) sosyal alerjenler, çevremizdeki kişilerin bu davranışları tamamen bize yönelik yapıp yapmamasına ve bu davranışları bilerek yapıp yapmamaları kriterine göre kendi arasında dört çeşide ayrılıyor" diyor Psikolojik Danışman Doktor Öykü Özü Gökçe ve başlıyor bu türlerisıralamaya; "Birinci çeşit sosyal alerjenler, kişilerin bilinçli olarak birilerini rahatsız etmek için yapmadıkları alışkanlıklardır. Örneğin, sesli sakız çiğnemek, yüksek sesle konuşmak gibi. Kişiler bu davranışları rahatsız edici olduğunu bilerek ve isteyerek yapmazlar. Sadece buna alışmışlardır ve çoğunlukla davranışlarının rahatsız edici olduğunun farkında değillerdir.
İkinci çeşit alerjenler, bencilce yapılan davranışları kapsar. Bu davranışlar kişiler tarafından isteyerek ya da istemeyerek yapılabilir. Yani kişi rahatsız edici olduğunun farkında olabilir ya da olmayabilir. Örneğin bir kişinin duyarsız davranması, kendisi kahve içtiği halde size ikram etmemesi gibi. Diğer bir sosyal alerji türü, norm ihlalleri oluyor. Norm ihlalleri, kural dışı ya da ortama uygun olmayan, kabul edilemez olan davranışlar. Yasak olan yerde sigara tüketmek, araba kullanırken telefondan mesaj yazmak ya da tiyatroda yüksek sesle konuşmak gibi. Kişiler bu davranışları bilerek yaparlar ama özellikle bir kişiye yönelik değillerdir. Son sosyal alerjen türü ise, bilerek bir kişiyi rahatsız etmek için yapılan ve bazen saldırganlık da içerebilen davranışlar. Kaba konuşmak, bağırmak ya da provokatif davranışlar sergilemek bu türe örnek olabilir."

Başa Çıkmak Zor Değil
Birçok kişi rahatsız edici huyları olduğundan habersiz olabilir. Diğer bir taraftan kişiye bir davranışının rahatsız edici olduğunu söylemek de zor
gelebilir. Ama bunu dolaylı ve incitici olmadan yapmanın yolları da pek tabii var. Eğer rahatsız olunan davranış ilk kez oluyorsa bu durumla başa çıkmak daha kolay olur ama davranış sürekli hale gelip biz bu davranışa daha fazla maruz kalırsak sosyal alerjimiz de artar. Bu konuda farkındalık
becerilerimiz oldukça önemlidir. Kendi içsel rahatsızlığımıza odaklanarak, tam olarak neden ve nasıl rahatsız olduğumuzu belirlemeli ve bu rahatsızlığımızı "ben" dilinde karşımızdaki kişiye aktarmalıyız. "Biliyorum işin çok fazla telefon kullanmanı gerektiriyor. Heyecanlanıp yüksek sesle konuşuyorsun ama bu benim ofisime kadar duyuluyor. Benim işimi yapmamı engelliyor"
gibi. Bazı ortamlar ya da kişilere karşı sosyal alerjimiz olduğunu kabul ettikten sonra bu kişi ve ortamlara sınır koyma becerilerimiz önem kazanır. Bazı durumlarda stratejik olmak, bir ortama daha sınırlı bir zaman ayırmak için oraya geç gidip erken kalkmak ya da özellikle sorun yaşadığımız kişinin yanına oturmamak gibi kendimizi korumaya aldığımız davranışlar da gerekebilir. Bazı alerjiler mevsimsel de olabilir. Örneğin tatillerde ziyaret için yanlarına gittiğiniz akrabalarınızdan bir ya da birkaçına karşı sosyal alerji geliştirdiyseniz, bunun önlemlerini önceden almakta
yarar olur. Orada ne kadar zaman kalabileceğinizin ve tahammül seviyenizin farkında olmalı ve ona göre zaman planlamanızı yapmalısınız.

Sosyal Anti-histaminikler
Sosyal alerjik reaksiyonu önlemenin etkili bir yolu tabii ki maruz kalma sürenizi azaltmaktır fakat bunların işe yaramayacağını düşünüyorsanız anda olmayı deneyebilirsiniz. Anda olmak, şimdiki an içerisinde gerçekleşenlere dikkat etmeyi ve onları yargılamaksızın kabul etmeyi içerir. Sosyal alerjenler sizi rahatsız etmeye başladığında, budüşüncelerinizi değerlendirmeden önce kendi iç rahatsızlığınıza dikkat edin. İçinizde neler oluyor bir bakın. Bu durum alerjenin sizi rahatsız etmesini engellemeyecek ancak ne kadar sinirlendirdiğini fark etmenize ve etkilerinden ne kadar çabuk kurtulacağınızı kontrol etmenize yardımcı olacaktır. Sosyal alerjiler sizi yıpratabilir ve ilişkilerinizi strese dayanıklılık testine dönüştürebilir. Birkaç basit adım sizi ilişkilerinizde sosyal alerjenlerle uğraşmak yerine mutlu, sağlıklı bir ilişki yaşamanızı sağlayacak hale getirebilir.

İletişimde Tatminle Doğru Orantılı
Konu hakkında bilgisine başvurduğumuz bir başka isim olan Uzman Pozitif Psikolog Hazal Aktan ise; "Yakın zamanda yapılan bir araştırma, sosyal alerjiler ile ilişki tatmini arasında önemli bir bağ olduğunu gösteriyor.
Yani ilişkiden alınan tatmin arttığı zaman, o kişinin yarattığı sosyal alerji etkisini yitiriyor. Bu durumda ilişkiden alınan tatmini
bir antihistaminik gibi düşünebiliriz. Bunu artırmak için en güzel yöntemlerden biri karşınızdakine sizi iyi hissettiren
davranışlarıyla ilgili geri bildirimde bulunmak. Örneğin, romantik partnerinizin
mutfağı temiz tutmak konusunda size destek olduğu zamanların daha sık olmasını diliyorsanız,
bulaşıkları yıkadığı zaman bunun sizi nasıl mutlu ettiğinden bahsedebilirsiniz. Dışarıdan gelen olumlu
geri bildirimler, onu bu davranışı daha sık yapmaya teşvik edeceği gibi ilişkinizi de olumlu
yönde etkileyerek ilişki tatminini yükseltecek"diyor.

Bilinçli Bir Bakış Açısı
Hazal Aktan, "Bilinçli bir yaklaşım her durumda olduğu gibi burada da önemli bir etkiye sahip" diyor ve
sözlerine şöyle devam ediyor; "Farkındalıklı bakış açısı, kontrolünüz altında olanları fark
etmenize yardımcı olur ve kontrol edemediğiniz şeylere de kabul edici şekilde yaklaşmanızı sağlar. Öncelikle neleri kontrol edebildiğinizi ve neleri kontrol etmenizin mümkün olmadığını fark edin.
Sosyal alerjenleri durduramayabilirsiniz, ama bazı şeyler de sizin kontrolünüzde. Mesela; sosyal alerji yaratan durum kişinin çıkardığı ses ise zaman zaman kulaklıkla müzik dinlemeyi deneyebilirsiniz. Yaptığınız aktiviteye karşı tutumuysa, beraber geçirdiğini zaman için başka bir aktivite planlamayı deneyebilirsiniz. Bazen bu değişimleri yapamayacağınız durumlar da olabilir ve sosyal alerjenlere mecburen maruz kalabilirsiniz. Bu durumlarda da, kabul edici bir yaklaşım ile sosyal alerji etkisi yaratan kişilerin davranışlarını kontrol edemeyeceğiniz düşüncesini benimseyin. Duruma bilinçli bir şekilde yaklaşarak her şeyin akışta olduğunu fark edin ve sizi rahatsız eden duygularınızın da akıp gitmesine izin verin. Bu, rahatlamanızı
sağlar."


Yazı: İrem Orhan