IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Mabet ağacı (Ginkgo biloba)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] günümüzde varlığını sürdüren hiçbir yakın türü veya benzeri bulunmayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tamamıyla kendine özgü bir ağaçtır. Botanikçilerce[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bitkiler (Plantea) alemi içindeki ayrı bir bölümde (Ginkgophyta) değerlendirilir. Bu bölümün içinde tek bir sınıf (Ginkgoopsida)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sınıfın içinde tek bir takım (Ginkgoales)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] takımın içinde tek bir familya (Ginkgoaceae)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] familyanın içinde de tek bir cins olarak Ginkgo ve bu cinste de tek tür olarak Ginkgo biloba bulunmaktadır. Geçmişte Spermatophyta veya Pinophyta bölümlerine yerleştirilmişse de bugün yukarıda belirtilen tanımların daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Bilinen yaşayan fosil türlerinin en iyi örneklerinden biridir. Ginkgo biloba[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] açık tohumlular (gymnospermae) olarak anılan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] başka bir deyişle tohumları bir meyve tarafından koruma altında olmayan bir ağaç türüdür (açık tohumluların tersi: kapalı tohumlular (angiospermae)).

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Uzun süre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yabani ginkgo soyunun tükenmiş olduğu düşünülmüşse de[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bugün Doğu Çin'deki Zhejiang eyaletindeki Tian Mu Shan milli parkında en az iki küçük alanda yabani ortamda da yetişmekte olduğu anlaşılmıştır. Ancak bu bölgenin bin yılı aşkın süredir insanlarca iskan edilmiş olduğu göz önüne alındığında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] buralardaki ginkgoların ne derece yabani[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ve ne derece bölge halkınca terbiye edilmiş türler olduğu tartışmaya açıktır.

Özellikleri

Ginkgolar 20-35 metre aradında yüksekliğe varan (Çin'deki bazı ginkgoların boyu 50 metreyi aşabilmektedir) orta ile geniş arası boyutlarda yaprakdöken ağaçlardır. Zirveleri çoğu kez köşeli[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yaprakları uzun ve dağınıktır. Kökleri genelde derine iner ve rüzgar ve karın sebebiyet verebileceği hasarlara karşı dayanıklıdırlar. Genç ginkgolar ekseriyetle ince bedenli olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] uzunlamasına büyümüşlerdir. Daha seyrek yapraklıdırlar. Ağaç yaşlandıkça tepe kısmı genişler. Sonbaharda yapraklar parlak sarı renge döner ve hemen sonra (1-15 gün arasında) dökülürler. Genel olarak bitki hastalıklarına karşı olağanüstü dirençli olmaları[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gövdelerinin bitki haşeratına çok iyi karşı koyabilmesi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yüzeyde ilave kökler ve tomurcuklar oluşturabilmeleri ginkgoların çok uzun ömürlü olmalarına imkân vermekte[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bazı ağaçların yaşı 2500 yıla varabilmektedir.

Bazı yaşlı ginkgolarda gelişen yüzey kökleri (chichi) (Japonca'da "meme") geniş dalların alt kısmında belirir ve aşağıya doğru büyürler. Chichilerin büyümesi son derece yavaş olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yüzlerce yıl sürebilir. Bu kalın ilave kökler toprağa eriştiklerinde çoğu kez filizlenirler ve bu[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yaşlı ağaçların bünyesinin istikrara kavuşturulması veya genç bitki hücrelerinin oluşturularak ağaç bünyesine katkı sağlanması işlevi görüyor olmalıdır.

Gövdesi ve yaprakları

Ginkgo dalları[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] çoğu ağaçlar gibi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] uzunlamasına apikal tarzda denilen[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] muntazam yapraklı uzun sürgünler halinde büyümektedir. Yaprakları yelpaze şeklindedir ve uçlara uzanan damarları bulunmaktadır. Bu damarlar bazen birbirleriyle kesişmekte[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ancak hiçbir zaman düzgün bir ağ oluşturmamaktadırlar. Boyutları 5-10 santimetre arasındadır (çok nadiren 15 santimetreye kadar uzayabilmektedirler).

Üreme tarzı

Ginkgolar iki evcikli ağaçlardır. Bazı ağaçlar dişi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bazı ağaçlar erkektir. Erkek ginkgolar sporofilli küçük polen kozalakları üretirler ve bunların herbirinde merkezi bir aks üzerinde spiral düzende yerleşik iki mikrospor bulunmaktadır.

Dişi ginkgolar kozalak üretmez. Bunların yaprak saplarının ucunda iki yumurtacık oluşmuştur ve döllenme sonrasında bu yumurtacıkların biri veya her ikisi tohum haline gelir. Tohum 1.5-2 santimetre uzunluğundadır. Üst tabakası (sarcotesta) açık sarıya ve kahverengiye çalar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yumuşak ve meyve kıvamındadır. Eriği andırırlar ve cazip bir görünümleri vardır[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ancak bütanoik asit içerdiklerinden bayat tereyağı gibi kokarlar (nitekim tereyağı da bayatlaştıkça aynı asit türünü oluşturur). Sarcotesta'nın altında sert sclerotesta kısmı ve kâğıt inceliğinde endotesta ve nucellus bulunmaktadır.

Adı

Ginkgo ismi Çince gümüş veya kayısı anlamına gelen (銀杏 yín xìng) kelimesi kökenlidir. Japonca 'ya ginkyo şeklinde geçmiştir. 17. yüzyılda bu ağaç ile karşılaşan ilk Avrupalı olan Engelbert Kaempfer de ismi başlangıçta Japonca telaffuzuna göre kaydetmiş[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sonradan ginkgo benimsenmiştir. Çağdaş Japonca'da (kanji karakterleri aynı kalmakla birlikte) ichō veya ginnan olarak anılmaktadır. Kabuklu tohumlarına çağdaş Çince'de 白果 (bái guo)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] "beyaz meyve" denmektedir.

Bu ağaç Türkiye'de gümüş kaysı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] fil kulağı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kız saçı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Çin yelpaze çamı gibi isimlerle de anılmaktadır.

Geçmişi

Ginkgo bir yaşayan fosildir. Permian (270 milyon yıl öce) çağından kalma ginkgo fosilleri ile günümüzdeki ginkgolar arasında kolaylıkla bağ kurulabilmektedir. Dolayısıyla dinozorlarla yanyana yaşamıştır. Orta Jurassik ve Krestase çağlarında ginkgo türleri çeşitlenmişler ve Laurasia anakıtası boyunca yayılmışlardır[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ancak sonraları nadir bir tür haline geldikleri görülmektedir. Paleosen çağına varabilmiş tek ginkgo türü Ginkgo adiantoides olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kuzey Yarımküre de bulunmakta[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Güney Yarımküre belirgin farklılıklar taşıyan (ve üzerinde henüz yeterince bilgi edinilememiş) bir türdeşi bulunmaktaydı. Pliosen çağının sonuna gelindiğinde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ginkgo fosilleri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] merkezi Çin'de günümüz yaban ginkgolarının yetiştiği küçük bir bölge hariç[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dünyanın her yerinde ortadan kaybolmuştur.

Ginkgophyta fosilleri aşağıda belirtilen familyalara ve türevlerine ayrılmıştır:

* Ginkgoaceae
o Arctobaiera
o Baiera
o Eretmophyllum
o Ginkgo
o Ginkgoites
o Sphenobaiera
o Windwardia
* Trichopityaceae
o Trichopitys

Yetiştirilme ve değerlendirilme tarzı

Ginkgo Çin 'de uzun zamandır yetiştirilen bir ağaçtır. Bazı tapınaklara dikilmiş ginkgoların 1500 yaşını geçkin oldukları tahmin edilmektedir. Budizm ve Konfiçyüs öğretisi açısından arzettikleri sembolik önem nedeniyle Çin'in yanısıra Japonya ve Kore 'de de geniş ölçekte ginkgo dikilmiş[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu arada ginkgo neslinin bir nebze ehilleştirilmesi veya doğal ormanlarda diğer ağaç türlerinin komşuluğunda melezleşmesi sözkonusu olmuştur. Avrupa kaynaklarında ginkgoya ilk atıf 1690'da Japon tapınaklarında bu ağaçla karşılaşan (Hollandalılarla gelmiş) Alman botanikçi Engelbert Kaempfer eliyledir.

Ginkgo tohumları meyve etini ve kabuğu çıkardıktan ve pişirildikten sonra yenebilmektedir. Genelde kalabalık bir topluluk için hazırlanmış bir yemeğe sadece birkaç tohum atılmaktadır. Gingko meyvesi yan ürün olarak hidrojen siyanid salgıladığından yemeklerde fazla miktarlarda kullanılması zehirlenmelere yol açabilir. On kadar çiğ ginkgo meyvesinin bir çocuğun ölümüne yol açabilecek derecede zehir bulundurduğu iddia edilmişse de[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bunu kanıtlayacak bir vakaya rastlanmamıştır. Bazı kimselerin ginkgo sarkotesta sındaki kimyasal maddelere karşı hassasiyeti bulunabilir. Bu hassasiyet cilt düzeyinde de geçerli olabildiğinden bu kimseler günkgo muamele ederken eldiven giymelidirler. Hassasiyetin semptomları[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] deri üzerinde zehirli sarmaşık ile de görülebilenlere benzer türden kızıl lekeler veya kabarcıklardır.

Bazı bölgelerde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ve özellikle ABD'de dikilmiş ginkgoların ekseriyeti doğal tohumlar üzerine aşılanmış erkek kültivarlarıdır. Zira erkek ağaçlar kötü kokulu meyveler vermemektedir. Dişi ağaçların verdiği kötü kokulu meyve içindeki çekirdeklerin son derece lezzetli olduğunu ve Asya ülkelerinde hayli rağbette olduğunu da vurgulamak gerekir. En sık kullanılan kültivar olan 'Autumn Gold' (Sonbahar Altını) erkek ağacın bir klonudur.

Ginkgo meyvesi içindeki cevizimsi çekirdekler Asya ülkelerinde ve Asya dışı ülkelerin gurmelerince gayet beğenilmektedir ve geleneksel bir Çin düğün yemeğinin (konjii) ana malzemelerindendir. Sağlığa iyi geldiği ve afrodizyak özellikleri olduğu düşünülmektedir. Japonlar ginkgoyu chawammushi gibi yemeklerde kullanırlar ve pişmiş tohumları pek çok kez diğer yemekler yanında bir çerez olarak servis ederler.

Ginkgonun ilginç bir özelliği kentsel ortama (başka bir deyişle hava kirliliğine) en dayanıklı ağaçlardan biri olması[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] başka ağaçların yaşayamayacağı şartlarda dahi büyüyebilmesidir. Bu özelliği ile[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kentsel ortama dayanıklılıkta dünyada sadece Cennet ağacı na eşdeğerdir. Ginkgolar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kentsel ortamda bulundukları haller dahil[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ağaç hastalıklarından çok nadiren etkilenmektediler ve pek az haşeratın saldırısına uğramaktadırlar. Bu nedenlerden ve estetik özelliklerinden dolayı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ginkgolar büyük şehir parklarında ve cadde boylarında tercih edilen bir ağaç haline gelmiştir. Ekilen tohumlar kolay bir bakım süreci içinde büyüyebilmektedirler.

Ginkgolar penjing veya bonsai tarzı ağaç yetiştirmeye de müsaittirler. Yapay yöntemlerle boyutları küçük tutulabilmekte ve gerekirse yüzyıllarca muhafaza edilebilmektedirler.

Ginkgoların dayanıklılık derecesinin uç örnekleri Hiroşima'da görülmüştür. Atom bombasının patladığı noktaya 1-2 kilometre mesafede yer alan dört ginkgo ağacı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu alanda patlamadan sağ çıkan ve hayatiyetini bugün de sürdüren yegane canlı varlıklardı

Şifa özellikleri

Ginkgo yapraklarının özü flavonoid glükozidleri içermektedir ve ginkgolidler (Ginkgo özü bazlı ürünler) eczacılıkta giderek daha yaygın şekilde kullanılmaktadır. Mevcut bilimsel araştırmalar Alzaimer(Hafıza Kaybı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Unutkanlık) rahatsızlıklarında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hafıza güçlendirmede[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] başdönmesini önlemede ve zihinsel konstantrasyon arttırmada gingko özünün mutlak yararları bulunduğuna işaret etmekte olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] olası diğer faydalarına ilişkin çalışmalar sürmektedir.

Fareler üzerinde yapılan yeni bir araştırma Cep telefonlarının beyine yaymış olduğu dalgalara karşı Ginkgo Biloba'nın faydası olduğu deneyler sonucu ortaya çıkmıştır.Aynı zamanda Hiroşima ve Nagasaki'de bile ayakta kalmıştır.

Ginkgo enerji içeceklerine sıklıkla katılmakta ise de[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] maliyeti nedeniyle içeceklerde kullanılan oran çok düşük kalmakta[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dikkate değer bir etki yaratmamaktadır. Enerji içecekleri etiketlerinde bazen anılan ginkgo bağlantılı yararlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] genellikle plasebo etkisinden ibarettir.

İleri yaşlardaki insanların kullanması tavsiye edilir.

Yan etkileri

Ginkgonun kan dolaşımı bozukları veya aspirin gibi pıhtılaşmayı yavaşlatıcı özellikleri olan ilaçları yüksek dozlarda alan kimselerde bazı istenmeyen etkileri görülebilmektedir. Ayrıca monoamine oxidaz engelleyici (MAOI) antidepresan lar alan kişilerce veya hamile kadınlarca kullanılması salık verilmemektedir. Yan etkiler kanama artışı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gastroentestinal rahatsızlıklar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] mide bulantısı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ishal[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] başağrısı ve huzursuzluk şeklinde kendini gösterebilmektedir. Bu tür yan etkilerin görülmesi halinde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ginkgo kullanan kişi aldığı dozları (günde 40 ila 240 mg.) hemen azaltmalıdır. Yan etkilerin sürmesi halinde ginkgo kullanımı durdurulmalıdır.

Ginkgo biloba yapraklarından üretilen (ekstre olmayan) kapsül veya tablet formlar için günlük kullanım dozu arttırılabilir. Burada kullanılan Ginkgo biloba kapsül veya tabletin içinde bulunacak olan;

1. Eksre (İlaç Amaçlı) mı ?
2. Ekstre (Gıda Amaçlı) mı ?
3. Yaprak (Gıda Amaçlı) mı ? çok büyük önem teşkil eder.

İstanbul[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Ankara ve Trabzon'da bulunan ginkgo ağaçları

İstanbul'da mabet ağacı örneklerine rastlamak mümkündür. Ihlamur Kasrı girişinde bulunan mabet ağacı 1855 yılında dikilmiştir. Baltalimanı'nda[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] İstanbul Üniversitesi Sosyal Tesisleri'nin bulunduğu bahçede geniş bir çapa ve boya ulaşmış mabet ağaçları bulunur. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi'nde iyi gelişmiş ve mükemmel formda dört adet örneği de mevcuttur. Buradaki ağaçlardan verimli tohumlar alınıp kısıtlı miktarda da olsa üretim de yapılmaktadır. Kanlıca'da Sabancı yalısının bahçesinde ve Büyükdere'de Rus elçiliği korusunda mabet ağacı bulunmaktadır.İstanbul'da bu ağacın görülebileceği yerler arasında Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi'de vardır.

Trabzon'da ise K.T.U Orman Fakültesi önünde bulunmaktadır.

Ankara'da Gar Parkı'nda oldukça erişkin bir örneği görülebileceği gibi; Meclis yanındaki Egemenlik Parkı'nda da bir erkek ve bir dişi mabet ağacı bulunmaktadır. Ayrıca Ege Üniversitesi'nin botanik bahçesinde de mabet ağacı bulunmaktadır.

Manisa uluparta bir erkek bir dişi ağaç bulunmaktadır. İzmir Bornova Büyük parkın karşısında 7-8 tane bulunmaktadır. Balıkesir de şehir içinde Savaştepe yol ayrımından önce refuj bitkisi olarak oldukca çok sıra halinde dikilmiş olarakta vardır.

Ayrıca Yalova Çiftlik köyde tıbbi bitki üretim amaçlı kurulumuş küçük bir bahçede mevcuttur.