[Amelia]

Bitkilerdeki dokular bitkilere göre bir takım farklılıklar gösterir. Bitkilerin yaşam ortamındaki çevresel koşullar gelişmişliği ait olduğu dokularda farklılaşmaların oluşmasına neden olur.



ÖRNEK: Kurak bölge bitkisinde

1-Gövde kısa ve kalın.

2-Kök çok gelişmiş.

3-Yaprak kalın ve küçük yüzeyli.

4-Gözenek (stoma) az ve derinde.

5-Yaprak yüzeyi terlemeyi önleyen fazla ışığı engelleyen tüylerle çevrilidir.

Epidermisin dış çeperi daha kalındır.

6-Kutiküla Kalınlaşmıştır.



Monokotil ve Dikotil Canlıların Karşılaştırılması.

Organ-Yapı Monokotil Dikotil

Kök : Saçak Kazık

Yaprak : Perdeli damar Ağsı damar

Tohum : Tek çenek Çift çenek

İletim demeti : Dağınık (Kapalı) Düzenli sıralanış

Meristem doku : Pirimer meristem Pirimer ve sekonder meristem var

Büyüme : Boyca Boyca ve ence



Bitkilerde Analoji : Farklı orijine sahip yapıların metamorfozla aynı işi yapabilecek karakterlerle donanması.

Çiçeksiz bitkilerde = Rizoid ler , Parazit bitkilerde = Haustorium-emeçler ,Yüksek bitkilerde = Kökler

Bitkilerde homoloji : Yaprak = Stamen = Karpeller : Bunların kökenleri aynı ancak farklı görevleri gerçekleştirmek için metamorfozla morfoloji ,histolojik ve anatomik farklılıklar gösterir.



A-Kök :

İlk kök sistemi eğreltilerde görülür. Karayosunlarındaki rizoid ler kök görevi üstlenen analog yapılardır.

Kökün Temel Özellikleri:

1-Su ve mineral alınmasına organize olmuştur.

2-Yer çekimine pozitif tropizma yaparlar.

3-Yaprak taşımazlar.

4-Klorofil içermezler.

5-Epidermis i ince çeperlidir.

6-Stoma ve tüy metamorfozları taşımaz.

7-Epidermis ten emici tüyler oluşur ve büyük tek koful taşırlar.

8-Dış çeperde (epidermis) kütikula bulunmaz.



Kök Metamorfozları :

1-Depo Kökler : Şişkin ve depo organı özelliğinde olup besin depolar. ÖRN: Havuçta nişasta , Pancarda şeker birikir.

2-Tutunma Kökleri : Duvar ve diğer cisimlere tutunmada rol oynarlar. Haptotropik (dokunmaya yönelme) tepki verirler. ÖRN duvar sarmaşığı.

3-Destek Kök : Bataklık ortamlarda yaşayan bitkilerde gevşek zemine tutunmak için yanal uzanan ekstra köklerdir.

4-Diken Kök : Koruma yeteneğini artıran özelliktir.

5- Özümleme Kökleri : Kloroplast taşıyan bu hava kökleri fotosen¤¤¤de yaparlar. ÖRN : Orkideler

6- Havalandırma Kökleri : Yeterli oksijen içermeyen bataklık ve sulak ortam bitkilerinde negatif jeotropizm gösteren kökler toprak ve su üstüne çıkarak O2 alınımında rol oynarlar. ÖRN: Mangrove , Metroxylan hurmalarında.

7-Sömürme Kökleri : Parazit bitkilerde kökler diğer(Konukçu) bitkinin dokularına girebilecek emeçler haline dönüşmüştür. ÖRN: Ökse otu

8-Gövde teşkil eden kökler: Kökler yan tomurcuklar vererek yeni bitkiler oluştururlar. ÖRN: Yabanıl otlar.

Önemli notlar:

1-Depo kök ve gövde oluşturan kökler vegetatif üreme gerçekleştirirler.

2-Havalandırma kökleri negatif jeotropizm gösterirler.

3-Yabanıl otlarla mücadelenin zorluğu gövde teşkil eden kökler bulundurmasındandır.

4-Su ortamında yaşayan ve bütün yüzeyi ile su alabilen bitkilerde kök bulunmaz.



B-Gövde:

İlkse gövde oluşumu karayosunlarında görülür İletim demetlerine sahip gövde eğreltilerde görülür. Ancak gerçek gövde oluşumu çiçekli bitkilerde görülür.

Gövdeyi kökten ayıran özellikler:

1-Yaprak taşırlar.

2-Hem uçtan hemde intekalar büyür.

3-Lentisel , stoma , hidatot gibi madde alış verişinde görev alan yapılar taşırlar.

4-Negatif jeotropizma gösterirler.



Gövde metamorfozları:

1-Depo gövdeler: Genellikle toprak altında bulunurlar. Toprak üstüne yapraklar toprak altına ise kökler oluştururlar. Organik madde depo ederler. ÖRN: Patates

2-Sülük gövde: Gövdeden ayrılan yan dallar sülük gibi tutunma işlevini görmek için farklılaşmıştır. bitkinin diğer cisimlere tutunup destek almasını sağlarlar. ÖRN:Asma

3-Yapraksı özümleme kökleri: Kurak ortam bitkilerinde dumura uğrayan yaprakların görevini gövde üstlenir ve özümleme yaparlar. ÖRN:Kuşkonmaz , Zambak

4-Diken gövde: Gövdeden çıkan yan dallar diken şeklini alarak koruma işini üstlenir .ÖRN: Ahududu



C-Yaprak:

Yaprak metamorfozları:

1-Besleyici yapraklar: Kısa , kalın , renksizdir. Besin depolarlar.

ÖRN:Soğan

2-Diken yapraklar: Çöl ortamında terlemenin azaltılması ve korunma gibi yaşamsal adaptasyonları olan bitkilerde görülür .

ÖRN: Devedikeni

3-Sülük yapraklar: Zayıf gövdeli bazı bitkilerde başka cisimlerden destek almak amacı ile yapraklar sülük halini almıştır.

ÖRN: Bezelye

4-Su depo yaprakları: Kurak ortamlarda yaşayan bazı bitkilerde yapraklar su depolamak için özelleşmiştir.

ÖRN: Makas otu

5-Kapan (Tuzak) yapraklar: İnsektivor bitkilerde yapraklar böcek kapanı haline dönüşmüştür. Bu sayede bitkiler azot ihtiyacını yakaladıkları böcekleri sindirerek karşılarlar.

ÖRN: Drosera, Nephentes, Dionea



Hidatotlar:

1-Su ve bataklık bitkilerinin yapraklarında bulunur.

2-İki kilit hücresi bulunur ancak açıklık hücreler tarafından kontrol edilemez.

3-Odun boruları ile bağlantılıdırlar.

4-Fazla suyun sıvı halde dışa atılımını sağlarlar.

5-Bitkilerde boşaltıma yardımcı yapılardır.

Kutiküla:

1) Epidermisin salgısı olarak meydana gelir.

2) Kalınlığı bitkinin su kayıbına toleransına bağlı olarak değişir.(Sulak ortam bitkilerinde incedir.)

3) Canlı ve nazik olan alt dokulardaki hücreleri fiziksel , kimyasal , biyolojik olumsuzluklara karşı korur.

4) Su kayıbını önleyici görev üstlenir.(Azda olsa transpirasyonla su kaybı vardır .)

5) Stoma hücrelerinde bulunmaz.