IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası (https://www.ircforumlari.net/)
-   Dersler ve Dökümanlar (https://www.ircforumlari.net/dersler-ve-dokumanlar/)
-   -   Türkçe RFC 1459 ( Türkiye'de ilk kez ) (https://www.ircforumlari.net/dersler-ve-dokumanlar/657477-turkce-rfc-1459-turkiyede-ilk-kez.html)

stonecypher 05 Aralık 2014 00:20

Türkçe RFC 1459 ( Türkiye'de ilk kez )
 
Request For Comments (RFC), (Türkçe : Yorumlar için talep), TCP/IP nin tanımlanmasında kullanılan standart numaralara sahip dökümanlardır.

Merhaba değerli forum kullanıcıları.

RFC 1459 dökümanı, "IRC tarihi" yada "IRC Nasıl ortaya çıktı?" gibi sorulara yanıt ararken karşılaştığımız ilk IRC ağını oluşturan J. Oikarinen ve D. Reed tarafından yazılmış olan resmi nitelikteki belgelerdir. Bu belge(ler) çeşitli ağ protokolleri hakkında detaylı bilgi verirler. Örneklerle gösterecek olursak ;

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] vb.

Uzun süredir RFC 1459 dökümanının Türkçe versiyonu olup olmadığı üzerinde aramalar yapmaktayım fakat böyle bir paylaşımla karşılaşmadım. Şahsi ingilizce bilgim ve birkaç kaynağın desteğini alarak hazırladığım bu dökümanın amacı, bilgi becerilerimizi artırmak ve forumumuz üzerinde bir türkçe faqs oluşturmaktır.



Destek verenler : irc.chat.com.tr / #help - #mirchelp


Memo Durumu

Bu notlar İnternet toplumu için bir Deneysel Protokol tanımlar. Tartışma ve iyileştirme önerileri istenir. standardizasyon devlet protokolleri durumu için "IAB Resmi Protokol Standartları" şimdiki baskına bakınız. Bu notların dağılımı sınırsızdır.

Soyut

Önce kendi aralarında sohbet etmek ve BBS kullanıcıları için bir araç olarak uygulanan bu sistem (IRC protokolü) son 4 yılda geliştirildi. Şimdi o, sunucular ve istemcilerine dünya çapında bir ağ destekleyicisi olarak büyük bir büyüme ile başa çıkmak zorunda. Son 2 yıl içinde, ana IRC ağa bağlı kullanıcıların ortalama sayısı 10 kat arttı.

IRC protokolü herhangi bir soket programın sunucusuna bağlanma yeteneğine sahip olmanın yanı sıra, basit istemci ile, metin tabanlı bir protokoldür.

Network Working Group J. Oikarinen
Request for Comments: 1459 D. Reed
Turkish translate: stonecypher


İçindekiler

1. GİRİŞ
1.1 Sunucular
1.2 İstemciler
1.2.1 Operatörler
1.3 Kanallar
1.3.1 Kanal Operatörleri

2. IRC ŞARTNAMESİ
2.1 Genel Bakış
2.2 Karakter kodları
2.3 Mesajlar
2.3.1 'sözde' BNF formatında Mesaj
2.4 Sayısal yanıt

3. IRC Kavramları
3.1 Bire bir iletişim
3.2 Bir -çok
3.2.1 Bir liste için
3.2.2 Bir grup (kanal) için
3.2.3 Bir host / sunucu maskesi için
3.3 Tümü
3.3.1 İstemci - istemci
3.3.2 İstemci - sunucu
3.3.3 Sunucu - sunucu

Oikarinen & Reed - RFC 1459 Internet Relay Chat Protokolü Mayıs 1993

4. MESAJ DETAYLARI
-
4.1BAĞLANTI KAYDI
-
4.1.1 Şifre mesaj
4.1.2 Kullanıcı adı mesaj
4.1.3 Kullanıcı mesaj
4.1.4 Sunucu mesaj
4.1.5 Operatör mesaj
4.1.6 Çıkış mesajı
4.1.7 Server çıkış mesajı
-
4.2 KANAL İŞLEMLERİ
-
4.2.1 Katılım mesaj
4.2.2 Çıkış mesaj
4.2.3 Mod mesaj
4.2.3.1 Kanal modları
4.2.3.2 Kullanıcı modları
4.2.4 Konu mesaj
4.2.5 İsim mesaj
4.2.6 Liste mesaj
4.2.7 Davet mesaj
4.2.8 Kick mesaj
-
4.3 SERVER SORGU VE KOMUTLARI
-
4.3.1 Sürüm mesajı
4.3.2 İstatistikler mesajı
4.3.3 Linkler mesajı
4.3.4 Zaman mesajı
4.3.5 Bağlantı mesajı
4.3.6 iz mesajı
4.3.7 Yönetici mesajı
4.3.8 Bilgi mesajı
-
4.4 GÖNDERME MESAJLARI
-
4.4.1 Özel mesajlar
4.4.2 Uyarı mesajları
-
4.5 KULLANICI TABANLI SORGULAR
-
4.5.1 Kim sorgusu
4.5.2 Whois sorgusu
4.5.3 Whowas mesaj
-
4.6 ÇEŞİTLİ MESAJLAR
-
4.6.1 Kill mesaj
4.6.2 Ping mesaj
4.6.3 Pong mesaj
4.6.4 hata iletisi
-
5. İSTEĞE BAĞLI MESAJLAR
-
5.1 Away mesaj
5.2 rehash komutu
5.3 komutu yeniden başlatın

Oikarinen & Reed - RFC 1459 Internet Relay Chat Protokolü Mayıs 1993
stonecypher

5.4 Çağrı mesajı
5.5 Kullanıcılar mesajı
5.6 Operwall komut
5.7 userhost mesaj
5.8 Ison mesaj
-
6. CEVAPLAR
-
6.1 Hata cevapları
6.2 Komut yanıtları
6.3 Ayrılmış rakamsal değerler
-
7. İSTEMCİ ve SUNUCU KİMLİK DOĞRULAMASI
-
8. GEÇERLİ UYGULAMA DETAYLARI
-
8.1 Ağ protokol : TCP
8.1.1 Unix soket Destek
8.2 Komut Ayrıştırma
8.3 ileti teslimi
8.4 Bağlantı
8.5 sunucu-istemci bağlantısı kurulması
8.6 sunucu-sunucu bağlantı kurulması
8.6.1 Devlet bilgi alışverişinde zaman birleşeni
8.7 sunucu-istemci bağlantılarını sonlandırma
8.8 sunucu-sunucu bağlantıları sonlandırma
8.9 İzleme takma değişiklikleri
8.10 istemciler taşkınlık kontrolü ( flood )
8.11 Olmayan aramaları engelleme
8.11.1 Hostname (DNS) aramaları
8.11.2 Ad (Ident) aramaları
8.12 Yapılandırma dosyası
8.12.1 istemciler ile iletişime geçmek için izin
8.12.2 Operatörler
8.12.3 sunucuları iletişime geçirmek için izin
8.12.4 Admin
8.13 Kanal üyelik
-
9. GÜNCEL SORUNLAR
-
9.1 Ölçeklenebilirlik
9.2 Etiket
9.2.1 Rumuzlar
9.2.2 Kanallar
9.2.3 Sunucular
9.3 Algoritmalar
-
10. Destek ve yer durumu
-
11. Güvenlik Değerlendirmeleri
-
12. Yazarların Adresleri



1. GİRİŞ



IRC (Internet Relay Chat) protokolü metin tabanlı konferans ile kullanılmak üzere birkaç yıl içinde tasarlanmıştır. Bu belge geçerli IRC protokolünü tanımlar.

Hiçbir gereklilik olmamasına rağmen bu faaliyet tek küre kalır ki IRC protokolü, TCP / IP ağ protokolü kullanan sistemler üzerinde geliştirilmiştir.

IRC kendisi (istemci-sunucu modelinin kullanımı ile) iyi dağıtılmış birçok makineler üzerinde çalışan uygun bir telekonferans sistemidir. Tipik bir setup / çoğullama ve diğer fonksiyonlarla gerekli mesaj iletim performansını, istemcilerin bağlanması için merkezi bir nokta (ya da diğer sunucular) oluşturan tek bir süreç (sunucu) içerir.


1.1 Sunucular

Sunucu, istemcilerin birbirleriyle konuşabilmesi için bağlantı kurabilir ve diğer sunucuların bağlantı kurabilmeleri için bir IRC ağır oluşturarak IRC'nin belkemiğini oluşturur. IRC sunucuları için izin verilen tek bir ağ yapılandırmasını kapsayan ağacı her sunucu net görür ve geri kalanı için merkezi bir düğüm gibi davranır.





1.2 İstemciler

Her istemci 9 (dokuz) karakter maksimum uzunluğu olan benzersiz bir kullanıcı adı ile diğer istemcilerden ayrılır. İstemci bu ana bilgisayarda istemci adınızı, üzerinde çalıştığı ana bilgisayarın gerçek adı ve istemcinin bağlı olduğu sunucuya aşağıdaki bilgileri gonderir.

1.2.1 Operatörler

Makul bir izin IRC ağı, istemcilerine özel bir sınıf içinde tutulması için (operatörler) ağ üzerinde genel bakım işlevleri gerçekleştirmek için izin verir. Bir operatöre verilen yetkiler 'tehlikeli' olarak kabul edilebilir olsa da, yine de gereklidir. Operatörler kesme ve kötü ağ yönlendirme gibi uzun vadeli kullanımı önlemek için gerekli sunucuları reconnecting gibi temel ağ görevleri gerçekleştirmek gerektirebilir. Bu ihtiyacın bilincinde olarak, protokol burada operatörlere sadece bu ozellikleri kullabilme yetkisi verir. Bölümlere bakın : 4.1.7 (SQUIT) ve 4.3.5 (CONNECT).

Operatörler daha baskıcı tutumlar sergileyerek IRC üzerinde baskı kuruyor olabileceklerdir. Bu kötü durum hem yıkıcı hemde rahatsız edici olduğundan dolayı hassas gerekçeler içermektedirler.Bu tip eylemler hakkında daha fazla bilgi için 4.6.1 (KILL) bakın.


1.3 Kanallar

Bir kanalda, tüm o kanala gönderilen iletiler alırsınız. Bir veya daha fazla istemci adlandırılmış bir gruptur. Kanal, ilk istemci katıldığında örtük oluşturulan kanal, son istemci ayrıldığında sona erer. Kanal var iken, herhangi bir istemci kanalın adını kullanarak kanala referans olabilir.

Kanal adları en fazla 200 karakter uzunluğunda (a '&' veya '#' karakteri ile başlayan) dizelerdir. Gereksinimi dışında ilk karakter ya '&' yada '#'; olmalıdır. Bir kanal adı üzerinde sadece kısıtlama ('') herhangi bir boşluk olmadığını, bir kontrol G (^ G veya ASCII 7), veya (protokol tarafından bir liste öğesi ayırıcı olarak kullanılan ',') bir virgül.

Bu protokol tarafından izin verilen iki kanal türü vardır. Bir ağa bağlı tüm sunuculara bilinen dağıtılmış bir kanaldır. Bu kanallar sunucuda sadece istemci olmanın ilk karakteri ile işaretlenmiştir. Bu liderler '&' karakteri ile ayırt edilirler. Bu iki tür üzerine, çeşitli kanal modlarını, tek kanal özelliklerini değiştirmek için kullanılabilir. Bu konuda daha fazla bilgi için (MODE komutu) bölüm 4.2.3 bakın.

Yeni bir kanal oluşturmak veya varolan bir kanalın bir parçası olabilmek için, bir kullanıcının kanala JOIN yapması gereklidir. Kanal oluşturulur katılmadan önce yoksa yaratan kullanıcı bir kanal operatörü olur. Kanal zaten varsa, olsun veya olmasın kanala JOIN isteğiniz kanalın mevcut modlarına bağlıdır. "Davet" Örneğin, kanal invite-only ise, (+ i), o zaman sadece kanal sahibi katılabilir. protokolünün bir parçası olarak, bir kullanıcı aynı anda birden fazla kanalın bir parçası, ama on bir sınırı (10) her iki deneyimli ve acemi kullanıcılar için yeterli olarak tavsiye edilir kanallar olabilir. Bu konuda daha fazla bilgi için bölüm 8.13 bakın.


1.3.1 Kanal Operatörleri

Belirli bir kanalda (aynı zamanda "chop" veya "opu" olarak anılacaktır) kanal operatörü kanalı 'kendinin' olarak kabul etmelidir. Bu durumu fark eden kanal operatorleri onları kontrol etmek için belli güçlerle donatılmış bulunmaktadır. Kanal sahibi olarak, bir kanal operatörünün eylemleri genel olarak tacizci ve antisosyal ise, bu müdahale için bir IRC operatörü sormak veya usersjust bırakmak makul olabilir ancak kendi eylemleri için nedenler olması gerekli değildir başka bir yerde kendi kanal oluştururlar.

Sadece kanal operatörleri tarafından kullanılabilir komutlar:

KICK - İstemciyi kanaldan uzaklaştı.
MODE - Kanal modlarını değiştir.
INVITE - Eğer kanal davette ise davet eder. (mode +i)
TOPIC - Kanal topicini değiştirir. ( +t olmalıdır. )


Bir kanal ile ilişkili olduğu zaman, kanal operatörü '@' semblünü adlarının basına alırlar.


2. IRC Özellikleri

2.1 Genel Bakış

Protokol olarak burada "sunucu ve sunucu"(Server to Server) bağlantıları için "istemci sunucu"(Client to Server) ile kullanım için olduğunu anlatıyoruz. Sunucu bağlantıları üzerinde istemci bağlantıları hakkında daha fazla kısıtlamalar (güvenilmez olarak kabul edilir) ise de var.

2.2 Karakter kodları

Özel karakter kümesi belirtilir. Protokolü bir sekizli oluşturur, sekiz (8) bitten oluşan kodlar kümesine dayanmaktadır. Bu sekizli protokolden herhangi bir sayı oluşabilir, ancak bazı sekizli değerleri mesaj sınırlayıcı olarak hareket kontrol kodları için kullanılır.

Ne olursa olsun 8 bitlik bir protokol sahibi olunmamalı, ayraçlar ve anahtar kelimeleri çoğunlukla protokol USASCII terminali ve bir telnet bağlantısı kullanıldığı zaman olduğu gibi yansıtır.

IRC'nin scandanavian(iskandinav) kökeni nedeniyle(ilk olarak finlandiya üniversitesinde kullanıldığı için), {} | [] \ karakterleri sırasıyla küçük harf karşılıkları olarak kabul edilir. Bu iki takma denklik belirlenmesinde kritik bir konudur.


2.3 Mesajlar

Sunucular ve istemciler arası birbirlerine karşılıklı mesaj gönderebilirsiniz. Aslında doğada eşzamanlı sunucu ve sunucu iletişimi için sunucuya istemci mesajı olarak daha sonraki bölümlerde açıklanacağı gibi geçerli bir komut içeriyorsa, müşteri ancak belirtilen olarak cevap sonsuza dek beklenmesi tavsiye edilmeyen bir yanıt bekleyebilirsiniz.

Her IRC mesajı en çok üç ana bölümden oluşabilir: öneki (isteğe bağlı), komut ve komut parametreleri (orada 15'e kadar olabilir olan). Önek, komut, tüm parametrelerin (veya daha fazla) ASCII boşluk karakter(i) (leri) (0x20) ayrılır.

Bir önek varlığı mesajının kendisi ilk karakteri olması gereken tek bir lider ASCII nokta karakteri (':',) 0x3b ile gösterilir. kolon ve önek arasında boşluk (boşluk) olmalıdır. Öneki belirtmek için sunucuları tarafından kullanılan gerçek mesajın kaynağı önek mesajı eksik ise, alındığı bağlantının kökeni hangi köken ise o olduğu kabul edilir. kendiniz bir mesaj gönderirken sunucu öneki kullanmanız gerekir; bir önek kullanıyorsanız, sadece geçerli önek sunucu ile ilgili kayıtlı addır. Kndiniz bir mesaj gönderirken sunucu öneki kullanmanız gerekir; bir önek kullanıyorsanız, sadece geçerli önek sunucu ile ilgili kayıtlı addır. önek tarafından belirlenen kaynak, ya da sunucunun iç veritabanından bulunamaz ise kaynak mesajı, sunucu sessizce mesajın hangi farklı bağlantıdan olduğunu görmezden gelir.


Komut ya da ASCII metini temsili üç (3) haneli geçerli bir sayı ile IRC komutu olmalıdır.

ve çift bu mesajları firar CR-LF dahil tüm karakterleri de sayarak, uzunluğu 512 karakteri geçemez - IRC mesajları her zaman CR-LF (Satır Besleme Carriage Return) ile sona karakter çizgilerdir. Böylece, komut ve parametreleri için izin verilen maksimum 510 karakter vardır. devamı mesaj hatları için hiçbir hüküm yoktur. şimdiki uygulamaları hakkında daha fazla bilgi için Bölüm 7'ye bakın.


2.3.1 'sözde' BNF formatında Mesaj


Protokol mesajları oktetlerinin bitişik akışından çıkarılması gerekir. Geçerli çözüm mesajı ayırıcı olarak, iki karakter, CR ve LF tayin etmektir. Boş mesaj sessizce ekstra sorunsuz mesajları arasında hangi CR-LF kullanılmasına izin vereceğine, göz ardı edilir.

Ayıklanan mesaj bileşenlerine ayrıştırılır <prefix>, yada parametre ve bileşenlerin listesini eşleştirir.

Bunun için BNF temsilidir:

<mesaj> ::= [':' <prefix> <SPACE> ] <komut> <parametre> <crlf>

<prefix> ::= <servername> | <nick> [ '!' <user> ] [ '@' <host> ]

<command> ::= <letter> { <letter> } | <number> <number> <number>

<SPACE> ::= ' ' { ' ' }

<params> ::= <SPACE> [ ':' <trailing> | <middle> <params> ]

<middle>: sekizli = <Herhangi * boş olmayan * sıra SPACE dahil değil
ya boş ya da CR veya LF, ilki olmayabilir ':'>

<trailing>: <= Herhangi bir olasılıkla * boş *, sekizli sıra dahil değil
NUL veya CR veya LF>

<crlf> ::= CR LF


NOTLAR :

1. <SPACE> olan Boşluk karakter (ler) (0x20) oluşuyor.
Özel tablolama ve diğer tüm denetim karakterleri NON-BEYAZ-BOŞLUK olarak kabul edileceğini göreceksiniz.

2. CR ve LF parametre dizelerinin görünemez olması sadece mesaj çerçeveleme eseridir. Bunu daha sonra değişebilir.

3. Boş karakter ve mesaj çerçeveleme özel değil temelde bir parametre içinde bitebileceğinden, ancak normal C string işleme ilave karmaşıklığa yol açacak gibidir..
Bu nedenle boş mesajların içinde izin verilmiyor.

4. Son parametre boş bir dize olabilir.

5. Genişletilmiş önek (['!' Kullanımı <kullanıcı> ] ['@' <host> ])
ve sunucu iletişiminde sunucu kullanılmamalıdır. sipariş bir mesaj sadece ek
sorgulara gerek kalmaması içindir. kimin hakkında daha yararlı bilgiler sunacağını öğrenmek için istemci mesajları sunucu için olmalıdır ve öğledir.

En önemli protokol mesajları listesinde konumları itibariyle dikte çıkarılan parametre
dizeleri için ek anlambilim ve sözdizimi belirtin. Örneğin, birçok sunucu komutları
komutundan sonra ilk parametre ile tarif edilebilir. Hedefler listesinde olduğunu kabul ediyoruz.

<hedef> ::= <to> [ "," <hedef> ]
<to> ::= <kanal> | <user> '@' <serverismi> | <nick> | <mask>
<kanal> ::= ('#' | '&') <c dizesi>
<sunucuismi> ::= <host>
<host>: RFC 952 bkz =: izin konak hakkında ayrıntılı bilgi için [DNS 4]
<nick>: = <letter> {<letter> | sayı | <special>}
<mask> ::= ('#' | '$') <c dizesi>
<c dizesi>: SPACE, BELL, NUL, CR, LF ve virgül (',')> dışında = <herhangi 8 bit kod

Diğer parametre sözdizimleri şunlardır:

<kullanıcı>: = <non white> {<non white>}
<letter> ::= 'a' ... 'z' | 'A' ... 'Z'
<sayı> ::= '0 '... '9 '
<special> ::= '-' | '[' | ']' | '\' | '`' | '^' | '{' | '}'
<nonwhite>: = <SPACE (0x20), boş (0x0), CR dışında herhangi bir 8bit kodu
(0xd) ve LF (0xa)>


2.4 Sayısal Cevaplar


Mesajların çoğu bazı tür yanıtlar oluşturmak üzere sunucuya gönderilir.En yaygın cevap hataları ve normal yanıt almak için kullanılan sayısal cevap vardır. Sayısal cevap tek bir mesaj gönderen önek, üç haneli sayısal ve cevap hedef oluşan olarak gönderilmesi gerekir. Sayısal bir cevaba istemci kaynaklı izin verilmez; bir sunucu tarafından alınan bu tür mesajları sessizce düşürülür. Diğer yönden, sayısal bir cevap dışında anahtar kelime harf harf yerine 3 basamaklı sayıdan oluşan normal bir mesaj gibi. Farklı yanıtlar listesi bölümünde 6 içinde verilir.


3. IRC Kavramları

Bu bölümde IRC protokolünün örgütü arkasındaki gerçek kavramları açıklayan ve akım uygulama mesajlarının nasıl farklı sınıflara ayrıldığının teslimine ayrılmıştır.




3.1 Bire-bir iletişim

çoğu sunucu-sunucu trafiği, birbirlerine sadece konuşarak sunucuların bir sonucu değildir. Bire bir olarak İletişim, genellikle sadece istemci tarafından yapılır. İstemciler birbirleriyle konuşmak için, güvenli bir gelir sağlamak için, tüm sunucular içinde herhangi bir istemciye ulaşmak için, ağaç boyunca tam bir yönde bir mesaj göndermek gereklidir. teslim olmak bir mesaj yolu kapsayan ağaç üzerinde herhangi iki nokta arasındaki en kısa yoldur.

Aşağıdaki örneklerin tümü Şekil 2 Yukarıdaki bakın.

Örnek 1:
Istemcileri 1 ve 2 arasında bir mesaj sadece A sunucusu tarafından görülür.
Bu istemci 2 düz gönderir.

Örnek 2:
Istemcileri 1 ila 3 A & B sunucularını gördüğü bir ileti
İstemci 3. Başka bir istemci veya sunucu mesajı olarak görmesine izin verilir.

Örnek 3:
Istemciler 2 ve 4 arasında bir mesaj A, B, C , D sunucuları tarafından görülür
ve istemci 4 sadece.


3.2 Bir-çok

IRC'nin ana hedefi kolay ve verimli bir konferans (bir çok konuşmaları) sağlayan bir forum sağlamaktır. Her biri kendi amaca hizmet edecek olan IRC bunu başarmak için çeşitli araçları sunar.


3.3 Bire-tüm

Bire tüm mesaj daha iyi bir yayın mesajı olarak tanımlanan, tüm istemci veya sunucu ya da her ikisi için gönderilir. kullanıcıların sunucularda büyük bir ağ üzerinde, tek bir mesajı istenen yerlerin tümüne ulaşması için ağ üzerinden gönderilen trafiğin bir çok neden olabilir.

Bazı mesajları için bir seçenek var ama her sunucu tarafından düzenlenen durumu bilgilerini makul sunucuları arasında tutarlı olması için tüm sunucular bunu yayınlamalı.

3.3.1 İstemci-İstemci

İstemciye gönderilen her bir mesajın sınıfı vardır.

3.3.2 İstemci-Sunucu

Genel bilgileri (kanal üyelik, kanal modu, kullanıcı durum, vb gibi) bir değişiklik sonucunda komutların çoğu, varsayılan olarak tüm sunuculara gönderilmesi gerekir bu dağıtım istemci tarafından değiştirilemez.

3.3.3 Sunucu-Sunucu

Snucular arasındaki mesajların tümü "öteki" sunuculara dağıtılır iken, bu sadece ya bir kullanıcı, kanal veya sunucuyu etkileyen herhangi bir mesaj için gereklidir. IRC, bir sunucudan kaynaklanan tüm mesajları diğer bağlı sunuculara yayınlanır.

4. Mesaj bilgileri

İlerleyen sayfalarda IRC sunucu ve istemci tarafından tanınan her iletinin açıklamalarıdır. Bu bölümde açıklanan tüm komutları bu protokol için herhangi bir sunucu tarafından uygulanmalıdır.

cevap ERR_NOSUCHSERVER listelenen yerlerde, demek ki <sunucu> parametre bulunamamıştır. Sunucu bu komut için bundan sonra başka cevaplar göndermemelidir.

Parametrelerin tam bir paket sunusu, daha sonra her birinin kontrol edilmesi gerekir. Gçerlilik ve uygun tepkiler için istemciye geri gönderilir. Içinde bir olarak virgül kullanarak parametre listeleri kullanıp mesaj halinde mddeayırıcı bir cevabın her öğe için gönderilmesi gerekir.


Aşağıdaki örneklerde, bazı iletilerin tam biçimini kullanarak görünür.


KOMUT parametre listesi

Bu tür örnekler, uzak sunuculara doğru yol boyunca bir cevapta geri gönderebilir böylece iletinin orijinalinde gönderenin adını eklemek şarttır. Sunucular arasında transit içinde "Ad" bir mesaj temsil eder.

4.1 Bağlantı Kaydı

Açklanan komutlar burada bir ile bir bağlantı kayıt için kullanılır. kullanıcı olarak IRC sunucusuna veya yanı düzgün bir sunucunun bağlantısını kesin.

Bir "PASS" komutu kayıtlı olan istemci veya sunucu bağlantısı için gerekli değildir, ancak sunucu ileti veya NICK / KULLANICI kombinasyonuna ikinci öncülük etmelidir. Kuvvetle tüm sunucu bağlantıları için fiili bağlantılarına, bazı güvenlik düzeyi sağlamak için bir şifre olması önerilir. aşağıdaki bir istemci için önerilen kayıt vardır. Sıra şöyledir:

1. Şifre(PASS) mesaj
2. Nick mesaj
3. Kullanıcı mesaj


4.1.1 Şifre mesajı


Komut: PASS
Parametreleri: <password>

PASS komutu bağlantı şifrenizi ayarlamak için kullanılır. Şifre ve yapılan bağlantı kayıt için herhangi bir girişimde daha önce bulunulmuş olabilir ve olmalıdır da. Şu anda bu istemciler ve NICK / KULLANICI kombinasyonu göndermeden önce PASS komutu göndermek gerekir. Herhangi SUNUCU komutundan önce bir PASS komutu göndermesi gerekir. verilen şifre (istemci için) hatları veya (sunucular için) C / N çizgiler bulunan bir eşleşmelidir. Ama kayıt sadece sonuncusu ve doğrulama için kullanılılmak üzere gönderilen bir kez kayıtlılanmış değiştirilemez olanlara önce birden fazla PASS komutu göndermek mümkündür. Sayısal yanıtlar ;

ERR_NEEDMOREPARAMS -> ( ERRor_FAZLA PARAMETREYE İHTİYAÇ VAR )
ERR_ALREADYREGISTRED -> ( ERRor_DAHA ÖNCEDEN KAYDEDİLMİŞ )


4.1.2 Nick mesajı


Komut: NICK
Parametreleri: <nick> [<hop count>]

Bir NICK mesaj başka bir istemci için aynı kullanıcı adı hakkında bilen bir sunucuda gelirse, bir takma çarpışma meydana gelir. Bir takma çarpışma sonucunda, adı tüm örneklerini ve sunucunun veritabanından kaldırılır KILL komutu tüm diğer sunucunun veritabanından kullanıcı adı kaldırmak için verilir. çarpışma neden NICK mesajı sonra adı değiştirmek, orijinal (eski) nick de uzaklaştırılmalıdır.

Örnek :

NICK stonecypher; Tanıtımı yeni nick "stonecypher".
-
:stonecypher NICK kafkasyali ; stonecypher adını kafkasyali olarak değiştirdi.



4.1.3 Kullanıcı mesajı



Komut: USER
Parametreleri: <kullanıcıadı> <anabilgisayaradı> <sunucuadı> <gerçek adı>

KULLANICI mesaj username, hostname, sunucuadı ve realname yeni kullanıcı belirtmek için bağlantı başında kullanılır. Aynı zamanda bir istemci, bir kullanıcı kayıtlı hale gelir hem KULLANICI ve NICK alındıktan sonra, IRC gelen yeni kullanıcı belirtmek için sunucular arasında iletişimde kullanılır.



4.1.4. Sunucu mesaj


Command: SERVER
Parameters: <servername> <hopcount> <info>


4.1.5 Oper


Komut: OPER
Parametreleri: <user>

OPER mesaj opu elde etmek için normal bir kullanıcı tarafından kullanılmaktadır. Kombinasyonu <user> ve Opu kazanmak için gereklidir.

Oper komutunu kullanarak gereken istemciye kanal üzerinde +o verilebilir ve bu daha sonra sistemin tamamına duyurulur. OPER mesajı sadece istemci-sunucu arasındadır.


Sayısal Cevaplar:

ERR_NEEDMOREPARAMS
RPL_YOUREOPER
ERR_NOOPERHOST
ERR_PASSWDMISMATCH



4.1.6 Çıkış


Komut: Çıkış
Parametreleri: [<çıkış mesajı>]

Bir istemci oturumu çıkış mesajı ile sonlandırılır. Sunucu bir ÇIKIŞ mesajı gönderen bir istemciye bağlantısını kapatması gerekir.



4.1.7 Sunucu çıkış mesajı


Komut: SQUIT
Parametreleri: <server> <yorum>

SQUIT mesajı bırakma ya da ölü sunucuların hakkında söylemek için gereklidir. Bir sunucu daha sonra bırakma sunucusuna olan bağlantısı kapatır sunucu parametre olarak diğer sunucunun adını kullanarak, diğer sunucuya SQUIT ileti göndermenizi gerçekleştirir ve böylece başka bir sunucuda olan bağlantınızı koparır.

Bu komut kullanılabilir operatörleri düzenli bir şekilde IRC'e bağlı sunucuları bir ağ tutmaya yardımcı olmaktır. Operatörler de uzak sunucu bağlantısı için bir SQUIT mesajı verebilir. Bu durumda, SQUIT aşağıda açıklandığı gibi her sunucu tarafından düzenlenen ağın görünümü güncellenmesi, operatör ve uzak sunucu arasında her sunucu tarafından çözümlenen olmalıdır.

<yorum> gereken diğer operatörlerin bu eylemi nedeniyle farkındayız ki (bunlar üzerinde şu anda sunucuya bağlı değil) bir uzak sunucu için bir SQUIT çalıştırmak tüm operatörler tarafından sağlanabilir. Ayrıca burada bir hata ya da benzer bir mesaj verebilirsiniz. <yorum> kısmı sunucular tarafından doldurulur.

kapalı olan bağlantı her iki tarafında sunucularının iki bağlantı arkasında olduğu düşünülen tüm diğer sunucular için (diğer tüm sunucu bağlantıları için) bir SQUIT mesaj göndermek için gereklidir.

Benzer şekilde, bir QUIT mesajı veren sayfalar arkasında tüm istemciler adına ağının bağlı olduğu diğer sunucuların dinlenime gönderilmesi gerekir. Buna ek olarak, bir üye bölünme nedeniyle kaybolan bir kanalın tüm kanal üyelerine bir QUIT mesajı gönderilmesi gerekir.

Sayısal yanıtlar:

ERR_NOPRIVILEGES
ERR_NOSUCHSERVER

Örnek :

SQUIT stonecypher@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...].org: Kötü Link? ; Sunucu bağlantısına stonecypher@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...].org "Kötü link" nedeniyle son verildi.



4.2 Kanal operasyonları

Bu grup mesajlar manipüle kanalları ile ilgilidir, onların özellikleri (kanal modları) ve içerikleri (genellikle istemciler). Bu uygulanırken, bir dizi koşul bir ağın karşı ucundaki ile sorun yaratabilir.(dil-ırk) sonuçta çarpışacak komutları göndermeniz kaçınılmaz olacaktır. Aynı zamanda sunucuların emin olmak için bir takma tarih tutmanız gereken her yerde <nick> parametre verilir, sunucu son zamanlarda değiştirildiyse onun geçmişini kontrol edin.


4.2.1 Katılma mesajları

Komut: JOIN
Parametreler: <kanal> {<kanal>} [{<şifre>, <şifre>}]

JOIN komutu belirli bir kanalı dinlemeye başlamak için istemci tarafından kullanılır. Diğer sunuculardan alındığında diğer tüm sunuculardan otomatik olarak kanal için kullanıcı eklemek; bir istemci bir kanala katılmak için izin verilsin veya verilmesin istemci bağlandığında sunucu tarafından tek kontrol edilir. Aşağıdaki gibi bu etkilerin şartları şunlardır:

1. Kanal invite-only(sadece davetsel) ise kullanıcı davet edilmelidir;
2. Kullanıcının nick / kullanıcıadı / hostadı herhangi bir aktif yasakla eşleşmemelidir;
3. O ayarlıysa doğru anahtar (şifre) verilmelidir.
-
Bu MODE komutu (Daha fazla bilgi için bölüm 4.2.3 bakınız) altında daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
-

Sayısal Değerler ;

ERR_NEEDMOREPARAMS ERR_BANNEDFROMCHAN
ERR_INVITEONLYCHAN ERR_BADCHANNELKEY
ERR_CHANNELISFULL ERR_BADCHANMASK
ERR_NOSUCHCHANNEL ERR_TOOMANYCHANNELS
RPL_TOPIC

Örnekler;

JOIN #heroes ; #heroes kanalına katıldın.
JOIN #heroes,#ircfrumlari.com ; #heroes ve #ircforumlari.com kanallarına katıldın.


4.2.2 Çıkış mesajı

Komut: PART
Parametreler: <kanal> {<kanal>}

Sayısal Cevaplar:

ERR_NEEDMOREPARAMS
ERR_NOSUCHCHANNEL
ERR_NOTONCHANNEL

Örnek;

PART #heroes ; #heroes kanalından çıkıldı.


4.2.3 Mode mesajı

Komut: MODE

MODE komutu IRC için çift amaçlı komuttur. Hem adları hemde kanallar kendi modunu değiştirir.


4.2.3.1 Kanal modları

Parametreleri: <kanal> {[+|-]| o | p | s | i | t | n | b | v} [<Limit>] [<kullanıcı>] [<ban mask>]

MODE komutu ile kanal operatörleri 'kanal `özelliklerini değiştirebilir.

Aşağıdaki gibi çeşitli modlar kanallar için kullanılabilir:

o - kanal opu almak vermek,
p - özel kanal bayrağı;
s - gizli kanal bayrağı;
i - sadece davetsel kanal bayrağı,
m - yönetilir kanal;
l - Kanala kullanıcı limiti ayarlamak;
b - kullanıcıları uzak tutmak için yasak maske ayarlamak;
v - moderator kanalında konuşma yeteneğine çekmek
k - Kanalın anahtarı (şifre) ayarlayın.

komut başında ki 'o' ve 'b' seçeneği, bir kısıtlama kullanırken empoze edilmiştir. Yani, 'o' ve 'b' herhangi bir kombinasyonu temsil edebilir.


4.2.3.2 Kullanıcı modları

Parametreleri: <nick> {[+|-]| i | w | s | o}

Kullanıcı Modeları genellikle istemci veya başkaları tarafından görülür.

Aşağıdaki gibi mevcut modlar şunlardır:

i - görünmez bir kullanıcı işareti;
w - kullanıcı wallops alır;
o - operatör bayrağı.

Ek modları daha sonra kullanılabilir.

Bir kullanıcı kendini "+ o" bayrağı ile operatör haline getirmeye çalışırsa red yanıtı alır.


Sayısal Değerler;

ERR_NEEDMOREPARAMS RPL_CHANNELMODEIS
ERR_CHANOPRIVSNEEDED ERR_NOSUCHNICK
ERR_NOTONCHANNEL ERR_KEYSET
RPL_BANLIST RPL_ENDOFBANLIST
ERR_UNKNOWNMODE ERR_NOSUCHCHANNEL
ERR_USERSDONTMATCH RPL_UMODEIS
ERR_UMODEUNKNOWNFLAG


Örnek :

MODE #heroes +im ; #heroes kanalı moderated ve davetsel konuma çekildi.
MODE #heroes +o stonecypher ; stonecypher rumuzuna #heroes kanalında +o verildi.



4.2.4 Başlık(TOPIC) mesajı


Komut: BAŞLIK
Parametreleri: <kanal> [<başlık>]


Sayısal Değerler;

ERR_NEEDMOREPARAMS ERR_NOTONCHANNEL
RPL_NOTOPIC RPL_TOPIC
ERR_CHANOPRIVSNEEDED

Örnekler;

:stonecypher TOPIC #heroes :New topic ;Kullanıcı stonecypher #heroes kanalı topicini ayarladı.
TOPIC #heroes :another topic ; #heroes kanalı başlığı 'farklı başlık' olarak değiştirildi.


4.2.5 İsim mesajı

Komut: İSİMLER (/NAMES)
Parametreleri: [<kanal> {<kanal>}]

Bu komutu kullanarak görmek istediğiniz kanal üzerinde hangi kullanıcıların olduğunu görebilirsiniz. Detaylı olarak nick takibi amacı ile kullanılır.


Sayısal Değerler;

RPL_NAMREPLY
RPL_ENDOFNAMES


Örnek;

/names ; listesinde görünen tüm kanallar ve kullanıcılar


4.2.6 Liste mesajları


Komut: LİSTESİ
Parametreleri: [<kanal> {<kanal>} [<sunucu>]]

Mesaj listesinde kanallar ve konular için kullanılır. <kanal> parametre, kullanımı sonucu gösterilir.


Sayısal Cevaplar:

ERR_NOSUCHSERVER
RPL_LISTSTART
RPL_LIST RPL_LISTEND


Örnek ;

/LIST ; tüm kanallar listesi.



4.2.7 Davet mesajı


Komut: DAVET
Parametreleri: <nick> <kanal>

INVITE mesajı bir kanala kullanıcıları davet için kullanılır. Parametre <nickname> kişinin adı hedef kanala davet edilir. Bu komutu uygulamak için kanal operatörü olmak ve kanalın +i modunda olması gerekir.


Sayısal Değerler;

ERR_NEEDMOREPARAMS ERR_NOSUCHNICK
ERR_NOTONCHANNEL ERR_USERONCHANNEL
ERR_CHANOPRIVSNEEDED RPL_AWAY
RPL_INVITING


Örnek;

:Angel INVITE stonecypher #dust ; Angel, stonecypher'i #dust kanalına davet etti.



4.2.8 Kick mesajı


Komut: KICK
Parametreleri: <kanal> <kullanıcı> [<yorum>]

KICK komutu zorla bir kanaldan bir kullanıcıyı tekmelemek için kullanılır. Tekmeleme durumunda bir sebep belirtilir. Bu kişi bir kanal operatörü olmak zorundadır. Tüm kullanıcılar KICK komutunu kullanamazlar.


Sayısal değerler;


ERR_NEEDMOREPARAMS ERR_NOSUCHCHANNEL
ERR_BADCHANMASK ERR_CHANOPRIVSNEEDED
ERR_NOTONCHANNEL

Örnek;

KICK #stealh Jin :Speaking Turkish ; Jin #stealh kanalından 'TÜRKÇE konuş' şeklinde atıldı.



4.3 Server sorgu ve komutları

Komutları grup ağa bağlı herhangi bir sunucu hakkında bilgi edinmek için tasarlanmıştır. Tüm sunucular doğru ve eksiksiz yanıt vermek zorundadır. Geçersiz yanıt (veya bunların yokluğu) kırık bir sunucu işareti olarak kabul edilmelidir. Bu durum telafi edilinceye kadar kısa sürede devre dışı / sökülmelidir.



4.3.1 Versiyon mesajı

Komut: VERSION
Parametreler: [ <server> ]


Sunucu içi sorgu amacıyla kullanılır.


Sayısal Değerler;

ERR_NOSUCHSERVER
RPL_VERSION


Aşağıda belirtilen durumların listelenmesi için kullanılır;

/stats ? - Sunucu hakkında bilgi verir
-
/stats A - Autokill'leri listeler
-
/stats a -Autokill listesini gösterir
-
/stats B - Dcc block listesini gösterir
-
/stats b - Bellek kullanımı bilgisi
-
/stats C - Connect block listesini gösterir
-
/stats c - Kullanilan connect block listesini gösterir
-
/stats D - Bellek kullanımını gösterir
-
/stats d - Detayli bellek kullanımı bilgisi
-
/stats E - Exclude listesini gösterir
-
/stats e - Exception auth blocks
-
/stats F - File descriptor listesini gösterir
-
/stats f - File descriptor listesini görüntüler
-
/stats G - G:line listesini gösterir
-
/stats g - Sgline File descriptor listesini görüntüler
-
/stats H - Hub listesini gösterir
-
/stats h - Hook listesini görüntüler
-
/stats I - Auth block listesini gösterir
-
/stats i - Auth block listesini görüntüler
-
/stats J - Jupiter listesini gösterir
-
/stats j - Services jupiterlerini görüntüler
-
/stats K - K:line listesini gösterir
-
/stats k - Temporary kline listesini gösterir
-
/stats L - LogEvent dökümünü görmek
-
/stats l - Link bilgisini görüntüler
-
/stats M - Komut kullanımını görmek
-
/stats m - Komut kullanimi bilgisi
-
/stats N - Ag istatistikleri görmek
-
/stats n - Ağ istatistiklerini görüntüler
-
/stats O - IRCop listesini gösterir
-
/stats o - Operator blocklarını görüntüler
-
/stats P - Aktif portları gösterir
-
/stats p - Protokol tipini gösterir
-
/stats Q - Q:lines
-
/stats q - Sqline listesini görüntüler
-
/stats R - redirect lines
-
/stats r - Redirect lines
-
/stats S - Bağlı service'ler
-
/stats s - Service blocklarını listeler
-
/stats T - sunucu istatistiklerini görmek
-
/stats t - Throttle bilgisini gösterir
-
/stats U - Ulined sunucular listesini gösterir
-
/stats u - Açık kalinan zamanı görüntüler
-
/stats V - Daha fazla sunucu bilgisi verir
-
/stats v - Autoconnect auth blocks
-
/stats W - Unused
-
/stats w - Unused
-
/stats X - Event dökümünü gösterir
-
/stats x - Event dökümünü görüntüler
-
/stats Y - Sınıfları gösterir
-
/stats y - Sınıfları görüntüler
-
/stats Z - Szline listesini gösterir
-
/stats z - Szline listesi
-


Sayısal Değerler;

ERR_NOSUCHSERVER
RPL_STATSCLINE RPL_STATSNLINE
RPL_STATSILINE RPL_STATSKLINE
RPL_STATSQLINE RPL_STATSLLINE
RPL_STATSLINKINFO RPL_STATSUPTIME
RPL_STATSCOMMANDS RPL_STATSOLINE
RPL_STATSHLINE RPL_ENDOFSTATS


4.3.3 Linkler mesajı

Komut: LINKLER ( /LINKS )
Parametreleri: [[<remote server>] <sunucu mask>]

Sunucu tarafından bilinen tüm sunucuların listesine ulaşılır.


Sayısal Değerler:

ERR_NOSUCHSERVER
RPL_LINKS RPL_ENDOFLINKS



4.3.4 Zaman mesajı


Komut: TIME
Parametre: [<sunucu>]

Yerel saat sorgulaması için kullanılır.


Sayısal Değerler;

ERR_NOSUCHSERVER RPL_TIME


-



Jarkko Oikarinen
Tuirantie 17 as 9
90500 OULU
FINLAND

Email: [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

-

Darren Reed
4 Pateman Street
Watsonia, Victoria 3087
Australia

Email: avalon@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]mbs.anu.edu.au

-

Oğuzhan Serkan DEMİRTAŞ
34303 Türk Sokak
Halkalı - K.çekmece / İSTANBUL
TURKİYE

Email : stonecypher@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...].org

Yayın Tarihi : Mayıs 2010

Swat 05 Aralık 2014 00:23

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
Ellerin dert görmesin @[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Deep 05 Aralık 2014 00:41

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
ilk yapılan çeviri olduğu için altın değerinde. ellerine sağlık hocam.

Nammed 05 Aralık 2014 00:57

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
Her helperin en az 1 kez okuması gereken bir bilgidir RFC emeğinize sağlık serkan.

stonecypher 05 Aralık 2014 09:34

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
Alıntı:

Fromhell Nickli Üyeden Alıntı (Mesaj 1041562863)
Ilk'lerin yeri her zaman baskadir. Bu konuya "eline saglik Serkan" yazarken deja vu oluyor bende, sizde de oluyor mu? :)

Böyle olacağını bilmiyor muyduk sanki Doğu?

Aktif olarak vakit geçirmediğim son 4 yılda birçok şeyin değişmiş olduğunu görüyorum. Gözüme ilk çarpan ise forum içerisinde oluşan kalite farkı. Neyse ki işin ehli komutayı devir almış.

Bundan sonraki süreçte yönetimden ayrı bir "rfc faqs" alt bölümü rica ederek ilk etapta RFC 959 ( FTP ) akabinde ise, RFC 1035 ( DNS ) ve RFC 1321 ( MD5 ) dökümanlarını "kendi çabalarımla" Türkçeleştirip orada yayınlamayı düşünüyorum. Yapacak pek birşey kalmamış gibi görünüyor, iyi bir uğraş olacaktır.

Sparrow 05 Aralık 2014 17:13

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] eline emeğine sağlık hocam

Gurkan 06 Aralık 2014 19:48

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
Son noktadaydın zaten, onu aştın kardeşim..

stonecypher 07 Aralık 2014 00:03

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
Alıntı:

Gurkan Nickli Üyeden Alıntı (Mesaj 1041564340)
Son noktadaydın zaten, onu aştın kardeşim..

Vakit olduğu sürece bu geçte olsa sonun başlangıcı tortil, sağolasın kardeşim.

Swat 07 Aralık 2014 00:14

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hocam sizin gibi üstadlar zor bulunuyor sizden ayrıca bir istegim olucak ben ve yasmin arkadaşımız Unrealin bir diger servicesi olan InspIRCd çevirmeye çalıştık nickserv kısmını hallettik ve yayınladık ama tam istedigimiz düzeyde olmadı tekrar bir elden geçirsek ve diger bölümlerinide yapmaya çalışsak sizden yardım alabilirmiyimiz ?

stonecypher 07 Aralık 2014 00:23

Cevap: RFC 1459 TÜRKÇE ( Türkiye'de ilk kez )
 
Alıntı:

Swat Nickli Üyeden Alıntı (Mesaj 1041564500)
@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hocam sizin gibi üstadlar zor bulunuyor sizden ayrıca bir istegim olucak ben ve yasmin arkadaşımız Unrealin bir diger servicesi olan InspIRCd çevirmeye çalıştık nickserv kısmını hallettik ve yayınladık ama tam istedigimiz düzeyde olmadı tekrar bir elden geçirsek ve diger bölümlerinide yapmaya çalışsak sizden yardım alabilirmiyimiz ?

Çok üstün özelliklerde bir bilgiye sahip değilim. Bu döküman 2010 tarihli. Elimden geldiğince her konuda yardımcı olmaya çalışırım. Bilgileri tazelemek ve vakit gerekli.


Tüm Zamanlar GMT +3 Olarak Ayarlanmış. Şuanki Zaman: 00:58.

Powered by vBulletin® Version 3.8.8 Beta 3
Copyright ©2000 - 2024, vBulletin Solutions, Inc.
Search Engine Friendly URLs by vBSEO
Copyright ©2004 - 2024 IRCForumlari.Net