Oğlu Âbid Efendi'nin kaleminden Abdülhamid Hân (rh.)'ın esaret hayatı... (Abdülhamit Han Hareket Ordusu tarafından darbe yapılarak tahtdan indirilmiş ve Selanik'e sürgün edilmiştir) "...

Selanik'e gidişimizle alâkalı olarak, zihnimde sadece, saraydan Sirkeci'ye yahut Selanik Gar'ından Aiâtini Köşkü'ne kapalı bir araba içinde hareketimize dair belli-belirsiz bir hayâl kalmış.

Karanlık bir arabada babamın karşısına oturduğumu ve siyah sakalını görür gibiyim... Aiâtini Köşkü'ne girişimizde, annemin kucağındaydım...

Annemin beni taşımaktan yorgun düştüğünün nasılsa farkına varan bir subay, sonradan Paşa olan Emniyet Genel Müdürü Albay Gâiip Bey, kucağından almak nezâketini gösterdi ve alırken de, 'Verin bana şu yılan yavrusunu!' dedi...

Bu kahraman (!) zabit, anlaşılan tam manâsıyla bir centilmendi!.. Bunu söyleyen, Hareket Ordusu'nun genç ve toy subaylarından biri olsaydı affederdim; lâkin bu adam, o zaman albaydı ve en az kırk yaşlarındaydı...

O arada Ali Fethi Bey de (yıllar sonrasının başbakanı Fethi Okyar), 'Zavallı çocuk!' diyerek beni kucağına aldı, gözünden bir damla yaş düştü."... Muhafız subaylar, pek saygısızca hareket ederlerdi,..

Bunlardan Salim isminde bir teğmen, pencereden bakmakta olan babama ağaçların arkasına saklanıp kurşun bile sıkmıştı!.. Diğerleri de bir hayli saygısızlık yaptılar... Meselâ, bir hâdiseyi gayet iyi hatırlıyorum: Hasan Efendi isminde bir vekilharç vardı...

Haremdekilerin çarşıdan aldırttığı şeyler, onun vasıtasıyla gelirdi... Dışarıdan getirdiklerini subayların önünde harem ağalarına teslim eder, ağalar hareme götürürlerdi...

Bana alınan oyuncakları da, tabiî o getirirdi... Bir gün yeşil, mavi, sarı rengârenk oyuncak bastonlar getirmişti... Her nedense, bu değneklere çok imrenirdim...

Bastonları tam bana vereceği sırada, subaylar 'Babana 'eşek' de, ondan sonra gel al!' diye tutturdular... Daha çok ufak olmama rağmen, yaptırmak istedikleri işin fena bir şey olduğunu hissediyordum; ama, bastonlarda da gözüm vardı...

Nihayet, ağlaya ağlaya köşke gittim, hareme girdim...

Bereket versin ki, karşıma kalfa kadınlardan biri çıktı, niçin ağladığımı sordu, ben de meseleyi anlattım...

-Aaa! O da ne demek? Sana hiç yakışır mı?' diye bir güzel haşladı; bu sayede gidip babama o hezeyanı etmemiş oldum...

Subaylar da yaptıklarına utanmış olacaklar ki, bastonları sonradan içeri yolladılar..."