Çevrimdışı

Rusya'nın İstanbul'da görevli elçisi Mençikof, Rus isteklerinin reddedilmesi üzerine 19 Mayıs 1853'te İstanbul'dan ayrıldı.

19. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Osmanlı sorunlarının Avrupa sorunlarının ayrılmaz bir parçası haline geldiğinde hala kuşkular var idiyse de, bunlar Kırım savaşı ile ortadan kalktı. Rusya’nın Eflak-Boğdan beyliklerini işgal etmesinden sonra Osmanlı Devleti, 4 Ekim 1853 tarihinde, Rusya’ya savaş ilan etti. Bundan bir ay sonra Rusya’nın savaş ilanını ve 30 Kasım’da da Sinop’a bir baskın yaparak Osmanlı donanmasını yaktığını görüyoruz. Osmanlı hükümetine moral destek olarak, İngiliz ve Fransız donanmaları Marmara denizine girdiler ve 1854 Ocak ayında Karadeniz’e açıldılar. 12 Mart 1854 tarihinde de Fransa ile İngiltere Osmanlı hükümetiyle askeri yardım antlaşması imza ettiler. Bu antlaşmada, “Sultan’ın tahtının bağımsızlığına ve Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğüne karşı girişilen Rus saldırısına karşı koymak için, İngiltere ile Fransa Sultan’ın yardım isteğini kabul etmişlerdir. Batılı imzacı devletler, “Osmanlı İmparatorluğu’nun şimdiki sınırları içinde varlığını sürdürmesini Avrupa devletleri arasındaki güç dengesini korunması için gerekli olduğunda görüş birliği içindedirler” denmekteydi.

Savaşın başlangıcında Osmanlı ordusu Balkanlar'da başarılı oldu. Fakat, Batum'a yardım götüren Osmanlı donanması 30 Kasım 1853'te Rus donanması tarafından Sinop açıklarında bastırıldı. Ruslar'ın bu ani hareketi ve Karadeniz'de durum üstünlüğü sağlamaları Boğazları ve İstanbul'u tehlikeye düşürdü. Bu durum Avrupa devletlerini endişelendirdi.

İngiltere ve Fransa devreye girerek tarafları uzlaştırmak istedi, ancak yapılan teklifi Rusya reddetti. Bunun üzerine Fransa ve İngiltere Rusya'ya bir ültimatom verdiler ve taraflardan şu isteklerde bulundular :

Rusya'dan

(1) Eflak ve Buğdan'dan çekilmesi;
(2) Osmanlı Devletinin ülke bütünlüğüne riayet etmesi;
(3) Ortodoksların himayeciliği iddiasından vazgeçmesi istendi.

Osmanlı Devleti'nden de
(1) Vatandaşlarına eşit haklar tanıması ve tatbik etmesi;
(2) Hıristiyanlara olumsuz muamelede bulunulmaması;
(3) Karma mahkemeler kurulması;
(4) Hıristiyan tebaadan vergi alınmaması talep edildi.

Çar, ültimatomu ve istekleri kabul etmedi ve Rus ordusuna Tuna nehrini geçerek ilerleme emrini verdi. İngiltere ve Fransa, 12 Mart 1854'te Rusya'ya savaş ilan ettiler.

İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti lehine savaşa girerken Avrupa kamuoyunu tatmin edecek ve özel menfaatler sağlayacak tedbirleri almayı da ihmal etmediler. Bu maksatla 12 Mart 1854'te İstanbul'da; 10 Mayıs 1854'te Londra'da ve 14 Haziran 1854'te de; Avusturya ile antlaşmalar imzaladılar. Avusturya ile yapılan antlaşma Tuna eyaletlerinin Rus ordusundan boşaltılmasını öngörüyordu ve Avusturya, gerekirse asker göndermeyi taahhüt etmekteydi. Bu nedenle 15 Mart 1855'te Sardenya'da ittifaka katıldığını açıkladı.

Savaş devam ederken Osmanlı ülkesinin Epir, Etolya ve Teselya eyaletlerinde Rum halkının isyan hareketleri başladı. Yapılan ikazlar dikkate alınmadı ve bunun üzerine Fransızlar Pire limanına asker çıkararak Yunanistan'ı abluka altına aldılar. Bu hareket Yunanistan'ı tarafsızlığa mecbur etti ve Rusya da bir müttefığini kaybetti.

Savaş Tuna, Kafkas ve Karadeniz'de yoğunluk kazandı. Tuna cephesinde durum önce Osmanlılar lehine gelişti. Fakat, bir süre sonra Rus ordusu Silistre'ye kadar ilerledi. Bunun üzerine İngiliz ve Fransızlar Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar ve çıkan birlikleri Varna bölgesine sevkedildi. Bu sırada Avusturya'da Rusya'yı baskı altına aldı. Rus ordusu Silistre önlerinden çekilmeye mecbur kaldı. Müteakiben de Eflak ve Buğdan'ı tahliye ederek savunmaya geçti.

Müttefikler, Rusya'yı barışa zorlamak için Kırım yarımadasında da bir cephe açmaya karar verdiler. 20 Eylül 1854'te 30 bin Fransız, 21 bin İngiliz ve 60 bin Türk askerinden oluşan müttefik kuvveti 89 harp ve 267 nakliye gemisiyle Kırım'a çıkarıldı. Ancak Kırım Savaşı düşünüldüğü gibi kısa sürede tamamlanamadı. 1855 ilkbaharında 140 bin kişilik bir müttefik kuvveti daha bölgeye çıkarıldı. Ruslar mağlup oldu ve çekilmek zorunda kaldılar. Kafkas cephesinde ise Ruslar başarı kazandılar ve Kars'ı ele geçirmeye muvaffak oldular. Bu sırada Çar Nikola öldü, yerine geçen II. Aleksandr barış istemek zorunda kaldı.

Barış şartları Avusturya tarafından kendisine verilen bir ültimatomla bildirildi. II. Aleksandr istenen şartları esas tutarak barış teklifini kabul etti. Önce 15 Mayıs'dan 14 Haziran 1855'e kadar Viyana'da barış için hazırlık görüşmeleri yapıldı ve Paris Konferansı esasları tespit edildi.

Böylece, Sinop baskınından sonra, 1856 yılında Rusya’nın barış istemesi üzerine bitti. 19. yüzyılda Osmanlı Devletinin Rusya’ya karşı kazandığı tek savaş olan Kırım Savaşı sonunda Paris Barış Antlaşması imzalandı.