[meLanie]

Fasulye
Fasulye; Besleyici olduğu, bol yetiştiği için, zengin, fakir, herkesin sofrasında, yaz, kış, ya taze, ya da kuru olarak bulunan, lezzetli bir yiyecektir. Yurdumuzun hemen her yerinde fasulye yetişir. Bu arada, Antalya, Dörtyol, Mersin gibi, kışı ılık geçen bölgelerde turfanda fasulye yetiştirilir, yurdun her yanma gönderildiği gibi dış ülkelere de satılır.

Fasulyenin birçok çeşidi vardır, başlıcaları şunlardır:
Çalı Fasulyesi. — Enli, yassı, yeşil bir fasulyedir. Baharda ilk önce bu cins fasulye yetişir. Yanları kesilip kılçığı çıkarıldıktan sonra, ayrıca ortasından boylamasına ikiye bölünerek pişirilir. Sırıkta yetiştirilir.
Şeker Fasulyesi. — Tatlı bir fasulyedir. Tazesi gibi kurusu da yenir. •Gübreli, kuvvetli topraklarda yetişir.
Ayşekadın. — Uzundur, içinde 8-9 tane bulunur. Lezzetli bir fasulyedir, konserve en çok bundan yapılır.
Barbunya Fasulyesi. — Taneleri dolgun, alaca renklidir. Tazesinden çok kurusu yenir, pilâkisi yapılır.
Ferasetli. — Daha çok Bursa dolaylarında, sırıkta yetişir. Sarımtırak yeşildir. Bol sulanırsa iyi ürün verir.
Fasulye kuvvetli bir besindir. Kuru fasulyede %25 protein (azotlu madde) vardır ki bu bakımdan etin yerini tutabilir. Taze fasulyede protein %3-6 kadardır. Karbonhidratlar da taze fasulyede %6-7, kuru fasulyede %50 kadardır. Fasulyede yağ pek azdır; yalnız, dermason fasulyesi yağ bakımından çok zengindir, bitkisel yağ yapımında kullanılır. Taze fasulyede A, B1, B2, C vitamini boldur, kuru fasulyede B vitaminleri dışındaki vitaminler önemsiz kalır. Fasulye potasyum, kükürt, fosfor bakımından da zengindir.

Fasulye Nasıl Yetiştirilir?
Fasulye hemen her yerde yetişirse de killi, kumlu, nemli toprakları daha çok sever. Ilık yerlerde iyi yetişen fasulye kış sıcaklığı 3-4 dereceden aşağı düşmeyen yerlerde sonbaharda ekilir, ürünü ilkbaharda alınır. Daha soğuk yerlerde ise dikim mevsimi şubattır.

Şubatta ekilen fasulyeler haziranda ürün verir. Bundan sonra aynı topraktan yeni bir ürün daha alınabilir. Böylece, aynı toprağa haziranda yeniden fasulye ekilince, ekimde turfanda fasulye alınır. Sıra usulü dikilir. Tohumlar dikilmeden önce bir müddet suda bırakılarak ısıtılmalıdır. Birer metre veya daha az arayla açılan sıralarda ocaklar yapılır. Her ocağa 4-5 tohum atılır. Tohumlar 5 santimetre kadar toprak altında kalmalıdır.
Bitkinin ilk çapası yerden 5 santim kadar yükselince yapılır. Ancak, çapa yapıldığı zaman havanın çok soğuk ve donlu olmamasına dikkat etmelidir; yoksa, kökler donar. İkinci çapa bitki 25-30 santim büyüyünce yapılır. Çapa işi bitki çiçek açınca yapılmaz. Sülükler çıkmaya başlayınca ocakların hemen yanına sırıklar dikilerek bitkinin sarılması sağlanır.

Fasulyenin kökü kazık kök olmakla beraber çok dal budak salar. Yan kökler üzerinde birçok şişkin düğümler bulunur. Bunların içinde azot biriktirici bakteriler vardır. Bu bakteriler topladıkları azot sayesinde azotlu besin yaparak bitkiyi beslerler. Bitki öldükten sonra da köklerde birikmiş azot toprağa karışarak, toprağın zenginleşmesini sağlar.

Fasulyenin uğradığı hastalıkların başlıcaları şunlardır:
Yanık Leke Hastalığı. — Yapraklar, meyvalar üzerinde lekeler olur. Bir mantar hastalığıdır, çabuk bulaşır.
Pas Hastalığı. — Buna kınacık da denir. Yapraklarda önce sarı lekeler olur, bunlar sonra kırmızımtırak esmer bir renk alır. Bu da başka köklere çabuk bulaşır.
Fasulye böceği, danaburnu gibi böcekler de fasulyeye büyük zarar verir. Bunlara karşı vaktinde tedbir alıp bitki kurtarılmalıdır.