Cinsel istek azlığı
 

Cinsel istek azlığı


Cinsel istek, beyindeki birçok merkez, kimyasal madde (hormonlar), karmaşık psikoloijik süreçler, bireysel-ailesel-sosyolojik- kültürel ve ilişkiye-eşe ait faktörler tarafından etkilenir. Bu nedenle cinsel isteği oluşturan süreçlerle ilgili olarak halen bilinmeyenler çok fazladır.


Uzun süre cinsel fantezi, arzunun olmaması veya zayıf olması durumunda cinsel istek azlığından bahsedilir. Sevişme isteğinin yanında cinsel hayaller kurmak, cinsel konularla ilgilenmek gibi bir istek de ya hiç yoktur ya da seyrektir. Ayrıca cinsel haz da ortaya çıkmaz veya çok zayıftır. Orgazm genellikle olmaz. Cinsel istek sıklığı herkes için farklıdır ve bunun bir “normali” ya da “standardı” yoktur.

Bu sebepten cinsel isteği değerlendirmede ölçünün ne olacağı tartışılabilecek bir konudur. Azalmış cinsel isteği değerlendirirken bireysel, kültürel, sosyal, dini, psikolojik ve bedensel birçok etkeni göz önünde bulundurmak gerekir. Önemli olan nokta, çiftin istek sıklığının birbirine yakın olmasıdır.


Hangi toplumlarda daha fazla görülür?


Cinselliğin aşırı baskılandığı, yasaklandığı toplum ve kültürlerde cinsellikle ilgili suçluluk ve günahkarlık duygularının ve dolayısıyla cinsel istekte bozuklukların sık görülmesi kaçınılmazdır.

Bu toplumlarda cinsel eğitimin olmaması da cinsellikle ilgili yanlış inanç ve beklentilerin yaygınlaşmasına ve kişilerin cinsel yaşamlarını olumsuz yönde etkilemesine yol açmaktadır. Sonuçta kendi bedenine ve cinselliğe yabancılaşmış, cinselliği baskılanmış kişiler yetişir.


Hangi yaşlarda ortaya çıkar?


Erişkinliğin başından beri olabileceği gibi sonradan da çıkabilir. Başlangıçta normal bir isteğin bulunduğu bir dönemin olması, cinsel isteksizliğin sonradan gelişen bir nedene bağlı olduğunu düşündürür. Bu durum büyük olasılıkla tedaviye iyi yanıt verir. Ergenliğin başından beri olan cinsel isteksizlikte daha ciddi etkenler vardır ve tedavisi daha zordur.

Biyolojik nedenler nelerdir?


 Koroner yetmezlik, kalp krizi, böbreküstü bezlerinin fazla ya da az çalışması, cinsellik hormonlarının azlığı, tiroid hormonlarının azlığı ya da artışı, epilepsi, beyin kanamaları gibi hastalıklar cinsel ilgiyi azaltabilir.

 Doğum kontrol ilaçları, depresyon ilaçları, lityum, bazı tansiyon ilaçları, psikoz (şizofreni) tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar cinsel isteği azaltabilir.
 Menopozla birlikte oluşan hormonel değişiklikler nedeniyle birçok kadında cinsel istek azlığı görülebilir.
 Bazı kadınlarda gebelik ve doğum sonrası dönemde cinsel istek azlığı görülebilir
 Jinekolojik ameliyat (rahim-yumurtalık ameliyatları vb) geçiren kadınlarda sıklıkla psikolojik nedenlerin (kadınlığın yitirilmesi vb) de eşlik etmesiyle cinsel istek azalabilir.


Psikolojik nedenler nelerdir?


 Psikolojik nedenlerin en önemlilerinden biri kişilik bozukluklarıdır. Bazı kişiler genel olarak haz almaktan, mutlu ve keyifli olmaktan kaçınırlar. Kendilerini acılarla dolu, talihsiz bir kurban olarak hissederler. Bu kişiler keyifli olan ve zevk veren birçok şeyden olduğu gibi cinsel haz almaktan da kaçınırlar. Bu kişilerde cinsel isteksizlik çoğunlukla ergenliğin başından beri vardır. Böyle bir durumda kısa seks terapisi yararlı olmayabilir ve daha uzun süreli terapi gerekebilir.


 Cinsel kimlik veya yönelim sorunları: Cinsel kimliklerini kabul etmeyen, rahatsızlık hisseden ve cinsel ilgileri kendi cinsine yönelik olarak gelişenler bu arzularını bastırırlar veya gizlerler.


 Depresyon başta olmak üzere birçok psikiyatrik rahatsızlık cinsel isteği azaltır ya da geçici bir süre ortadan kaldırır. Cinsel isteği olumuz etkileyebilecek diğer psikiyatrik rahatsızlıklar şöyle sıralanabilir: Yaygın anksiyete bozukluğu (sıkıntı-bunaltı bozukluğu), obsesif-kompülsif bozukluk (takıntı hastalığı), travma sonrası stres bozukluğu, panik bozukluk, özellikle anksiyetenin yoğun olduğu dönemlerde şizofreni.


 Cinsel taciz-tecavüz yaşayan birçok kişide sonraki dönemde cinsel istek azlığı görülür.


 Stres ve üzüntü kaynağı olan yaşantılar cinsel isteksizlikte önemli rol oynayabilir. Yas, ekonomik güçlükler, bir yakının hastalığı gibi olaylar cinsel isteği azaltabilir.


 Eş-partner reddi de cinsel istekte azalmanın en önemli nedenlerindendir. Birbirinde aradığını bulamamak, eşiyle mutlu olamamak, kızgınlıklar, hayal kırıklıkları gibi genel ilişkideki sorunlar cinsel isteğe olumsuz yansır.


 Belli yaş dönemlerinde cinsel yaşamlarının biteceğine ilişkin yanlış düşünceleri olan ya da yaşın getirdiği değişikliklerden (kilo alma, vücutta sarkmaların oluşması, kırışıklıklar vb) utanan kişilerde cinsel istek azalabilir.


 Kendisinde ve/veya eşinde başka bir cinsel işlev bozukluğu (vajinismus, erken boşalma, sertleşme bozukluğu, orgazma bozukluğu vb) olan kişilerde belli bir zaman sonra cinsel istekte azalma ortaya çıkabilir.


Cinsel isteksizlik nasıl tedavi edilir?


Sorun çiftin sorunu olduğu için başarılı bir tedavi için tedaviyi çiftle birlikte yapmak şarttır. Tedavide doğru nedenin saptanmasından sonra ilk yapılacak olan çiftin cinsellik konusunda eğitimidir. Sonradan gelişen cinsel istek azlığı, cinsel terapiye çok iyi yanıt verir ve başarıyla tedavi edilebilir. İstek bozukluğunda eğer sorun güncel nedenlerden değil de daha eski yaşantı, çatışmalara bağlıysa ve istek azlığı ilk baştan beri varsa başarı oranı biraz düşebilir ya da tedavi uzayabilir.


Cinsel istek azlığı psikiyatrik bir hastalığa ya da onun tedavisinde kullanılan ilaçlara bağlıysa, öncelikle doz azaltılması yapılır. Buna rağmen cinsel istekte azalma devam ediyorsa, hastalığın cinsel isteği etkilemeyen bir ilaçla tedavisi gerekir. Psikiyatrik rahatsızlık düzelme gösterdiği halde cinsel isteksizlik devam ediyorsa cinsel terapi ya da soruna yönelik özel yaklaşımlar gerekebilir.


Uzm. Dr. Zelkif AKGÜL