Uzlaşmacılık - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Kalemzede · 10 Ağustos 2011, 12:14

Ilımlı empirizim taraftarları uygulamalı matematiğin empirik bir bilim olduğunu düşünerek bu görüşü uzlaşımcılık .(konvensiyonalizm) adı verilen öğretiyle birleştirmişlerdir. Uygulamalı mâtematiğin empirik bir bilim olduğu görüşü matematiksel savlarda ortaya çıkan terimlerin bilinen yerleşik anlamlan içinde alınmaları durumunda bu önermelerin doğruluk ya da yanlışlıklarının deney tarafından belirlenebileceği savına indirgenebilir. Örneğin "bir üçgenin iç açılarının toplamı 180 derecedir" önermesinde içerilen~ geometrik terimler günlük konuşma dilindeki anlamlan içinde alınırlarsa önermenin doğruluğu yalnızca deney tarafından belirlenir. Şimdi bu görüş matematiksel savların temel özellikleri üzerinde düşünen bazı düşünürlere göre ufak tefek bazı değişikliklere. gerek duyar. Bu düşünürler matematiksel terimlerin günlük konuşma dilindeki anlamlarının birçok durumda bize matematiksel savların doğruluğuyla ilgili olarak deney temeli üzerinde bir karara varma olanağı verecek bu yöntem sağlamadığınâ işaret ederler. Onlar şu halde matematiksel terimlerin günlük konuşma dilindeki anlamlarını anlasak bile matematiğin savlarından bazılarıyla ilgili olarak -söz konusu olan savlar herşeyden önce bazı geometrik savlardır- deney yoluyla karar verilemeyeceği görüşünü dile getirirler. Onlar bununla birlikte bu savların doğruluğu konusunda deneyden bağımsız olarak yani a priori olarak bir karar verilebileceğini savlamazlar ancak geometrik terimlerin günlük konuşma dilindeki anlamlarının bize bu terimleri her ne olursa olsun bir şekilde içeren önermelerin doğruluk değerleri hakkında bir karara varma olanağı vermeye yetecek kadar tam ve dakik olmadıklarına işaret ederler. Terimlerin anlamlarının yetersiz-tamlığı ve dakikliği çoğu zaman bu önermelerin doğruluk değerleri hakkında bir karara varılamayan önermeler olmalarının temel nedenini oluşturur.
Örneğin "çay" sözcüğünü ele alalım. Bu sözcüğün günlük konuşma dilindeki anlamı bize akan ırmağa baktığımız zaman deneysel temeller üzerinde; farklı birçok durumda ona bir çay adını verip veremeyeceğimiz konusunda karar verme olanağı verecek bir yöntem sağlar: Varşova'daki Vistül nehri çay sözcüğü günlük konuşma dilin- deki anlamı içinde alınırsa bir çay olarak adlandırılamaz; öte yandan kaynaklarındaki Vistül hiç kuşkusuz bir çay olarak adlandırılacaktır. Bununla birlikte Vistül nehrinin kaynaklarından itibaren bütün bir yatağını ele aldığımız zaman onun bir çay olarak mı yoksa büyük bir nehir olarak ıriı adlandırılacağı konusunda kesin karara varamayacağımız yerler bulacağız. Böyle bir yerde Vistül'ün derinliğini ve genişliğini ölçebiliriz ancak bu da bize şu soruyla ilgili olarak bir karara varmada yardımcı olmayacaktır: Vistül burada bir çay mıdır? Bununla birlikte çayla "suyun yıllık ortalama genişliği şu kadar metre olan hareket halindeki akıntısı"nı anlayacak olursak bu uzlaşma ya da anlaşmadan sonra daha önceki güçlükler ortadan kalkacaktır; bu durumda deneysel verilerden oluşan temel üzerinde Vistül'ün akışı boyunca her yerde' onun belli bir noktada çay olup olmadığı.konusun- da bir karara varabileceğiz.
Şimdi bazılarına göre anlamları tam ve dakik olmayan sözcükler yalnızca günlük konuşma dilindeki terimleri değildir; geometrik terimlerin ve özellikle de " a doğrusu b doğrusuna eşittir" ifadesinin anlamı da ta~ıı ve dakik değildir. Onlar bu ifadenin günlük konuşma dilindeki anlamıyla iki doğru birbirlerinden ayrıldığı zaman a doğrusunun b doğrusuna eşit olup olmadığını deneysel verilerini oluşturduğu temel üzerinde belirleyemeyeceğimize işaret ederler. A doğrusunun b doğrusuna eşit olup olmadığı sorusunu bir kasara bağlamak için bu ifadenin anlamını tıpkı "çay" sözcüğünde yapmış olduğumuz gibi bir uzlaşma ya da anlaşmayla yani bir uylaşımla daha tam ve dakik hale getirmeliyiz. Uzlaşmaya bağlı olarak deney bize iki doğruluğun eşitliği hakkındaki soru için şu ya da bu yanıtı dikte edecektir. İşte ana düşüncesini burada kısaca özetlediğimiz öğretiye uzlaşımcılık adı verilir.
Uzlaşımcılık öyleyse ılımlı empirizmin küçük bir değişikliğe uğramış şeklidir. O uygulamalı matematiğin savlarının doğruluklarının yalnızca deney yoluyla belirlenebileceği korusunda ılımlı empirizmle uyuşur. Uzlaşımcılık buna başka bir tez daha ekler. O uygulamalı matematiğin savlarının doğruluklarının yalnızca deney tarafından belirlenebileceğini ancak bunun yalnızca biz matematiksel terimlerin günlük konuşma dilindeki anlamlarını uzlaşım yoluyla daha tam ve dakik hale getirdikten sonra olabileceğini öne sürer.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.