[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Klasik Mantığa Giriş: Klasik Mantıkta İçlem Nedir? Ne Değildir?

Klasik Mantıkta bir kavramın içine aldığı bireylerin ortak özellikleri ve o kavramın içlemini gösteren nesnelere “İçlem” denilir. “Gül” kavramının içlemini, ortak özellikleri olan “Çiçek”, “Bitki”, “Canlı”, “Varlık” vs. gösterir. Bir başka örneğe daha bakalım. Aşağıda örneklenen kavramlardan kaplamı en geniş olan genel kavram, “Canlı”dır. Diğer kavramlar onun kaplamında yer alır. Taşıdığı özellikler bakımından içlemi en fazla olan kavram ise “Yeşil Elma”dır. Diğer kavramlar onun içleminde yer alır. Yeşil erik kavramından bitki kavramına çıkıldığında yeşil erik ve erik olma özelliği kaybedilir. Canlı kavramından aşağı inildiğinde ise her basamakta daha az konu ve nesne kapsanır. Bu yüzden kaplam azalır. Örneğin; meyve kavramına inildiğinde artık bitki ve canlı türleri kapsanamaz.

Canlı > Bitki > Meyve > Elma > Yeşil Elma

Klasik Mantıkta Her kavram hem içine aldığı nesneleri kapsar hem de onların ortak özelliklerini işaret eder. Buradan hareket edilerek, bir kavramın içine aldığı birey sayısına “Kaplam” adı verilir. Örneğin; “Ağaç” kavramının içine aldığı bireyler “Meşe”, “Çam”, “Köknar” vb. oluşturur. O hâlde, bunların hepsi ağaç kavramının kaplamı içerisinde yer alır. Herhangi bir kavramın içine aldığı konu ve nesnelerin ortak özellikleri o kavramın içlemini oluşturur ve içlem, herhangi bir kavramın içine aldığı konu ve nesnelerin ortak özellikleridir.

“Canlı” kavramı, insanları, bitkileri ve hayvanları içine alır. Demek ki bu bireyler canlı kavramının kaplamı içindedir. Şimdi, bu bireylerin ortak özelliklerinin neler olabileceğini düşünelim. Örneğin bahsi geçen bütün kavramlar, solunum yapma özelliğine sahiptir; hepsi büyür, beslenir ve boşaltım yaparlar; ancak “Hepsi fotosentez yapar” diyemeyiz; çünkü bu sadece bitki kavramına özgüdür. Bu özellikler de canlı kavramının içlemini oluştururlar.

Şimdi, bu bireylerden sadece “Bitki” kavramını ele alalım. Fark edeceğiniz gibi, bitki kavramı canlı kavramına göre daha az sayıda bireyi içermektedir. Çünkü artık insan ve hayvan kavramları dışarıda kalmıştır. Bitki kavramının bireyleri ise ağaç, çiçek, ot gibi varlıklardan oluşmaktadır. Bu bireylerin ortak özelliklerini düşündüğümüzde, yukarıda canlı kavramı için sıraladığımız bütün özelliklerin bu kavramda da bulunduğunu görebiliriz; ancak, bu özelliklere yenilerini de ekleyebiliriz. Örneğin, fotosentez yapma özelliği gibi. Çünkü, bitkilerin tümü fotosentez yapar. Gördüğünüz gibi, canlı kavramının yerine bitki kavramını ele aldığımızda, bu kavramın birey sayısı (Kaplam) azaldı, ama bu bireylerin ortak özellikleri (İçlem) arttı.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]