[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Klasik Mantığa Giriş: Klasik Mantığın Tarihi Boyunca Tanımları Nedir? Ne Değildir?

Bir bilim veya disipline ad olmuş bir sözcüğün kaynak ve kökenini belirlemek, şüphesiz ki, o bilim veya disiplinin konusunun ne olduğunu göstermek bakımından sadece bir ipucudur ve bu ipucunu izlemek her zaman verimli de olmayabilir. Oysa mantık söz konusu olduğunda, "logos"un içerdiği bazı anlamlar bize oldukça uygun bir ipucu sağlamaktadırlar. "Logos"; akıl, düşünme, yasa (hem doğa hem düşünme yasası, akıl yasası), söz, anlamlarını içeren yönüyle; mantığın, zihin, düşünme ve söz (dil) ile ilgisini pek iyi göstermektedir. Gerçekten de, mantığın bazı tanımları yüzyıllardan beri şunlar olmuştur.

1. Mantık, doğru düşünme kurallarının ve formlarının bilgisidir. 2. Mantık, düşünme yasalarının bilimidir. 3. Mantık; dilsel ifadelerin, dile getirmelerin, dilsel anlatımların formel koşullarının öğretişidir. 4. Mantık; doğru önerme formlarının, kesin ifade kalıplarının kuramıdır. İlk iki tanımda mantığm düşünme, son iki tanımda ise dil (söz) ile bağıntısına ağırlık verildiği saptanabilir. Düşünme ile dil arasında kopmaz bir bağ olduğu açık bir olgudur. Ancak, düşünülmüş olan şey yani düşünce ile, dile getirilmiş olan şey yani dilsel ifade arasında tam bir örtüşme ve çakışma olmadığmı da biliriz. Yine de, düşünülmüş olan şeyin, düşüncenin, dışa vurulma, açığa çıkma ortamının dil olduğu, düşüncelerimizi dil ortamında ve dil aracılığıyla tanıyabildiğimiz ve aktarabildiğimiz çıktır. O halde, mantığı, "düzgün düşünme", "mantıksal düşünme" denen bir düşünme tür ve tarzının ilke ve formlarının öğretisi veya bilimi saymak doğru olsa da, yetersizdir. Çünkü bu düşünme tür ve tarzının ilke ve formlarını ancak dil içinde tanıyabiliyoruz. Öyle ki, "düzgün düşünme formları", "mantıksal düşünme formları"ndan söz ettiğimiz her durumda, bunların her zaman dilsel formlar olarak incelenebileceğini gözardı edemeyiz. Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Düşünme ile dil arasında bir özdeşlik kurmak zorunda değiliz; ama düşünmenin kendisini ancak dilsel görünümüyle tanıyabiliyoruz.

üzgün düşünme formları veya mantıksal düşünme formlarından söz edildiğinde, bunlardan aynı zamanda akıl yürütme, usavurma, argümantasyon formları kastedilir. Aslında "düşünme" denen olgu karmaşık ve çok yönlü bir olgudur ve beyin fizyolojisinden psikolojiye kadar bir dizi bilimin de konusudur. Kabaca söylersek; bir süreç olarak düşünmede, duyumlar, zihin, hayalgücü ve bellek birlikte etkindirler ve psikologların saptamalarına göre, algılama, hayal kurma, anımsama, sezgi, tasarlama, hesap yapma vb. "düşünme" denilen sürecin değişik tür ve görünümleridir. Düzgün düşünme, mantıksal düşünme de bu türlerden biri olarak ortaya çıkar. Bu demektir ki, mantık, her tür düşünme ile değil, belirli bir tür düşünme ile ilgilenir. Ayrıca mantığın konusu, psikolojinin incelediği bir konuu olarak düşünme olgusunun kendisi de değildir. Mantık, mantıksal düşünme, akıl yürütme, usavurma, argümantasyon adlarıyla andığımız düşünme türünün oluşumu, fizyolojik/beyinsel nedenleri ve işlevleri gibi konularla da ilgilenmez. Mantığı ilgilendiren, yalnızca, bu düşünme türünün formudur. Mantık, düşünmenin oluşumundan ve düşüncenin içeriğinden bağımsız olarak, düşünceler arasındaki formel akıl yürütme ilişkilerini ele alır ve akıl yürütmeleri de kendi içlerinde geçerlilik ve geçersizlik yönünden inceler ve geçerli akıl yürütme formlarının bir bilgisine ulaşmaya gayret eder.

KAYNAK: KLASİK MANTIK KİTABI