[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Klasik Mantığa Giriş: Mantıkta Akıl Yürütme Geçerliliği İşlemi Nedir? Ne Değildir?

Geçerlilik, önermelerin içerikleri yönünden doğruluk veya yanlışlıklarına değil, akıl yürütmenin formuna ait bir özelliktir ve her akıl yürütme de geçerli değildir. Bir akıl yürütmede öncül veya öncüllerin sonucu zorunlu kılamamasına geçersizlik denir. Bu durumda mantığın ana ilgisinin geçerli akıl yürütme formlarının bir bilgisini ortaya koymaya yönelik olacağı da hemen anlaşılabilir. Gerçekten de çoğu mantıkçı, mantığa, düzgün düşünmek için başvurulan kuralların ve bu kurallara göre yapılan geçerli akıl yürütme formlarının disiplini veya bilimi olarak bakar.

e var ki, mantığa "bilim" gözüyle bakmak bazı yanlış anlamalara da yol açabilir. Dedik ki, mantık önermelerimizin içerikleriyle ilgilenmemektedir. Önermelerimizin içerikleriyle, onların doğruluk veya yanlışlıklarıyla ilgilenmek mantığın konusu dışındadır. Önermelerimizin içeriksel yönden doğru veya yanlış olmaları bir bilgi konusudur. Bilindiği gibi, içeriksel doğruluk taşıyan önermeler elde etmek, öncelikle bilimlerin işidir. Bilimler, belli yöntemlere başvurarak, konuları (nesneleri) hakkında doğru bilgiler elde etmek, doğru önermeler ortaya koymak peşindedirler. Onlar bir yandan deney, gözlenı gibi yollarla nesneleri hakkında doğru bilgiler elde etmeye çalışırlarken; öbür yandan elde ettikleri bilgileri yine deney, gözlem gibi yollarla yani nesne ve olgularla karşılaştırarak denetlemek ve pekiştirmek isterler. Bilimler için deney ve gözlemle yeterince desteklenmiş bilgi doğru bilgi, böyle bir bilgiyi ifade edeu bir önerme de doğru önermedir. Felsefe de, bilgi konusuyla bilgi kuramı adlı bir disiplin içerisinde ilgilenir. Bilgi kuramında bilgi bir özne-nesne ilişkisinin ürünü olarak ele alınır ve bu felsefe disiplininin temel konuları, bilginin kaynağı, doğruluğu, değeri ve sınırları gibi konulardır.

Bilgi kuramında bilginin elde edilmesinde duyusal ve zihinsel yönler üzerinde durulur ve bilginin oluşumunda daha çok zihnin mi yoksa duyumların mı ağir bastığı, bilgimizin konusunu (nesnesini) aynen yansıtıp yansıtmadığı vb. gibi temel felsefî sorunlar üzerinde durulur. Ama hem bilimlerde, felsefede (bilgi kuramında) bilgimizin konusuna (nesnesine) uygunluğuyla yani bilgimizin içeriksel değeriyle ilgilenildiği görülebilir. Bilimler içeriksel (nesnel) bilgiye, felsefe ise bilgimizin neliğine (mâhiyetine) ilişkin bir felsefî bilgiye, bir "bilgi bilgisin e ulaşmaya çabalarlar. Bilimler ve felsefe karşısında mantık, önermelerimizin bilgi içeriğinden bağımsız olarak, geçerli akıl yürütme formlarının bir bilgisine yani bir form bilgisine ulaşmaya çabalamasıyla, formel mantık teriminde tam ifadesini bulan bir formel disiplindir. Başka bir deyişle, mantık bize nesneler hakkında bir içerik bilgisi sunmadığından, onu içerik bilgisi peşindeki bilimlerin yanına koyamayız. Bilim sınıflandırmaları yapan bazı filozoflar, a) deneysel bilimler, b) formel bilimler, ayırımı yaparlar ve mantığı formel bilimler sınıfına sokarlar. Diğer bazı filozoflar ise, "bilim" terimini yalnızca deneysel bilimler için kullanırlar ve mantığın bu anlamda bilim olmadığını belirtirler. Biz, en azından bir terminolojik karışıklığa yol açmamak için, mantığa bu kitap boyunca "disiplin" demeyi uygun bulduk.

KAYNAK: KLASİK MANTIK KİTABI