[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Klasik Mantığa Giriş: Klasik Mantıkta Açık Kavram Nedir? Ne Değildir?

Kavramların açık (clair) ve seçik (distinct) olmaları, Yeniçağ felsefesi ve özellikle Descartes'la birlikte felsefede önemli bir tartışma konusu olmuştur. Descartes, açıklık ve seçikliği bilgide doğruluğun ölçütü saymıştır. Leibniz de açık ve seçik kavramlar üzerinde durmuştur. Açık kavram, Leibniz'e göre, konusunu (nesnesini) tanımamıza imkân veren kavramdır. Bir şeyi tanımak ve bilmek, Leibniz'e göre, o şeyi başka şeylerden ayırt etmeyi gerektirir. Bir şeyi o şey olarak tanımamızı ve onu başka, değişik (divers) şeylerden ayırt etmemizi sağlayan iki temel ilke ise özdeşlik ve çelişmezlik ilkeleridir. Leibniz, duyusal yoldan algılanan nesnelerin kavramlarını açık saymıyordu. Çünkü bir duyu nesnesi, potansiyel olarak, bizim saptadığımız özelliklerden çok fazlasına, hattâ sınırsız özelliklere sahip olabilir. Ayrıca, duyumlama yetimiz, bir nesnedeki bir özelliği tam olarak tanımamızı her zaman sağlayamaz. Örneğin "seksen bin köşeli şekil"in algısı böyledir. Ama yine Leibniz'e göre, böyle bir nesnenin kavramı açıktır. Dolayısıyla, açıklık, duyum ve algılara değil, kavramlara ait bir özelliktir. Deney ve gözlem, bir kavramın açıklık derecesini arttırabilir, ama tüketemez. Bir kavramın açık olması o kavramın bir önerme içerisinde yüklem olarak alabileceği özellikleri saptayabilmeyi gerektirir. Başka bir deyişle, bir kavram hakkında fikir sahibi olmak, o kavramın açıklık derecesini bilmek yani o kavramın hangi kavramlarla işlem görebileceğini bilmek demektir. Empirik kavramlar tamamen açık olamazlar; çünkü onların potansiyel olarak sınırsız özellikleri vardır ve bu nedenle onlar karanlık (obscur) kalırlar. Açık kavram, başka hiçbir kavramla karıştırılmadan hemen tanınan kavramdır.

KAYNAK: KLASİK MANTIK KİTABI