Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe

Felsefe deyince ilk akla gelen Yunanlı filozoflar. Niçin felsefe eski Yunanistan'da başlamış?
Yunan coğrafyası antik dünyanın elverişli bir bölgesindeydi. Biliyorsunuz Eski Yunanlılar denizci ve tüccar bir topluluktu. Mısır ile Mezopotamya ve Doğu Akdeniz kıyıları ile ticari ilişkiler içindeydiler. Anadolu ve İtalya da koloniler kurmuşlardı.

Kent devletçikleri halinde yaşıyorlardı ve o günün dünyasına açıktılar. Belki bugünkü futbol kulüpleri temelinde gördüğümüz rekabet, o zaman "benim filozofum daha iyi" biçiminde kent devletçikleri arasında da vardı.
Düşüncelerini birbirlerine aktarabilecekleri bir yazı geliştirmişlerdi. Biliyorsunuz bu yazı Fenike alfabesinden geliştirilmişti. Ancak daha kullanışlıydı. Sesli harfleri içeriyordu.



Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Daha önce felsefece düşünmeye kaynaklık eden bilgiler yok muydu?
Vardı. Eski Çin, Hint ve İran dillerinde ve mitoslarında(söylence); hem doğa hem de insan yaşamı konusunda derin felsefi düşünceler vardı.


Bu mitoslar felsefece düşünmekten çok din temelliydi. Oralarda, dinden bağımsız bir felsefi düşünce üretilememişti.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Yüzlerce filozof, onlarca akım içinde felsefi düşüncenin gelişimini nasıl algılayacağım.
Haklısın felsefeye bütüncül bir yaklaşım zor. 2500 yıllık belki daha da uzun süren bir düşünce mirasından söz ediyoruz.

Burada tarihi süreci izleyerek ilerleyeceğiz. Elimizden geldiğince, başarabildiğimiz ölçüde günümüze göndermeler de yapacağız.

Antik çağ felsefesine daha yakından bakmaya ne dersin. İlk sorular orada. Bizim forumda bile hala o dönemin soruları tartışma konusu olabiliyor.





Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Felsefenin ilk çağ tarihi M.Ö.vııı.yy.dan M.S. v.yy.a kadar uzanıyor.
Bu başlangıç dönemine "Antik Felsefe Dönemi" deniyor.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

İlk filozoflar bütün varlıkların temelinde bulunanı bulmaya çalıştılar.
Kısaca "somut" ele tutulur şeyler üzerin düşündüler daha çok


Sokrates'in adını çok duydum. Doğayı sorgulayan ilk filozoflardan onu ayıran neydi?
Çok sabırsızsın. Sokrates'in adını hepimiz duydu gerçekten. Ancak şu bir gerçek ki, Sokrates yazılı tek bir satır bile bırakmadı.

Kendinden önceki düşünürlerin tuttuğu yolun tersini benimsedi. Dış gerçekle değil, insanla ve ahlak sorunuyla ilgilendi.

Sokrates'e tekrar döneceğiz. Bu ilk bölümde Sokrates'e kadar olan döneme bakıyoruz.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Demek Sokrates önemli bir filozof. Ayrım yaparken Sokrates öncesi filozoflar diyoruz. Peki felsefe tarihinin ilk filozofları da biliniyor mu?
Keşke felsefe düşüncesi olmasaydı, ne güzel hiç bir şeyi sorgulamadan bize verilenle rahat ederdik diyenler için Thales suçlu sayılabilir.Çünkü hemen hemen tüm kaynaklar felsefenin Thales'le başladığını belirtiyor.

Bir bakalım istersen:
Thales, "bilge" denen ilk kişiydi. (Yeni Başlayanlar İçin Felsefe)


Sokrates öncesi çağın ve felsefe tarihinin ilk filozofları; Thales, Anaksimandros, ve Aneksimenes idi. (100 Soruda Felsefe.)


Milet, ilk Yunan Filozofu, kendiliğinden materyalist görüşün babası Thales'in (m.ö 600 e doğru)yurdu oldu. (Yüzyılların Gerçeği ve Mirası.)




Her neyse. Belki tüm yazarlar aynı kaynaktan yararlandı. Bir şey dikkatini çekmiştir. Dünyanın ilk filozofu olan Thales Anadolulu.







Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

İlk filozofların düşüncelerinin esin kaynağı neydi? Hangi düşüncelere karşı çıktılar?
İlk filozoflardan önce, evrenin ve tanrıların ortaya çıkışına ve ahlak konularına yönelmiş ozan düşünürler vardı.
Daha öncesinin mitosçu düşüncesi ile ilk filozoflar arasında düşünsel köprüyü bunlar kurdu. Az zaman değil 100-150 yıllık bir süreyi kapsadı bu geçiş.
Sözünü ettiğimiz ozanların yapıtları;

-"theogonia" tanrıların doğuşu
-"kosmogonia" evrenin doğuşu adını taşır.

Gördüğün gibi hala tam yanıtlanamamış konular. Ya da tam tersi kimileri için yanıtı iyi bilinen.
Bu ozanların en bilineni Hesiodos(M.Ö 700 yılları)
Yapıtında tanrıları işe karıştırmadan şöyle demiş.
*Başlangıçta bir boşluk vardı :Khaos
*Bunun yanında Analar anası : Toprak
*Tanrı :Eros
Başlangıç için oldukça sade bir yaklaşım. "Toprak Ana" yı şimdi bile kullanıyoruz







Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Yedi Bilge ve Ozanlardan da kısaca söz eder misiniz?Ahlaksal konulara değinen, özdeyişler, öğütler ve kurallar koyan Yunan Düşünürleri "7 Bilgeler" diye anılır.

Onlardan söz etmişken adlarını da analım; Atina'lı Solon, Lindos'lu Kleobulos; İsparat'lı Khilon,Milet'li Thales; Lesbos'lu Pittakos; Priene'li Pias; Khorinthos'lu Periandros.
Yedi Bilge'nin kalan sözlerinden bir iki örnek istersin eminim.
Atinalı Solon; " İşin sonunu düşün"
Khorinthoslu Periandros; "Öfkeni yen"
Lesboslu Pittakos; " Hiçbir şeyde aşırı olma" Gördüğün gibi bunlar, doğru, akıllıca yaşamak için bir takım öğütler.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

İlk filozoflar bütün varlıkların temelinde bulunanı bulmaya çalıştılar. Varolanların temel kaynağı neydi onlara göre?
Gelelim ilk sorulara! Onlar şeylerin birliğini arıyorlardı. Dünyayı meydana getiren “ana madde” nedir sorusunu sordular.

-Thales “Su” dedi.

Bu soruyu hafife almayın. Yanıtını da. Bu yeni bir düşünce tarzıydı. Bu bilimle büyüyü birbirinden ayırmak, Tanrıyı düşünmek zorunda olmadan, dünyayı düşünmeye cesaret etmekti.

-Anaksimendros “Apeiron” dedi. Yunanca “sınırı olmayan” anlamında.

Bir kavram üretmiş oldu. Evet somut cisimlerin; soyut, sınırsız ve sonsuz bir varlık kavramı ile açıklanması da ileriye doğru bir adımdı.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Anaksimendros varolanların(varlığın) kaynağı olarak daha soyut bir kavram ortaya koymuş. Öncekilerden farkı nedir?

Gerçekten önemli. Elle tutulan ve gözle görülenle açıklamak daha kolay. O ana maddenin sınırsız olduğunu düşünüyordu.
Bu soyut, kavramsal açıklama, felsefi düşüncenin ilerlemesi yönünde ileri atılmış çok önemli bir adımdı.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Anaksimenes ilk defa "ruh" kavramından söz ediyor. Ona göre ruh neydi?

Anaksimendros’un öğrencisi, Anaksimenes ana maddenin “hava” olduğunu ileri sürerek yeniden somut bir açıklama getirmeye çalıştı.
Onun katkısı “ruh” kavramını ortaya atmasıdır. Canlı, etkileyici, düzenleyici ve toparlayıcı bir ilke olarak “ruh” felsefe tarihinde hep gündemde olacaktır.
Anaksimenes, hem kendiyle özdeş kalıp, hem de çeşitli görünüşlere bürünerek, değişik biçimlerde O, belki de ilk defa “oluş” üzerinde duruyordu.

Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

Pythogoras'ın adını matematik dersinde duydum. Felsefeye katkısı nedir?
Pythagoras da Anadolu’lu. Daha sonra İtalya’ya gitmiş.
Pythagoras, aynı zamanda bir tarikat kurmuştu. Matematik ve müzikle ilgilenen bir tarikat,Varolanların biçimlerini ve oranlarını sayılarla dile getirmenin ya da sayılara indirgemenin olanaklı olduğuna inanıyorlardı tarikat üyeleri.
Onlar varlığı matematik açıdan incelemenin ve dile getirmenin ilk örneğini verdiler.

İlk filozoflar değişmeyeni, diğer deyişle "töz" ü bulmaya çalıştılar. Farklı düşünceler de çıktı mı aynı dönemde?
Evet. Farklı düşünenler de çıktı. Herakleitos. O evrende temel olan şeyin, varolanların kaynağında bulunan ve değişmeyen bir “töz” değil;
kendisi olduğunu ileri sürdü.
Herakleitos'un evrene bakışındaki farklılık neydi?
Efes’li Herakleitos; evrenin sürekli bir oluş, değişme ve akış olduğunu söyleyen ve değişmenin karşıtlıklardan, yani birbiriyle çatışan gerçeklerden doğduğunu ileri süren ilk düşünürdür.
Gördüğünüz gibi hep ilklerden söz ediyoruz.
Herakleitos, diyalektik düşüncenin ilk örneğini veriyordu.


Herakleitos Ahlak konusunda da düşünmüş. Neydi düşünceleri?
Evrenin yasasını, Logos'u bilmek ve tanımak aklın ödevidir diyordu. Logos'u tanıyıp öğrenen kimsenin de doğadaki bu akıl yasasını kendi eylemine de ölçü alacağını, eylemine aklı kılavuz yapan kimsenin de "genel" e bağlanacağını söylüyordu. Herakleitos'un ahlak görüşü buydu.




Alıntı.

Cevap: Felsefe Dersleri - Sokrates Öncesi Antik Felsefe
 

"Logos" kavramını açıklar mısın?
Herakleitos "Aynı ırmakta iki kez yıkanamayız, bu arada akıp giden sular onu başka bir ırmak yapmıştır" diyordu.
Karşında "aynı şey"in bulunduğunu sandığın durumlar olmuştur senin de. İşte bunu sanmanın nedeni, değişmenin kuralsız değil de, belli bir düzene, belli bir ölçü ve yasaya göre olması yüzündendir diyor Herakleitos. Ve bu ölçüye, bu yasaya "LOGOS" diyor.
Kısaca, "evrende egemen olan yasadır, düzen ve akıldır" demek logos.

İlk karşıt görüşler nasıl ortaya çıktı?
Oluş ve değişme felsefesine taban tabana zıt görüşleri Elea’lı bir grup filozof ortaya attı. Böylece felsefe dünyasında varlık konusunda sürüp gidecek tartışma da başlamış oldu.


Alıntı.