IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

BELİT (Aksiyom)

Başka bir önermeye götürülemeyen ve tanıtlanamayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] böyle bir geri götürme ve kanıtı da gerektirmeyip[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendiliğinden apaçık olan ve böyle olduğu için öteki önermelerin temeli ve ön dayanağı olan temel önerme. Ne türlü bir belitten yola çıkılırsa o türlü bir sonucu varılır. Belitlere dayanan bir felsefe[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] belitlerin yanlışlığı meydana çıkınca çöker.

1) Mantık: Mantıkta belit terimi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir şeyi tanıtlamak için kullanılan tanıtlanmayı gerektirmeyecek kadar açık ilke anlamını veriri tanıtlanmayı gerektirmediği gibi tanıtlanamazda. Çünkü tanıtlama[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] daha da açıklamak demektir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] buysa daha çok açıklanamaz. Her belit bir ilkedir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ama her ilke bir belit değildir. Örneğin[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “her bütün kendini meydana getiren parçalarından büyüktür” ilkesi bir belittir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] buna karşı Einstein’in görelilik ilkesi bir belit değildir. Metafizik dünya görüşünün ürünü olan bütün mantıklar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “bir şey kendisinin aynıdır” önermesiyle dile getirilen özdeşlik ilkesini belit saymışlardır. Hegel’in diyalektik mantığı bunun doğru olmadığını meydana koymuştur. Bir şey kendisiyle bile aynı değildir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] çünkü sürekli olarak değişmektedir.

2) Matematik: nicelikler arasındaki orantıları dile getiren zorunlu önermeler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] matematikte belit adıyla tanımlanırlar. Örneğin[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “bir üçüncü niceliğe ayrı ayrı eşit olan nicelikler birbirine eşittir”[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “eşit niceliklere eşit nicelikler eklenirse toplamları da eşit olur”. Matematiksel belit[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] mantıksal belitin niceliklere uygulanmasıdır. Aralarında başkaca bir anlam ayrılığı yoktur.

3) Dekartçılık: Descartes ve başta Spinoza olmak üzere izdaşları felsefelerini belitlere dayarlar. Örneğin Descartes[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] felsefesini “düşünüyorum[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] öyleyse varım” belitinden çıkarak kurmuştur. Spinoza’da ünlü Etika’sında örneğin[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “başka bir şeyle tasarlanmayan şeyin kendisiyle tasarlanması gerekir” gibi belitlerden yola çıkar. Ne var ki[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ne türlü bir belitten yola çıkılırsa o türlü bir sonuca varılır. Bundan başka[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu belitler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “parçalarının toplamı bütüne eşittir” gibi belitler gücünde değildirler. Daha açık bir deyişle[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Dekartçıların belitleri öznel[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendilerince belit sayılmış belitlerdir. Nitekim Cogito’nun yüzyıllarca önceki biçimini çürütmek için[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] “bin altın düşünüyorum[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] öyleyse bin altınım var” önermesi ileri sürülmüştür.