[Kalemzede]

Kesin sonuç veren akıl yürütmeye çıkarım dedüksiyon (tümdengelim) denir. Bu yönteme göre doğanın araştırılması önce gözlemlerden genel prensiplerin çıkarılması (tümevarım) ve daha sonra genel prensiplere dayanarak gözlemlerin açıklanması (tümdengelim) aşamalarını içermektedir.
Tümdengelim; tümelden tikeli ve genelden özeli çıkaran uslamlama yöntemidir. Tümdengelim doğru olan ya da doğru olduğu sanılan önermelerden zorunlu olarak çıkan yeni önermeler türetir. Öncüller doğruysa sonuç da mantıksal bir zorunlulukla doğrudur.
Zihnin kanunlardan kurallara örneklere olaylara inerek yeni bir yargıda bulunmasıdır. Tümevarımın tersine genel ilkelerden özel durumlara inen bir akıl yürütme şeklidir. Burada herhangi bir genelleme (kanun kural) ele alınır sonra bundan yola çıkarak özele (olaya örneğe) inilerek yeni bir yargıya varılır.
Tümdengelim bir ya da birden çok öncülden mantık kanunlarına göre bir sonuçlama (netice) ispatlayış yada çıkarsayış işlemidir.
Tümdengelimle varılan bir sonuç bir önermeler zinciridir ki burada önermelerin mantık kanunlarıyla doğrudan doğruya çıkarılan bir öncül yada bir önermedir. Tümdengelimle varılan bir sonuçlamada neticeler öncüllerde saklıdır mantıksal analiz metotlarıyle çıkarsanmaları icap eder. Tümdengelimin temelinde “bütün için doğru olan parçaları için de doğrudur” ilkesi yatar.
Öğretimde Tümdengelim:
Öğrenilmiş olan genel bilgilerden yeni bilgiler elde etmede kullanılan transfer (geçiş) öğretimde tümdengelime iyi örnek teşkil eder. Öğretimde transfer geçmişte öğrenmiş olduğumuz bilgi ve tecrübelerin yeni bilgi ve beceriler elde etmemize uygulanması ve bunu kolaylaştırması olayıdır. Bu anlamda transfer konuların benzerliklerine yöntemlerine ilkelerine ait olmak üzere üç şekilde uygulanır. İşte öğrendiklerimizin transferi yapılırken genelliklerden yeni ve özel durumlara geçiş şekl