IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Felsefe tarihinde «madde ve form» teorisi diye ün kazanan görüşü[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles ileri sürmüştür[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] idealar teorisi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Platon'un felsefesinin belkemiğini teşkil ediyordu. Tıpkı bunun gibi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles'in felsefesinin belkemiğini de «madde ve form» teorisi teşkil eder. Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tamamen akla dayanan mantıklı ve bilimsel bir sistem kurmak istemiştir; yaşadığı çağda[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insanın edinmiş olduğu bilgilerin tümünü bir bütün içinde toplayarak yorumlamaya çalışmıştır. Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Platon'a oranla[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] maddî olmayan varlığa değil[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] duyularımızla tanıdığımız elle tutulur dünyaya daha fazla önem vermiş[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu dünyayı açıklamak istemiştir. Platon'un idealarının[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] maddî dünyadan ayrı ve uzak gerçekler olduklarını; maddî dünyayı gerektiği gibi açıklayamadıklarını söyleyerek eleştirmiştir.

Aristoteles'e göre idealar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Platon'un ileri sürdüğü gibi nesnelerin dışında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] zaman ve mekânın ötesinde değillerdir; idealar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] varlıkların içinde bulunan «öz»lerdir. Duyuların bize tanıttığı varlıkların içinde ortaklaşa bir «öz»[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir «form» (biçim) vardır; bu ortak nokta[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] varlıkların çokluğu içinde birliği temsil eden şeydir. «Form» aynı zamanda[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] maddeye şekil vererek tek tek varlıkların ortaya çıkmasını[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gördüğümüz şekle bürünmelerini sağlamıştır. Aristoteles'in birlik ve çokluk[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] değişmezlik ve oluş problemine yeni bir çözüm yolu getirdiği görülmektedir. Madde bir imkândır[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir olabilirliktir; «kuvve» halinde bulunan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] şekil kazanacak olan bir şeydir. Form[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu maddeye biçim kazandırarak onu bir gerçek haline; ortada olan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gerçek varlığa sahip bulunan bir şey haline getirir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yani «fiil» haline sokar. Madde başlangıçta[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] herhangi bir belirlenmeye sahip değildir; «şu» ya da «bu» nesne haline gelmemiştir; sınırlı ve kesin bir varlık kazanmamıştır. Meselâ[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir mermer par¬çası[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] o mermerden yapılan heykele oranla[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] henüz belirlenmemiş[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] biçim kazanmamış[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ve belli bir varlık haline gelememiş bir imkândır. Heykel formuna göre şekillendirildiği zaman[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] belirli bir nesne yani heykelin kendisi olarak ortaya çıkar. Tıpkı bunun gibi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bütün varlıkların temelinde de[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] çeşitli formlara göre şekillenerek evrendeki belirli varlıkları doğuran bir ilk madde vardır.

Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] madde ve form teorisi ile[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] varlıktaki değişme ve oluşu[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dışardan gelen bir etkiyle ya da mekanik bir şekilde değil[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] içten gelen bir etkiyle ve dinamik (organik) şekilde açıklamaya çalışmaktadır. Formun maddede kendini gerçekleştirmesi hare-kettir. iBöylece[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] form[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] madde ve hareket birlik teşkil edecek şekilde düşünülmekte ve evrendeki «oluş» bu ilkelere dayanılarak açıklanmaktadır. Daha yakından inceleyecek olursak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] oluş'un ortaya çıkmasında (gerçekleşmesinde)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles'e göre dört «nedensin etkili olduğunu görürüz: maddî neden[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] formel neden[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hareket ettiren neden ve ereksel (gayeye dayanan) neden. Heykel örneğini gözönünde tutarsak; mermer maddî nedendir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] heykelin biçimi formel nedendir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] heykeli yapan sanatçı hareket ettirici nedendir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sanatçının heykeli yaparken gözönünde tuttuğu amaç ise ereksel nedendir. Heykelin ortaya çıkması yani «oluşması» için bu dört nedenin bulunması zorunludur. Evrendeki bütün varlıkların ortaya çıkışı için de aynı şeyi söyleyebiliriz.

Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] evreni[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] madde ve form açısından[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kademeleşmiş bir bütün olarak görür. Bir alt derece olan varlık[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendisinin üstündeki derecede (kademede) bulunan varlık için bir «madde»dir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ama kendi altındakine göre «form»dur. Meselâ[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] inşaat kerestesi eve göre maddedir (ev[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] onun formudur)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ama ağaca göre formdur. Varlıkların madde ve form bakımından bu kademeleşmesinin en altında tamamen formsuz olan «ilk madde» vardır[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] en üstünde de «saf form» bulunur. «Saf form»un maddeye ihtiyacı yoktur. Kendisi hareket etmediği halde maddeyi harekete getiren işte bu ilk katkısız formdur. Saf form kavramı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Platon'un «nous»una ya da «en yüce iyi»sine benzer. Başka bir deyişle[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] saf form[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tanrıdan başka şey değildir. Kendisi hareket etmediği halde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] evren onu özlediği ve ona yöneldiği için[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tek tek varlıklar ortaya çıkmakta[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] değişme ve oluş gerçekleşmektedir. Demek ki[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] evren ve tabiat[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tanrıya yönelmektedir[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ona yükselmek istemektedir; tanrı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] evrenin yönelmiş olduğu erektir (gayedir).

Aristoteles'in tabiat felsefesi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] madde ve form teorisine bağlıdır. Tabiattaki formlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tanrıya yaklaştıkları ölçüde değer ve gerçeklik kazanırlar. Tabiattaki fenomenlerin yukarıya (tanrıya) doğru yükselişleri iki yönlüdür. Yeryüzündeki düzensiz olaylardan gökyüzünün düzenli hareketlerine doğru bir yükseliş olduğu gibi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sadece mekanik olan yer değiştirme hareketinden başlayarak ruhun akıl bilgisini edinmesine kadar varan bir yükseliş de vardır. Dernek ki[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tabiat içindeki varlıklar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles'e göre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] belli yerlerde ve kademelerde bulunurlar. Yeryüzündeki en aşağı formlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] toprak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] su[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hava ve ateştir. Bu unsurlar merkeze doğru ya da merkezden uzaklaşacak şekilde hareket ederler. Toprak ve ondan daha az ölçüde olmak üzere su[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] merkeze yönelir; ateş ve hava ise merkezden uzaklaşır. Demek ki[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] her unsurun[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kendisinde bir tabiî hareket yönelimi vardır; her unsurun kendine has tabiî bir yeri vardır ve unsur oraya yönelir.

Demek kî[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles'in fiziğinde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir varlığın niceliğinden (kemiyetinden) çok niteliği (keyfiyeti) önemlidir. Bir varlığın niteliğini sağlayan yani o varlığı ötekilerden farklı kılan şey ise[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] varlığın özünün ve formunun doğurduğu özelliktir. Başka bir deyişle[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] herhangi bir varlığı fizik bakımından in¬celemek istersek onu matematik açısından yani niceliklerle ifade edebilmek açısından değil[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] formu ve özü[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yani niteliği bakımından incelememiz gerekir. Varlıkları matematik açıdan inceleyip dile getirmek isteyen modern fizik bilimi ile Aristoteles'in bu görüşü arasında tam bir uzlaşmazlık vardır.Bununla birlikte[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles'in fizik alanındaki bu görüşü[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yüzyıllar boyunca insan düşüncesini egemenliği altında tutmuştur.

Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ruh ile beden arasındaki ilintiyi de madde ve form teorisi açısından ele alır. Filozofa göre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] beden madde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ruh da formdur. Bedendeki değişmeler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] formun ortaya çıkması amacına yönelmiştir; bundan ötürü[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bedendeki değişme ve gelişmeleri belirleyen ruhtur yani formdur.

Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ahlâklı ve erdemli hayatın amacının mutlu yaşamak olduğunu söyler. Ama bir varlığın mutlu olabilmesi için kendi içindeki özü ya da formu gerektiği gibi gerçekleştirmesi zorunludur. İnsana has olan; onun asıl özünü ve ereğini teşkil eden şey ise «akıldır. öyleyse[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] mutlu yaşamak[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] aklını kullanabilen; aklıyla hareket eden kişinin ulaşabileceği bir durumdur.

Toplum ve devlet felsefesinde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Aristoteles'in[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Platon'a oranla daha gerçekçi davranarak ideal bir topluluk tasavvur etmediğini ama varolagelmiş devlet ve yönetim şekillerini inceleyip eleştirdiğini görüyoruz. Filozofa göre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] en iyi devlet[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] vatandaşları[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ahlâklı ve iyi yetişmiş kimseler olacak şekilde eğiten devlettir. Bundan ötürü[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] devlet[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] eğitim işini ele almalı ve düzenlemelidir.

Aristoteles'in bilgi teorisi de yine madde ve form teorisine bağlıdır. Nesnelerin ortak noktasını[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] özünü[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] formunu teşkil eden gerçek aynı zamanda onların kavramıdır. Bu kavram kapsayıcı ve genel bir kavramdır. Tek tek nesnelerin «tümü»nün temeli olan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] onların tümünde bulunan özelliktir. Bir kavram olarak bildiğimiz bu «tümel»den tek tek şeylerin nasıl çıktığını; tek tek şeylerin yani «tekil» olanın tümele nasıl dayandığını göstermek bilimin ¤¤¤¤idir. Ama asıl amaç tümelin bilinmesi değildir; tümel[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bize tekilin kavranmasını sağladığı için önemlidir. Oysa Platon için[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] idealar; genel kavramlar yani tümeller[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tek tek varlıklardan yani tikelden daha önemliydi. Aristoteles'in duyular dünyasına; tek tek nesnelere Platon'dan daha fazla önem verdiği burada da görülmektedir. Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bilimin amacının[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tümelden tekilin zorunlukla nasıl çıktığını göstermek olduğunu söylemişti. bu «göstermeyi» sağlayacak yolları ortaya koyacak olan bilim de mantık'tır.

Bundan ötürü mantığın temel konusu[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insan düşüncesinin belli bîr yolunun yani «tümden gelerek tekili ortaya koyma»nın ya da «tümden gelim»in (talil) incelenmesi ve kurallarının ortaya konmasıdır. Aristoteles'e göre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insan düşüncesinin işleyişinin temel formu taşrmjdlır (syllogisme-kıyas). Tasım[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir önermenin başka önermelerden çıkarılmasıdır; bu çıkarılmanın biçimidir; formudur. Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bu araştırmalarının sonucunda[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] «formel mantık» diye tanınan ve hakikate ulaşmak için düşüncenin ne gibi kurallara uyması gerektiğini göstermek amacını güden bilimi tek başına ortaya koymuştur. Formel mantık[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ya da eskilerin deyişiyle «surî mantık»[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insanoğlunun düşüncesini yüzyıllar boyunca etkisinde tutmuş ve hakikate götüren biricik araç olarak görülmüştür. » Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tabiatı ve insanın bütün ürünlerini felsefesine konu olarak alıp bir sistem içinde toplamaya çalışırken[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] «sanatın özü nedir?»[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sorusuna da cevap vermiştir.

Filozofa göre sanat[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] «taklid»e dayanır. Çeşitli sanatlar birbirinden ayıran[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] taklit ettikleri şey ye bu taklidi gerçekleştirirken kullandıkları araçtır. Meselâ edebiyat[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insanı ve hayatını taklit eder yani onu kopya ederek yeniden canlandırır; bunu gerçekleştirirken kullandığı araçlar da söz[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] 'ritim ve uyumdur (ahenk). Sanatın amacı ahlâkîdir. Sanat eseri insanları belli bir şekilde duygulandıracak ve böylece tutku ve korkulardan kurtulmasını; ruhun temizlenip arınmasını sağlayacaktır. Aristoteles[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] «güzel nedir?» sorusuna da cevap vermiştir. Filozofa göre[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bir şeyin güzel olabilmesi için şu üç özelliği taşıması gereklidir: düzen[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] oran ve simetri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] belirli ve sağlam bir şekilde uyarlanmışlık[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]