Emperyalizm
 

Emperyalizm: Gelişmiş ülkelerin zayıf ya da az gelişmiş ülkeleri ekonomik, politik ve kültürel bakımdan baskı altında tutması, onları hakimiyeti altına alması süreci ya da işlemi.
Napolyon’un siyasi ve askeri özlemlerini ifade etmek üzere kullanılmaya başlayan emperyalizm terimi, Avrupa’nın 1870’li yıllarda başlayan yayılmacılığıyla daha anlamlı hale gelmiştir. Emperyalizmi ya da emperyalist süreci açıklayan üç farklı teori vardır. Bunlardan birinci ve en eskisi, emperyalizmi iktisadi terimlerle açıklayan Marksist görüştür. Emperyalizmi kapitaliz*min en yüksek aşaması olarak gören . ve onun temeline iktisadi sömürüyü koyan söz konusu Marksist görüşe göre, emperyalizmde, 1- Üretimin artması ve sermayenin yo*ğunlaşması, 2- Banka sermayesi ile sanayi sermayesinin kaynaşması ve bu mali sermaye temeli üzerinde mali bir oligarşinin meydana gelmesi, 3- Mal ihracatı yerine, sermaye ihracatının özel bir önem kazanma*sı, 4- Dünyayı paylaşan kapitalist birliklerin önem kazanması ve 5- Dünya topraklarının büyük kapitalist devletler tarafından paylaşımı söz konusu olur.
Emperyalizmi liberal görüşten hareketle açıklayan yaklaşım ise, onu emperyalist toplumlardaki kapitalizm ve endüstrileşme öncesi bir sosyal tabakanın varoluşuyla açıklar. Toprağa bağlı ve askeri bir aristokrasiyle özdeşleştirebilecek olan bu tabakanın, atalara özgü idealleri ve toplumsal konumudur ki, toplumu modern kapitalist toplumun çıkarına olmayan bir şeye zorlar. Üçüncü görüş ise emperyalizmi, stratejik ya da politik nedenlerle analiz eder. Bu yaklaşıma göre, emperyalizm, politik bakımdan hakim devlet ya da devletlerin güçsüzleri, büyük çoğunluğu iktisadi olmayan nedenlerle ve farklı mekanizmalarla siyasi hakimiyeti altına almaya çalış- t tıkları tarihsel bir fenomendir.