[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Sofist Xenophanes'in Bilgi Felsefesi (Epistemoloji) Anlayışı Nedir?

Ksenophanes’in (M.Ö: 570-478) felsefe tarihine yaptığı en önemli katkılardan biri insan bilgisinin ölçütü, kaynağı ve değeri konusunda belirttiği görüşlerdir. Ona göre insan bilgisinin kaynağı ve sınırı onun tecrübeleridir.

İnsanın sahip olduğu veya olabileceği bilgiler bu bakımdan, her şeyi bilen ve bilebilecek olan Tanrı’nın sahip olduğu bilgilere göre daha dar, göreli ve sınırlıdır. İnsanın bilmesinin sınırlı ve göreli olmasına karşın Tanrı, Ksenophanes’e göre her şeyi bilen ve görendir. Bu bakımdan insan bilmesine göre dar olmayan, göreli olmayan ve sınırsız bir bilmedir onunki. İnsanın sahip olduğu bilgiler her ne kadar Tanrı’nın sahip olduğu bilgilere göre daha dar ve sınırlı ise de bu bilginin tanrısal bilgiye göre ilk bakışta eksiklik gibi görünen en belirgin özelliği, tecrübeye dayalı olduğundan her zaman sınırlı kalacak olsa da sürekli olarak aynı düzeyde kalmaması, insanın bilme ve tecrübelerinin artırmasına paralel olarak göreli olsa da artması ve gelişmeye açık olmasıdır. Bu bilgi çeşidinin, yani bir yandan insanların dar ilgileri içinde kalan, öte yandan tamamen gelişmeye açık olan tecrübeye dayalı bu bilgilerin başka bir özelliği de asla Tanrı’nın sahip olduğu düzeyde bir kesinliği veremeyecek olmasıdır. Bu bakımdan insanların elde edebileceği bilgiler, insanlar ne kadar çabalarsa çabalasın, doğruluğu (hakikatliği) ispatlanamayacak olan bilgilerdir.

Bilgi türlerini sıraya sokarak önce kaba bir giriş ve ardından her bilgi türünden tek tek bahsederken detaylı anlatım yapılmalıdır. İnsanların belli bir çaba göstererek tecrübeyle elde ettiği bu bilgiler ile Tanrı’nın tam ve eksiksiz olan bilgisinin yanı sıra Ksenophanes’e göre insanların ilişkili olduğu bir diğer bilgi türü de söylenceler ve rivayetlerden oluşan ve ona göre değersiz olan, geçmişin titanlar ve devleri ile ilgili ‘uydurmalar’dan oluşan bilgilerdir; “… masallardaki Titanlar ya da devlerin savaşlarını, atalarımızın uydurmalarını veya iç savaşın şiddet olaylarını söz konusu etmenin hiçbir anlamı yoktur; her zaman tanrılara saygı göstermek, iyi olan bu dur.’’ (Ksenophanes, Fr. 21B1.20-25). Kaldı ki Homeros’un ve Hesiodos’un tanrılar hakkında anlattıkları bu türden söylencelerden daha da değersiz olarak addedilmektedir; “Homeros ile Hesiodos, insanlara ait ne kadar ayıp ve kusurlu bir şey varsa hepsini Tanrılara yüklediler: Hırsızlık, zina ve karşılıklı kandırma.” (Ksenophanes, Fr. 21B11)

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]