[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Ahlak Felsefesinde Dogmatik Determinizm (Belirlenimcilik) Nedir?

Determinizm en kesin ifadesi olarak kabul edilen Spinoza’nın “Dogmatik Determinizm” kavramı ise Tanrı’yı sonsuz, tek, mükemmel, zorunlu, basit, hareketsiz, ölümsüz ve bağımsız olarak tanımlayarak panteist bir anlayışa ulaşır ve bütün evrende kesin bir determinist düzenin bulunduğunu savunur.

Ona göre düşüncelerimiz, eylemlerimiz, toplumsal davranışlarımız genel bir düzene, belli ölçüleri olan bir düzene uyarlar ki bu bakımdan yaşadığımız evrende özgürlük diye bir olgudan söz edilemez. Bu da sorumluluk anlayışını ortadan kaldırmaktadır. İnsan özgür olmadığı için, eylemlerinden sorumlu da değildir

Gerçekten evrende var olduğu kabul edilen aklî ve düzenli yapının parçaları arasında nasıl sıkı bir ilişki söz konusuysa, evrenin bir parçası olan insan için de aynı durumun söz konusu olduğu kabul edilmelidir. O halde insanın bütün eylemleri, davranışları, düşünce, duygu ve hatta sezgileri bile nedensellik ilkesi gereğince önceden belirlenmiştir. Yani insanın eylemleri, düşünceleri, sezgileri vb. kendilerini oluşturan şartlar tarafından belirlendiği için, bir irade özgürlüğünden ve özgür seçimden söz edilemez.

Bu determinist anlayışı bilimlerin gelişmesinde önemli olan yöntemli determinizmden ayırmak gerekir. Çünkü dogmatik ya da küllî determinizmde bilimin gelişimini engelleyici unsurların bulunması bir yana, ayrıca insandaki iradeyi, irade özgürlüğünü ve insanının bu irade özgürlüğüne dayanarak yaptığı seçimleri de reddediş bulunmakta, insan durağan bir nesne durumuna indirgenmiş olmaktadır.
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]