[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Metafiziğin (Fizikötesi) Aristoteles'te Evrenle İlişkisi Nedir?

Aristoteles’e göre yeryüzüne değişim, oluşum ve bozulma hâkimdir. Yeryüzünü dolduran tek tek canlılar için ölüm kaçınılmaz bir sondur. Ama canlılık süreklidir. Bu süreklilik üremeyle sağlanır. Demek ki doğada ölümlü olan bireylerdir; cinsler ve türlerse ölümsüzdür. Buna göre yeryüzündeki devinim, Tanrı’nın devinimi gibi yetkin bir devinim değildir. Bu anlamda bu devinim dairesel değil, düz bir devinimdir. Canlıdaki devinim, onun temelinde bulunan ve her biri kendine özgü bir yer işgal eden ateş, su, hava, toprak gibi dört elemente (Öğe, unsur) göre gelişir. Örneğin ateş ve hava aşağıdan yukarıya; toprak ve su da yukarıdan aşağıya devinir.

Anlaşılacağı üzere Aristoteles’in doğa düzenini araştırmaya yönelik çabası aslında tümüyle mantık ve metafiziğe dayanmaktadır. Salt madde ile salt form arasında yer alan tüm varlıkların ya da tözlerin bütünü doğa ya da evrenin (Physis) kendisini oluşturur. Doğadaki her şey zorunlu olarak birbirini gerektirir. Bu yüzden doğa düzenli bir bütündür.

Aristoteles’in belirlediği doğal hiyerarşide her varlık dünyasının konumu bir başka varlık dünyasına göre belirlenir. Örneğin bir hayvan, insan için bir araç, bitki içinse bir amaç olur. Doğada her şey belirli bir amaca (Telos) göre oluşur ve belirli bir amaca yönelir. Bu yönelme, en üst yetkinliğe ulaşma çabasından başka bir şey değildir.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI