Metafiziğin (Fizikötesi) Pratik Felsefe Anlayışıyla İlişkisi Nedir? Ne Değildir?

Pratik terimini günlük kullanımımızla ya da pragmatik terimiyle karıştırmamız gerekmektedir. Pratik kelimesinin en azından Kant’ın felsefesi içinde ahlak kavramına karşılık olarak anlaşılması gerekmektedir.

Kant’ın teorik anlama karşılık olarak gelen bilmeye ve deneyim içindeki bilgiye eleştirel yaklaştığını göstermeye çalıştık. Bunun için Kant’ın pratik yani eyleme yönelik olarak aklın işleyişi üzerine bir metafiziğin kurulması önerisine şaşırmamak gerekir.

Yukarıda Kant’ın aklı bir sistemler bütünü olarak görmesinden bahsettik. Her bir yeti kendi kavramlarının işleyişine ve işlevine göre aklın yapısını belirler. Böyle olunca da neyin yapılması veya neyin bilinebileceğine ilişkin elimizde somut bir değerlendirme yapma imkânı oluşmuş olur.

Aslına bakılırsa pratik aklın kavramları olan Tanrı, özgürlük ve ölümsüzlük(ruh) gibi kavramlar teorik akılda da bulunmaktaydı. Buna karşın söz konusu kavramların teorik akılda sorun çıkarttığını gördük. Eğer aklın kavramlarının boş bir biçimde akılda olması söz konusu olamazsa o zaman bu kavramların başka bir amaç için kullanılması gereklidir. Kant için bu alanda yani ahlak alanında temel kavramın özgürlük olduğunu görürüz. Bunun yanında ahlakın içinde yer alan ve teorik akılla hiç ilgisi olmayan ahlak yasası gibi temel bir kavramın olduğunu da hatırlatmak gerekir.

Anlatılanlardan hareketle metafiziğin ahlaka kaydırılması üzerinde durmak gerekir. Metafiziğin temel kavramlarının anlamlılığının insan için olması lazımdır. Kant’ın, Tanrı’nın olmasını kutsal metinler ya da dinler üzerinden tartışmak yerine akıl üzerinden anlamak istemesi başından beri bütün filozofların kullandığı ya da eleştirdiği bir yoldur. Kant Tanrı’nın akılda olmasını değil, O’nun nasıl kullanılması gerektiği üzerinde durduğunu belirtmeliyiz. Bu kullanım insanın ahlaki olması gereken yaşantısında anlamlı hale getirilmelidir.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI