[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Aristoteles'in Varlık Felsefesinde (Ontoloji) Ereksel Neden Nedir? Ne Değildir?

Aristoteles’e göre herhangi bir şeyin ve bir bütün olarak evrenin ortaya çıkmasını, varlık kazanmasını sağlayan dört neden vardır. Bu dört neden şunlardır: “Maddi Neden” (Causa Materialis), “Formel Neden” (Causa Formalis), “Etken (Fail) Neden” (Causa Efficiens) ve “Ereksel (Amaç) Neden” (Causa Finalis). Evrenin geneli için geçerli olan bu durum, kuşkusuz tüm tek tek şeyler, tikeller için de geçerlidir.

Aristoteles’in, yukarıda özeti verilen dört neden öğretisi, kendisinden önceki filozofların evrenin nedeni olarak ileri sürdükleri her şeyi derleyip toparlayan bütüncül bir öğretidir ve öylesine kapsayıcıdır ki kendisinden sonraki yüzlerce yıl boyunca geçerliliğini korumuş, felsefe tarihinin en kalıcı ve klasik öğretilerinden biri hâline gelmiştir. Aristoteles, kendisinden önce evrenin nedeni olarak ileri sürülen hiçbir açıklamayı bir kenara itmemiştir. Örneğin doğa filozoflarının ileri sürdükleri farklı maddî nedenleri (toprak, su, hava ve ateş) doğanın dört maddî nedeni olarak benimsemiş; Tanrı, gök cisimleri, ruh, akıl gibi soyut yapılar dışında kalan maddî şeylerin son kertede bu dört maddi nedenden meydana geldiklerini savunmuştur. Buna karşılık Platon’un idealarını da farklı bir yorumla da olsa evrenin formel nedeni olarak kabul etmiştir. Anaksagoras’ın Nous’u ya da Platon’un Demiourgos’u, Aristoteles’in dört neden öğretisinde etken neden olan ilk hareket ettiriciye, kendi kendini düşünmekte olan salt düşünceye, salt forma öncüllük etmiştir.

4-) EREKSEL NEDEN (CAUSA FİNALİS): Bir maddenin biçim kazanmasında son olarak bir de amaç bulunmalıdır ve işte bu amacı gösteren nedene de “Ereksel Neden” denir. Yani taş ustası mermeri bir forma sokmaya çalışırken, taş ustasının kafasındaki amaç, mermeri bir mezar taşı hâline getirmektir. Bu amaçta, taş, bir mezarlıkta ölünün başucuna dikilecek, onunla ilgili bazı temel bilgileri kitabe gibi taşıyacaktır. Böylece dördüncü neden yani “Amaç” ya da “Erek Neden” de belirlenmiş olacaktır.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]