| |
|
06 Nisan 2007, 13:39
| #1 | |
| Guest
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
| Linux ve GNU Felsefesi nedir ? Bu yaziyi okumak ve bahsedilen düsünceleri özümseyebilmek için bilgisayar konusunda uzman olmaniz kesinlikle gerekmemektedir fakat, baslamadan önce, kavramlarin ayni anlamlarini kullandigimizdan emin olmak için asagidaki bazi bilgisayar terimlerin tanimlarini yapmak yerinde bir hatirlatma olacaktir: Donanim (Hardware) Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir. ir bilgisayarin veya baska bir benzer sistemin fiziksel, dokunulabilir, gerçek parçalari (ses kartiniz, islemciniz, disk sürücüleriniz, monitörünüz, yaziciniz gibi). Yazilim (Software): Donanimlar üzerinde elektronik olarak saklanabilen bilgisayar programlari ya da verilerin tümüne verilen isim (isletim sisteminiz, *** dosyalariniz, *** çalici programiniz, metin belgeleriniz gibi). Kaynak Kod (Source Code) Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir. ir programin, herhangi bir programlama dili ile yazilmis, insana yakin orjinal formu. Programlar, kaynak kodlarin çesitli derleyicilerden geçirilerek bilgisayarin anlayabilecegi bir forma dönüstürülmüs halleridir. Örnegin *** çalici programinizi bilgisayarinizda çalistirabilirsiniz fakat onun nasil çalistigini anlayabilmeniz için kaynak koduna bakmaniz gerekir. En ilkel hali ile kaynak kod için, ait oldugu programin bilgisayara ne yaptirdigini ve nasil çalistigini tam olarak anlayabilmemizi saglayan yazili halidir diyebiliriz. Bu çok kisa ve genel bilgilendirmenin ardindan, "Bilim ancak kollektif olarak gelisir ve bilgi paylasilmalidir" diyen Richard M. Stallman'in öncülügünü gerçeklestirdigi GNU'nun ne anlama geldigini açiklayarak baslayalim ve Stallman'in söyledigi ve kimsenin hayir diyemeyecegi bu söz ile 1984 yilinda baslayan GNU hareketinin arasinda nasil bir bag oldugundan bahsedelim. GNU'nun açilimi, 'GNU is Not Unix'tir. Yani GNU, 'GNU, Unix degildir' anlamina gelmekte olan özyinelemeli (rekürsif) bir kelimedir. Richard M. Stallman, 1970'li yillarda MIT (Massachusetts Institute of Technology)'nin Yapay Zeka laboratuvarlarinda serbest yazilimi bir yasam sekli olarak benimsemis bir grupla beraber 1980'li yillarin basina kadar yazilim gelistirici olarak çalismistir. Bu grup ile olan birlikteliginin sona erisinin ardindan kendisini o dönemlerde ivme kazanan bazi akimlardan dolayi benimsenmeye baslanilmis yeni bir sosyal sistem içerisinde bulmustur, Stallman bir röportajinda1 o günleri su sekilde nitelendirmekte: "Kendimi özgür olmayan (kaynak kodu kapali olan) yazilimlarin hakim oldugu ve kullanicilarin yardimsiz birakildigi, parçalanmis ve birlikte çalismanin korsanlik olarak nitelendirildigi çirkin bir sosyal sistemin içinde buldum. Bu tür bir yasantiyi reddettim. Ancak isimi özgürlüge ve birlikte çalismaya adadigim zaman yaptiklarimdan gurur duyabilecegime karar verdim." Ve 1984 yilinda tamamen özgür yazilimlarin meydana getirdigi bir isletim sistemi ve isletim sisteminin araçlarinin gelistirilmesi çalismasi böylece baslamis oldu, iste bu çalismanin adi GNU idi. Yazilan özgür yazilimlarin bir semsiye altinda toplanmasi için 1985 yilinda yine Stallman tarafindan FSF (Free Software Foundation) kuruldu ve GNU yazilimlari korumak üzere GPL (General Public Licence) adi verilen yazilim lisansi duyuruldu. GPL lisansi ile lisanslanan özgür yazilimlarin amaçlari özgürlüklerini korumaktan baska bir sey degildir. Özgür yazilimlar hakkinda sik rastlanan bir yanlis anlama, özgür yazilimlarin ücretsiz oldugudur; genellikle böyle olmakla beraber, özgür yazilimlar ücretli olabilirler, fakat kaynak kodlari ücretlendirmelerinden bagimsiz olarak açiktir. Bir yazilimin, 'özgür yazilim' olarak degerlendirilebilmesi için yazilimin kullanicisina neleri saglamasi gerekir? * Yazilimi kullanan kisi onu her türlü amaç için çalistirmakta özgürdür. Özgür yazilimlar kullanicilari kisitlamazlar. * Yazilimi kullanan kisi yazilimin nasil çalistigini incelemekte ve kendi özel ihtiyaçlarina daha iyi cevap verebilmesi için yazilim üzerinde degisiklik yapmakta özgürdür. Kendisi yeterli bilgiye sahip degilse bunu bir baskasina da yaptirabilir. * Yazilimi kullanan kisi elindeki yazilimi dagitmakta ve toplum ile paylasmakta özgürdür. * Yazilimi kullanan kisi yazilimi gelistirmekte ve gelistirdigi yeni halini toplum ile paylasmakta özgürdür. GPL'nin bu hükümlerine bakildiginda 'yazilimi yazan' kisi ile 'yazilimi kullanan' kisi sanki birbirine karistirilmis gibi görünüyor. İnsanin, -özellikle günümüz kosullarinda- bir yazilimi kullanan kisinin, kullandigi yazilim üzerinde, yazilimi üreten kisi kadar hakka sahip olmasini kabul etmekte güçlük çekmesi çok dogal... Özgür yazilim akimi ile beraber, GPL semsiyesi altinda gelistirilen bir yazilim özel bir çaba sarfetmeye gerek birakmadan, baslangicindan sonuna degin toplumun ve bilimin yararina gelistirilmis olur. Çünkü bu lisans ve yaklasim sayesinde, * Yazilim gelistiricileri tekerlegi yeniden kesfetmekle vakit harcamaz, daha önceden üretilmis olan araçlari yazilimlarina ekleyerek bunlar üzerine yeni seyler insa edebilir. * Ayni isi yapan yazilimlarin en iyi yönleri alinarak kullanicilara optimum çalisan, kaliteli yazilimlar hizla sunulabilir. Kullanicilar var olan yazilimlar arasindan istedigini deneyerek kendi ihtiyacini rahatça seçebilir. * Kullanicilar özgür yazilimlara çok makul fiyatlar ile ya da -çogunlukla- 0 maliyetle sahip olabilir, dolayisi ile yazilim ücretlerine ayirdiklari kaynaklarini donanima ya da diger ihtiyaçlarina ayirabilir, yasam ve çalisma standartlarini yükseltebilirler. * Yazilimin kaynak koduna da sahip olduklarindan dolayi kullanicilar kritik yazilimlarin nasil çalistigini anlamak için kaynak kodlarina bakabilir, isteklerine göre özellestirebilir ve kaynak tasarrufu saglayabilir. Elbette kullanicilar yazilim üretimi konusunda bilgili olmak zorunda degildir, ne bir programci kiralamak kullanici için, ne de var olan bir yazilim üzerinde degisiklik yapmak bir programci için zordur. Bütün bunlar göz önünde bulunduruldugunda, özgür yazilim akimi bilisim dünyasinin acimasiz çarklari arasinda açan bir çiçek gibidir. GPL'nin zekice düsünülmüs hükümleri sayesinde bu akimin önü kendi menfaatlerinden dolayi kapali kaynak kodu savunan, küçük bir kitleyi doyuran egoist yazilim devleri tarafindan bir türlü kesilememektedir ve Free Software Foundation'un kuruldugu 1985 yilindan bu yana internet teknolojisinin de hizla yayilmasi ile bu akim bütün ülkelere siçramis durumdadir. Açik kaynak kodlu özgür yazilimlar yukarda bahsedilen özellikleri ile su avantajlari da beraberinde getirmektedir: * Güvenilirlik: Açik kaynak kodlu yazilimlarin belki de en büyük artisi olan güvenilir oluslari, kimi çevreler tarafindan dogru olmayan bir mantikla bir dezavantaj gibi gösterilmeye çalisilmakta ve topluma 'Açik kaynak kodlu bir yazilimin tam olarak nasil çalistigi kaynak koduna bakilarak bilinebildigi için yazilimin barindirdigi güvenlik problemleri saldirganlar tarafindan kolaylikla tespit edilip kullanilabilmektedir' gibi bir düsünce yerlestirilmeye çalisilmaktadir. Fakat açik kaynak kodlu bir yazilim, dogasi geregi gelistirilmesi sürecinden kullanimi zamanina degin onbinlerce göz tarafindan denetlenmektedir. Var olmasi muhtemel bir güvenlik problemi ya da kötü niyetli bir programci tarafindan bilinçli olarak yerlestirilebilecek bir kod parçasi yazilim sizin elinize ulasmadan tespit edilmekte ve hizla düzeltilmekte ya da size ulasmasi engellenmektedir. Ayrica kimse, binlerce insanin kollektif bir sekilde gelistirdigi bir yazilimin güvenilmez oldugunu idda ederken, sinirli sayida kisinin gelistirdigi ve kaynak kodunu kapattigi bir yazilimin güvenilirligini kimin ve nasil garanti edecegi sorusuna yanit veremez. * Saglamlik: Yine açik kaynak kodlu yazilimlarin dogal gelistirme süreci içerisinde çok sayida insan tarafindan denenmeleri ve kaynak kodlarinin gözden geçirilmesi sonucunca ortaya yüksek kalitede, stabil ve kuvvetli yazilimlar çikmaktadir. * Esneklik: Kaynak kodu açik bir yazilim hizla ve kolaylikla yeni bir sistem üzerinde çalisacak sekilde yeniden yapilandirilabilmekte, bir kismi çikarilarak kapsami daraltilabilmekte ya da eklenen yeni fonksiyonlarla kapsami genisletilebilmektedir. * Uygulama Destegi: Çok genis bir yelpazede ve çesitlilikteki bir çok açik kaynak kodlu özgür yazilim her gün duyurulmaktadir. Herhangi bir konudaki ihtiyaç açik kaynak kodlu yazilimlarla hizli ve kaliteli bir sekilde çözüme kavusturulabilmektedir. Belki de hepsininden önemlisi, bahsedilen yazilim sizin kendi maliniz olmaktadir. Yukarida da bahsedilen GPL lisansi uyarinca üretilmis bir yazilim üzerinde, onu hazirlayan kisi kadar hakka sahip olmaniz inanilmasi güç bir seydir. İnsanlarin bu durum karsisinda su sekilde bir degerlendirme yapmasi çok sik rastlanan bir durumdur: 'Bir yazilimin kaynak kodunun açik ya da kapali olmasi, özgür olmasi ya da olmamasi benim için neyi degistirir?' Aslinda çok seyi degistirmektedir. Bu sekilde düsünen kisilerin bir kismi, bilgisayarlarinda lisans bedelleri ödenmemis, kopya yazlimlar kullanmaktadirlar, dolayisi ile ellerindeki yazilimlarin yasal kisitlamalari ve hükümlerinden dolayi hirsiz durumuna düsmekte ve yasalari çignemektedirler; sirf ihtiyaçlarini karsilamak istedikleri için hayatlari boyunca yapmayi akillarindan bile geçirmeyecekleri suçlarli islemis sayilmaktadirlar. Bir kismi da bilgisayarlarinda kullandiklari yazilimlarin lisans bedellerini ödemekte, fakat kullandiklari yazilimin lisans hükümleri uyarinca lisans bedeli ödenmis yazilimlarinin bir kopyasini çok yakin arkadaslari dahi istese ona 'hayir' demek durumunda kalmaktadirlar. Demedikleri taktirde de arkadaslarini ilk kisimdaki insanlar genellemesine itmektedirler. Yani lisans bedelini ödedikleri taktirde dahi bir yazilima sahip olamamakta, yazilimi özgürce kullanamamakta, özgür olamamaktadirlar. İste bu durum, Richard M. Stallman'in "bu yasam seklini reddettim" dedigi yasam seklidir. Peki bunca kosusturma arasinda Linux'un yeri nerededir? (Linux, linuks seklinde telaffuz edilir2) Linux, Linus Torvalds adinda Finlandiya'li bir bilgisyar mühendisinin 1991 yilinda Helsinki Üniversitesi'nde bir ögrenci iken kisisel bilgisayarinda kullanmak üzere gelistirmeye basladigi bir isletim sistemi çekirdegidir (isletim sisteminin çekirdegi, isletim sisteminin beyni diye tabir edebilecegimiz kismidir). İnternet'te yaptigi duyuru sonucunda tüm dünyadan bir çok programcinin da destegi ile hizla gelismis ve halen ayni destek ile gelismekte olan açik kaynak kodlu, özgür bir yazilimdir. Hizli bir sürecin sonunda Linus'un gelistirdigi çekirdek, GNU hareketinin bir meyvesi ve ayni zamanda tasiyicisi haline gelmistir. GNU için yazilmis özgür yazilimlar çok kisa süre içerisinde Linux çekirdegi ile uyumlu çalisabilecek hale getirilmis ve ortaya güçlü, esnek ve açik kaynak kodlu bir isletim sistemi çikmistir. GNU/Linux olarak anilmasi gereken isletim sistemi zaman içerisinde telaffuz kolayliklarindan ötürü Linux olarak anilmaya baslanmistir. Su anda GNU yazilimlarini ve diger özgür yazilimlari bir araya getiren ve tüm bunlari bir Linux çekirdegi ile beraber toplu, derlenmis ve kurulumu çok kolay bir isletim sistemi olarak piyasaya süren irili ufakli bir çok çalisma mevcuttur. Fedora, Debian, SuSe, Mandrake, Slackware bunlardan çok bilinen bir kaçidir. Her biri, normal bir bilgisyar kullanicisinin biraz dikkat ederek bilgisayarina kurabilecegi ve neredeyse hiç yabancilik çekmeden kullanabilecegi kadar rahat bir kurulum arayüzüne sahip bir sekilde dagitilmaktadir. Eger dagitimlar hakkinda daha fazla bilgi almak istiyorsaniz3 adresini ziyaret edebilirsiniz. Bu dagitimlar üniversitelerin Bilgi İslem Dairesi baskanliklarindan, bilgisayar mühendislikleri bölümlerinden ya da sadece dagitim isini üstlenmis internet sitelerinden çok cüzzi miktarlar karsiliginda temin edilebilmektedirler. Türkiye'de de dünyanin her yerinde oldugu gibi Linux ile tanismak isteyen ve yukarda vaad edilen sekilde bir bilgisayar yasantisina adim atmak isteyen kisileri bir araya getirmek ve desteklemek vazifesini üstlenmis ciddi ve özverili organizasyonlar mevcuttur. LKD (Linux Kullanicilari Dernegi), tüm Linux camiasinin bulusma noktasi olmayi hedefleyen ve bütün özgür yazilim hareketlerine kucak açmis bir dernektir. Her yil düzenlenen ve 4 gün süren Linux Senlikleri ile 3-4 paralel salonda yapilan seminer oturumlari ile insanlar Linux ile ilgili çesitli konularda bilgilendirilmekte, hiç bilmeyenlerden profesyonel bilgisayar kullanicilarina kadar herkezin faydalanabilecegi etkinliklere Türkiye'nin dört yanindan konusmacilar ve izleyiciler katilmaktadir. E-posta listelerinde özgür yazilim ve linux konusunda yardim almak isteyen kisilere yardim edilmekte, düzenli ve gezici seminerler ile kitleler ücretsiz bilgilendirilmektedir. Türkçelestirme, yeni özgür yazilimlarin gelistirilmesi gibi çalismalara destek verilmektedir. Su anda nerede ise tüm üniversite bilgi islem merkezlerinin yani sira, NASA, IBM, HP, Boeing, HSBC, CityBank, SonyEricsson, Nokia, Siemens, Samsung, General Motors, Hyundai, Oracle, EToys gibi çok büyük kuruluslar Linux kullanmakta ve bir sekilde özgür yazilimlara destek olmaktadirlar. Peki, su anda nasil linux sahibi olabilir ve onu kullanmaya baslayabilirsiniz? Bu sorunun yaniti da çok basittir: * En yakin üniversitenin bilgi islem dairesine 3 adet bos CD ile gidip size tavsiye ettikleri bir Linux dagitimini çekmelerini rica edin. * [Sadece kayıtlı Üyelerimiz Linkleri görebilir. ] adresindeki e-posta listelerinden linux listesine üye olun ve 'ben linux kullanmak istiyorum, bana yardim edin' diyin. Eger çaba sarf etmeyi göze almissaniz sonrasinin nasil geldigine siz de sasiracaksiniz. Bütün bunlar sanki bir pazarlama sirketinin serzenisleri gibi görünmekte, insanin aklina 'Peki bunca insan neden bu fikrin pesinden kosturuyor? Bu kisilerin menfaati nedir?' sorulari takilmaktadir. Siz kabul etmesenizde, özgür yazilimlar ve Linux sizin kullanmaniz için hiç bir karsilik beklemeden size sunulmus birer hediyedir. Sizin malinizdirlar, ve ona sahip çikmak ya da çikmamak özgürlügü de diger tüm özgürlükleriniz gibi sizin elinizdedir. Bu akim ve bu akimin ürettikleri, toplumlarin refah seviyesini yükseltmek için çalisan bilime ve gelecek nesillere bir mirastir. | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| felsefesi, gnu, linux, nedir, ve |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Değer Felsefesi Nedir? | PySSyCaT | IF Sözlük | 2 | 13 Ocak 2022 15:35 |
| Orta Çağ Felsefesi Nedir? | Ecrin | Felsefe | 2 | 04 Temmuz 2014 21:46 |
| 17. Yüzyıl Felsefesi Nedir? | Zen | Felsefe | 0 | 10 Aralık 2012 14:18 |
| İlk Çağ Felsefesi Nedir? | Ecrin | Felsefe | 1 | 06 Aralık 2011 20:49 |
Normal
