Çevrimdışı

Şanlıurfa Ünlüleri Ünlü Kişiler

* * * Öncelikle Şanlıurfa için hizmet etmiş ve ebediyete göçmüş olan ünlü simalarımızdan Şair Nabi, Kemal Edip KÜRKÇÜOĞLU, M.Hulusi KILIÇARSLAN, Suud Kemal YETKİN, Bedri ALPAY, Hüseyin PEYDA, Prof. Dr. Abdülkadir KARAHAN, Halil Refet TANIŞIK, Bekir YILDIZ, M.Akif İNAN, Mahmut Yaşar UĞUR, Mustafa DİŞLİ gibi, var olan daha nice büyüklerimizi bir kere daha anıyor, kendilerine Allah'tan Rahmet diliyoruz. Ruhları şad, mekanları Cennet olsun.

* * * Yıllar önce Şanlıurfa'mızın adını Türkiye ve dünyaya en iyi şekilde tanıtmaya, duyurmaya çalışan ve çalışmakta olan isimlerden Edebiyat, Sanat, Kültür, Tıb, Siyaset, Spor vs dallarında tesbit edebildiklerimizden bazıları;

* Nabi (Şair) 1642 yılında Şanlıurfa'da doğan Yusuf Nâbi'nin Dîvan, Hayriyye, Tercüme-i Hadis-i Erbanin, Hayr'âbâd, Surname, Fatihnâme-i Kâmaniçe, Tuhfel-ül Harameyn, Zeyl-i Siyer-i Veysi gibi ölümsüz eserleri vardır. "Atrab-ül-asar" isimli eserde Şeyhülislâm Mehmet Esat Efendi, Nâbi'nin müzik alanında da üstad olduğunu, güzel sesi ve "Seyid Nuh" müstear adıyla şahane eserler bestelediğini belirtmektedir.
Nâbi 12 Nisan 1712'de İstanbul'da vefat etmiştir. Kabri Üsküdar Karacahmet mezarlığındadır.


* Hayat Bin Kays El Harrani (İslam Alimi) Harrân'da yetişen evliyânın büyüklerinden, âriflerin ileri gelenlerinden. Nesebi; Hayât bin Kays bin Kahhâl bin Sultan el-Ensârî el-Harrânî'dir. Urfa'ya bağlı Harrân kazasında doğup yetiştiği için "Harrânî" nisbeti ve "Şeyh-ül-Kıdve" lakabı ile meşhûr oldu. Doğum târihi hakkında, kaynaklarda bir bilgiye rastlanamamıştır. Ömrünün 50 senesine yakınını Harrân'da geçirmiş büyük bir velîdir. İnsanlar ve bâzı sultanlar, onu ziyâret edip duâsını alırlar, onunla berâber olmakla bereketlenirlerdi. Yüksek hâllerin ve kerâmetlerin sâhibi olup, ehliyeti, ihlâsı, iffeti yanında, dînine çok bağlı bir zât idi. Cömertliğiyle meşhûrdur.

1185 (H.581) yılında orada vefât etti. Harrân'ın dışına defnedildi. Kabri, ziyâretçilere açıktır. Hayât bin Kays hazretleri büyük himmet sâhibi olup, yüksek makamlara kavuşmuştu. Keşf ve kerâmetleri, açık ve meydanda bir zât idi. Allahü Teâlâ'ya yakınlık derecesi bakımından yüksek bir mevkide bulunuyordu. Hakîkat ilimlerinde derin bilgisi vardı.

Sayısız kerâmetleri yanında, hikmetlerle dolu, yüksek hakîkatleri açıklayan sözleri çoktur. İlimde ve tarîkatta o kadar yükselmişti ki, himmet ve tasarrufları "Yed-i Beyzâ"ya benzetilirdi.

* Arabizade Behçet (GÖRGÜN) Efendi (Hatta) 1893'te Urfa'da doğdu. 13-14 yaşlarında hat sanatını öğrenmeye başladı. Hüsn-ü Hat'ın her çeşidinden icazet almış ve icazet vermiştir. I. Dünya savaşında askere gider. Medine'de 5 buçuk yıl askerlik yaptığı sırada Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)'in makamına Şair Nabi'nin;
"Sakın terk-i edebten Kuy-ı mahbub-ı Hüdadır bu,
Nazargah-ı ilahidir makam-ı Mustafa'dır bu"
dizeleriyle başlayan ünlü kasidesi başta olmak üzere çeşitli yazılar yazar. Bu yazılarından dolayı Fahri Paşa tarafından fıkra yazıcılığına alınır ve terhis olduğunda Urfa'ya götürmek üzere kendisine Peygamberimizin Sakal-ı Şerif'i hediye edilir. (Sakal-ı Şerif, her Ramazan ayında Circis Peygamber adı ile bilinen Peygamberler yada Çarhoğlu Camiinde Urfalıların ziyaretine açılır) Nesih, sülüs, divani ve rik'a gibi yazı çeşitlerini ustalıkla kullanmıştır. En çok Celi sülüs ve celi ta'lik tür yazılarında eserler vermiştir.

* Suruçlu Aziz YAKUP (Şair) 451'de Suruç'ta doğdu. Süryanilerin en güçlü şairi olarak bilinir. 12'lik vezinle yazılmış 760 kasidesinin olduğu söylenir. Parşömen üzerine yazılmış 400 kadar şiiri günümüze kadar ulaşmıştır.

* Antakya'lı Aziz İshak (Şair-Papaz) Urfa'da doğmuş ancak Antakya'da yaşadığı için bu isimle tanınmıştır. Roma İmparatoru Zenon döneminde yaşamıştır. Urfa Kilisesinde Papazlık yaparken Patrik 2. Petrus Karsar döneminde Antakya'ya yerleşmiş ve 460 yılında orda vefat etmiştir. Ünlü bir Süryani şairidir. Ciltler dolusu çalışmaları mevcuttur.

* Urfalı Aziz İshak (Şair) 522'de Urfa'da doğdu. Urfa'daki Ortadoks Kilisesine mensup olarak yaşamını sürdürdü. İlim konulu şiirleri mevcuttur.

* Sabit Bin KURRA (Mütercim-Yazar) 821 yılında Harran'da doğdu. Arapça, Süryanice ve Grekçe bilir. Matematik, Tıp, Mantık, Felsefe ve Müzik üzerine telif-yorum-özet gibi birçok eseri mevcuttur. 150 Arapça, 15 Süryanice, 50'den fazla çeviri eserleri bulunmaktadır.

* Sinan Bin Sabit (Doktor- Mütercim - Yazar) Sabit Bin Kurra'nın oğludur. Yunanca ve Süryanice tercümeler yapmıştır. Tıp, Astronomi, Geometri ve Edebiyat dallarında Sabiilerin inancı ve Süryani Hükümdarı konusunda değerli eserler yazmıştır. 943'te Bağdat'ta vefat etmiştir.

* Sabit Bin Sinan, Bin Sabit, Bin Kurra ( Doktor - Yazar) Sabit Bin Kurra'nın torunudur. Tıp ve Tarih konularında değerli eserleri mevcuttur. Tarih kitabında yaşadığı dönemin önemli olaylarından bahsetmiştir. 973'te öldüğü söylenir.

* Ebu İshak ( Edip-Şair ) Harran'da doğmuş, asıl adı Ebu İshak İbrahim Bin Hilal es-Sabii'dir. Devrin en büyük ediplerindendir. 925 yılında Harran'da doğmuştur. Yazı, belağat ve şiirleriyle tanınmıştır. Matematik, Mühendislik ve Hey'et ilimleriyle tanınmış bir alimdir.

* Abdülkadir Ruhavi El Harrani (Alim ve Şair) Hicri 6. yılın ortalarında Harran'da doğmuştur. Usul,Hilaf, Arapça, Nesir ve Nazımda engin bilgiye sahiptir. Çok mütevazi, cömert, nazik ve hoş sohbet bir alim ve şairdir. Miladi 1320'de Şam'da vefat etmiş ve Kasyon dağı eteklerine gömülmüştür.

 

Çevrimdışı

* Harranlı El Mu'addil (Hukuçu-Şair-Yazar) Harran'da doğmuştur ve asıl adı Ebu Abdullah Muhammed Bin Abdullah Bin El Abbas Harrani El Mu'addil'dir. Hukuk bilgisi yanında güzel şiirler yazmıştır. Ravzatel Üdeba isimli edebiyat kitabı vardır. 1165 yılında vefat etmiştir.

* Ebü'l Fazl Bin Ebi'l Hucr Takiyuddin Hamid Bin Mahmut El Harrani El Zahid (Müderris-Hatip-Şair) 1119'da Harran'da doğmuştur. Müderris, hatip ve şair Harran Şeyhi olarak tanınmıştır. Tefsir üzerine çalışmıştır. 1 Mayıs 1175'te 56 yaşında iken Harran'da vefat etmiştir.

* Ebü'l Sena Hammad Bin Hibbetullah El Harrani (Şair-Yazar) 1117'de Harran'da doğmuştur. Oldukça güzel şiirler yazmıştır. Harran Tarihi ve Benim İsmim Hammad kitaplarıyla şiir divanı yazmıştır. 1202'de 85 yaşında vefat etmiştir.

* Necmüddin Ebu Muhammed Abdülmun'im Bin Ali Hibbetullah El Harrani (Şair-Yazar) Harran'da doğdu Bağdat'a yerleşti. Hadis, Hambeli fıkhı ve hilafiyyat okudu. Çok değerli şiirler ve eserler telif etti. Alim, fıkıhçı ve şair olarak tanındı.

* Ebü'l Fazl Yusuf Bin Fazlullah El Sekkakini El Harrani(Edip-Zahid-Şair) Harran'da doğmuştur. Nahiv, lügat, sarf ve kıraat ilimlerinde şehrin imamı olarak bilinir. Evini ve kitaplarının Dar'ül Hadis'e vakfetmiştir. 1244 yılından sonra vefat ettiği sanılıyor.

* Ebü'l Ferec Abdullatif Bin Abdulmunim El Harrin El Hambeli (Hadis ve Fıkıh Alimi-Yazar) 1182'de Harran'da doğmuştur. 1273'te 91 yaşında Kahire'de vefat etmiştir.

* Abdullatif Bin Ebi'l Ferec Bin Muhammed Bin El Kubbeyti (Hadis ve Fıkıh Alimi-Yazar) 1159'da Harran'da doğdu. Abdülkadir-i Geylani'nin talebelerindendir. 1243'te 84 yaşında Bağdat'ta vefat etmiştir.

* Ümmül Hayr (Edebiyatçı-Şair) Asıl adı Selma Bin Muhammed Bin Muhammed İbn El Cezeri El Harrani'dir. 831 yılında Harran'a bağlı köylerden birinde doğup yaşadığı bilinmektedir. Harranlı kadın alimler arasında ismine rastlanan tek kadın şair ve edebiyatçıdır. Arapça ve Farsça şiirler yazmıştır. Yetenekli bir kraatçı, güçlü bir hafız ve iyi bir edebiyatçıdır.

* Şeyh Ramazan Şani (Şair) 1631'de Urfa'da doğdu. Osmanlı döneminde adı bilen ilk şairdir. Tasavvufi içerikli şiirler ve ilahiler yazmıştır. 1693'te vafat etmiştir.

* Abdi (Şair) 1857'de Urfa'da doğdu. Okuma-yazmayı mahalle mektebinde öğrendi. 1870'de Dabbakhane Medresesine devam etti. 1872'de Rüşdiye'ye kaydolarak buradan mezun oldu. Memuriyet hayatına ilk olarak Urfa Tahrirat katibi olarak başladı. Bu sıralarda şiir yazmağa başladı. Aynı dairede Müsevvidlik, Hakkari Tahrirat Müdürlüğü, Harran Tahrirat Müdür Vekilliği, Maraş İdare Meclisi Baş Katipliği görevinde bulundu ve 1911 yılında emekliye ayrıldı. 1887'de Hacca gitmiştir. 1893-94 yıllarında Halep Vilayet Gazetesi yöneticiliği yapmış. 1941 yılında evlat acısı, yalnızlık, hastalık içersinde Urfa'da vefat etmiştir. 193 adet şiiri mevcuttur.

* Hikmet (Şair) Asıl adı Ahmet'tir. 1832'de Urfa'da doğdu. Tefsir ve çeşitli ilimler üzerine çalışmıştır. Suruç köylerinde Mültezimlik yapmıştır. Urfa'da Nabi'den sonra gelen en büyük şairlerdendir. 1878'de Urfa'da vefat etmiş ve Harran kapı mezarlığına defnedilmiştir.

* Şair Şevket (Şair) 1861'de Urfa'da doğdu. Asıl adı Mehmet'tir. Vaktini şiir ve sohbetlerle geçirmiştir. Kendine has şiir dili geliştirmiştir. 300 civarında şiiri olduğu bilinen şairin günümüze ulaşan 170 şiiri mevcuttur. 1917 yılında Dergah'ta vefat etmiştir.

* Sakıp Efendi (Şair) 1800 yılında Birecik'te doğmuştur. Asıl adı Emin'dir. Urfa Şer'iyye Mahkemesinde görev yapmıştır. 1854'te Hacca gittikten sonra Şelh ünvanını almıştır. Aşk ve tasavvuf konularında şiirler yazmıştır. 1873'te Birecik'te misafirliğe gittiği oğlunun evinde vefat etmiş, Urfa'da Sakıbiye medresesine defnedilmiştir.

* Hadi (Durak) (Doktor-Şair) 1893 yılında Urfa'da doğmuştur. İlk ve orta okulu Urfa'da, liseyi İstanbul Erkek Lisesinde okudu. Askeri Tıbbiyeye girdi ve mezun olduktan sonra Almanya'ya beceri kazanmak, araştırma yapmak üzere hazırlanırken çıkan I.Dünya Savaşında gönüllü olarak orduya katıldı. 1 Temmuz 1916'da 23 yaşında şehid oldu. Arapça, Farsça, Almanca ve Fransızca bilir. Şiir ve makalelerinin bir bölümü İstanbul gazetelerinde yayınlanmıştır.

* Ayan Zade Namık EKREN (Şair) 1878'de Birecik'te doğdu. Hicri 1324'te İnklap adlı şiir kitabını İstanbul'da yayınladı. 1917 yılında Kerkük'te öldü.






M.Hulusi Kılıçarslan
* Kemal Edip KÜRKÇÜOĞLU (Eğitimci-Şair-Yazar) 1902 yılında Şanlıurfa'da doğdu. İlk öğrenimini Urfa'da orta öğrenimini İstanbul'da ve yüksek öğrenimini de Ankara Ünv. Dil ve Tarih Coğrafya Fak. Klasik Şark Dilleri Bölümünde tamamladı. İngilizce, Arapça, Farsça, Fransızca bilir. 16 yaşında şiir yazmaya başladı. Yüksek İslam Enst. Ve İlahiyat Fakültelerinde İslam dini Tasavvuf ve Edebiyat öğretmenlik yaptı. 1965'te ABD hükümetinin davetlisi olarak gittiği ABD'de mesleki incelemelerde bulundu. 1968'de emekli olan yazar, 14 Nisan 1978'de İstanbul'da vefat etti.

* M.Hulusi KILIÇARSLAN (Şair-Yazar) 1907'de Urfa'da doğdu. Vatan ve millet konularını içeren şiirler yazmıştır. Urfa Kurtuluş Destanı şiirini yazdı. Arapça ve Farsça bilen şair sağlığında şiirlerini yayınlatmamıştır. 6 Haziran 1990 tarihinde Ankara'da vefat etti.


* Suud Kemal YETKİN (Sanat Tarihçisi-Yazar) 1903 yılında Urfa'da doğdu. İlk tahsilini İstanbul Numune-i Tatbikat Mektebinde, orta öğrenimini Galatasaray Lisesinde yapmıştır. 1925 yılında Fransa Sarbon Üniversitesinde Felsefe eğitimi gördü. Çeşitli liselerde ve öğretmen okullarında öğretmenlik yaptı. 1934'te Ankara Ünv. Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesinde çalıştı. 1939'da Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel müdürlüğü görevinde bulundu. Aynı yıl Urfa Milletvekili seçildi. 1959-1963 yılları arasında İlahiyat Fakültesi İslam Sanatları Öğretim Üyeliği ve Ankara Ünv. Rektörlüğü yaptı. 1921 yılında "Suud Saffet" adıyla yayınladığı şiiriyle edebiyata girdi. 1980 yılında vefat etti. Mezarı İstanbul'dadır.


Bedri Alpay
* Bedri ALPAY (Şair-Yazar) 16 Mayıs 1905'te Urfa'da doğdu. Okumayı mahalle mektebinde Müslüm Hafız ve İsmail Efendiden öğrendi.
O dönemde henüz açılmış olan Numune Mektebini bitirdi. 18 yaşında Bidayet Mahkemesi Zabıt Katibi oldu. 2 yıl sonra Belediye muhasipliğine geçti. Urfa Şairleri-1 önemli eserlerindendir. 1987 yılında vefat etti.

* Prof. Dr. Abdülkadir KARAHAN (Hocaların hocası) 1913 senesinin 1 Eylül'ünde Urfa Siverek'te doğdu. İlk tahsilini doğduğu yerde, orta öğrenimini İzmir'de, üniversiteyi İstanbul'da bitirdi. İlk şiiri Servet-i Fünun Mecmuası'nda 1931 yılında yayınlandı. İlk kitabı 1934 yılında "Güneşin Doğduğu Yurt" adıyla yayınlandı. İhsan Orhun'la beraber Gençlik Gazetesi'ni kurdu ve idare etti. 1939'da Edebiyat Fakültesi Türkoloji bölümünü birincilikle bitirerek Samsun Lisesi'ne atandı. 1947'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı şubesinde Eski Türk Edebiyatı Kürsüsü'ne doktor asistan olarak atandı. "Fuzuli Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti" adlı eseriyle Türkiye'nin üçüncü edebiyat doktoru unvanını aldı.


Prof. Dr. Abdülkadir KARAHAN
1948'de ilmî araştırmalar için Fransa'ya gitti. 1950'de Hocaları Hazırlama ve Olgunlaştırma Yüksek Okulu'ndan ve Paris'teki Sorbon Üniversitesinden diploma aldı. Fransızca, Arapça, Farsça ve İngilizce biliyor. Doçentlik tezi "İslam Edebiyatında Kırk Hadis." Yeşilay, Türkiye Muallimler Birliği, Edebiyat Fakültesi Mezunları Derneği ve Türkiye Pakistan Kültür Cemiyeti başkanlıklarını yaptı. Karahan'ın 4 bine yakın makalesi yayınlandı.Üniversitede "Mukayeseli Edebiyat" dersi okuttu, Halk Edebiyatı Kürsüsü'nü kurdu. 30 civarında ödülü bulunan hocanın 40'ın üzerinde eseri yayınlandı. "Hafız" ve "Cinnah" hakkında eserleri bulunan Abdülkadir Karahan'ın en önemli eserlerinden biri de "Türk Kültürü ve Edebiyatı"dır.
Hocaların Hocası olarak sayıldı, sevildi, tanındı. Türk ve İslam Edebiyatı Hocası-Eserleri ve anlatımları ile Urfa adını dünyaya taşıdı. O, yalnız divan edebiyatı alanında büyük otorite değil, halk ve tekke edebiyatı, tarih, Osmanlı tarihi, hadis ve diğer İslami ilimler, İran edebiyatı gibi pek çok alanda söz sahibi bir hocaydı. "Hoca hem ilmi, hem edebiyat, hem de fikir hayatımızda önemli bir simaydı. Çok sayıda eseriyle, binlerce makalesiyle, Klasik Türk Edebiyatı sahasına ve hatta İslami bilgiler sahasına hizmet etmiş bir şahsiyetti. Yetiştirdiği binlerce öğrenci ve öğretmen ile Türk fikir hayatının mimarlarından biri sayılırdı)




Hüseyin PEYDA
* Hüseyin PEYDA (Oyuncu-Yapımcı-Yönetmen) 1922'de Urfa'da doğdu. Asıl adı Hüseyin Örmen'dir. İstanbul Ünv. Edebiyat Fak. Felsefe bölümünde bir süre okuduktan sonra Türkoğlu adlı bir dergi çıkardı. Çeşitli işlerde çalıştıktan sonra sinemada karar kıldı. Kendi adına 3 film şirketi kurdu. 1950 yılında yönetmenliğini, senaristliğini, prodüktörlüğünü ve baş rol oyunculuğunu kendisinin yaptığı "Söyleyin anama ağlamasın" filmiyle sinemaya başladı. 14. Antalya Film Festivalinde Kara Çarşaflı Gelin filmindeki rolü ile en başarılı yardımcı erkek oyuncu seçildi. 1990 yılında İstanbul'da öldü.




Halil GÜLÜM
* Halil GÜLÜM (Şair) 1931 yılında Urfa'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Urfa'da yaptı. Bir süre İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesinde okudu. Çeşitli dergilerde şiirleri yayınlandı. SSK'de çalışıp emekli olduktan sonra yerleştiği İstanbul'da 1993 yılında vefat etti.



* Mehmet AKAN (Oyuncu-Yönetmen-Yazar) 1939'da Birecik'te doğdu. İlk ve orta okulu Birecik'te, Liseyi Haydar Paşa Lisesinde tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi son sınıfından ayrıldı. 1959 yılında çeşitli amatör tiyatro guruplarında oynadı. 1982 yılında sahnelenen "Hikayeyi Mahmut Bedreddin" oyunuyla o yıl Ulvi Uraz en iyi yönetmen, Ankara Sanat Kurumu en iyi yönetmen, İsmet Küntay en ili yazar ödülünü kazandı. Televizyon dizisi Bizimkiler'de canlandırdığı Sabri Bey tiplemesiyle Türkiye'ye kendini sevdirdi.

* Halil Refet TANIŞIK (Şair-Yazar) 1916'da Urfa'da doğdu. Birleşen Gönüller isimli şiir kitabı olan şair, 1986 yılında İzmir'de öldü.

* Tekin SÖNMEZ (Şair-Yazar) 1936 yılında Urfa'da doğdu. Kars Lisesi orta bölümünü dışardan sınavlara girerek bitirdi. İlk şiirleri 1961-1963 yıllarında Yelpaze ve Çağrı dergilerinde yayınlandı. 1971'de Nadas, 1972'de Yansıma, 1978'de sanat ve toplum dergilerini çıkardı. 1970-71 yılında TRT Sanat Ödülleri Yarışmasında tek şiir başarı ödülünü aldı.

* Kenan HARUN (Şair) 1925 yılında Siverek ilçesinde doğdu. Dört yol ağzı isimli şiir kitabı yayınlandı.

 

Çevrimdışı

* Bekir YILDIZ (Hikayeci-Yazar) 1933 yılında Urfa'da doğdu. Çocukluğu Van, Kastamonu, Nizip, Urfa ve Adana'da geçti. İlkokuldan sonra Adana Sanat Enstitüsüne girdi. Mersin ve İstanbul Sanat Enstitülerinde eğitimini tamamladı. 1954'te İstanbul Matbaacılık okulunu bitirdi. Dizgi operatörlüğü yaptı ve 1962 yılında işçi olarak Almanya'ya gitti. Dönüşte Asya matbaasını kurdu. İlk öyküsü 1951'de Tomurcuk Çocuk adıyla bir dergide yayınlandı. 1966'da Almanya'da yaşadıklarını "Türkler Almanya'da" adı ile romanlaştırdı. Urfa'yı konu alan hikayeler yazdı. 1968-69'da May Edebiyat Ödülünü "Kara vagon", 1970-71'de Said Faik Hikaye ödülünü "Kaçakçı Şahan" ile aldı. Hikayelerinden bir kısmı filmlere konu oldu ve yurt dışında ödüller aldı. 1998 yılının Ağustos ayında kalp krizi sonucu vefat etti.