Çevrimdışı

Bugün bir gazetenin manşetten okurlarına duyurduğu haberde “Anayasa Mahkemesi’nin %10 seçim barajının kaldırılması ile ilgili bireysel başvuruyu gündemine aldığı ve 3 hafta içinde karara bağlayacağı” kaydedildi. Siyaset gündeminde tartışma yaratan habere göre başvuru haklı bulunursa Türkiye 2015 seçimlerine seçim barajı olmadan girecek.

Peki Anayasa Mahkemesi'nin böyle bir başvuru hakkında denetim yapma yetkisi var mı? Yüksek Mahkeme daha önce aynı konuda yapılan başvuruları nasıl karara bağladı? Bir kez görüştüğü ve karara bağladığı bir başvuruyu tekrar görüşme yetkisi var mı?
Bu soruları Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvurularla ilgili yaptığı çalışmalarla adını duyuran Avukat Cüneyt Toroman'a sorduk.

İşte Cüneyt Toroman'ın cevaplarından bazı başlıklar:
AYM ANAYASA'NIN HANGİ MADDESİNE AYKIRI OLDUĞUNU AÇIKLAMALI


Öncelikle, Anayasa Mahkemesinin, yerindelik denetimi yapma hakkı ve yetkisinin olmadığını belirtmek isterim. Anayasa Mahkemesinin yetkisi,anayasada mevcut hükümlere aykırılıkları tespitle sınırlıdır. İptali istenen yasa maddesinin anayasanın hangi maddesine aykırı olduğunu açıkça (kuşkuya yer vermeyecek şekilde) göstermesi gerekir. Anayasa mahkemesi, yasa koyucunun (TBMM'nin) yerine geçecek kararlar veremez.



AYM 1995'TE KARARA BAĞLADIĞI BİR BAŞVURUYU YENİDEN ELE ALAMAZ


İkinci olarak, anayasada, seçim sistemi belirlenmemiştir. Anayasanın 67.maddesinde genel ilkeler belirtilmiş, seçim sistemini belirleme, yasama organının takdirine bırakılmıştır. Ancak anayasanın bu maddesine, 1995 yılında, SHP'nin önerisi üzerine "yönetimde istikrar" ilkesi eklenmiştir. Bu değişiklikten sonra, seçim kanunu değiştirilmiş ve yasa değişikliği anayasa mahkemesinin önüne gelmiştir. Anayasa Mahkemesi, 1995/54 Esas sayılı kararında, "bölge barajının iptaline karar vermiş, %10 ülke barajının ise anayasadaki "yönetimde istikrar" ve "temsilde adalet" ilkelerine aykırı olmadığına karar vermiştir. Seçim barajı anayasa mahkemesinin önüne gelmiş ve konu kapanmıştır. Hukuki güvenliğin temel ilkelerinden biri mahkemenin karar vermesinden sonra, aynı uyuşmazlıkla ilgili yeniden karar verilmesine engeldir. Yargılama hukukunda buna kesin hüküm denilmektedir. Bu ilke, AYM için de geçerlidir! AYM, bu itirazı incelemiş ve nokta koymuştur! AYM, anayasanın seçimle ilgili maddesinde ve seçim kanununda yeni bir değişiklik olmadığı sürece aynı konuyu yeniden ele alamaz, yeniden karar veremez! Bu ilke anayasa mahkemesi için de geçerlidir.


AYM YASA DEĞİŞTİĞİNDE DEVREYE GİRER, BUGÜN YASA DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMADI


Üçüncü olarak, AYM nin yasa hükümlerinin iptali başvurularını inceleme prosedürü de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Anayasa mahkemesinin yetkisi, yasa değişikliği yapıldığı anda devreye girer. Seçim barajıyla ilgili anayasada herhangi bir değişiklik yapılmadığı gibi, seçim yasasında da herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Anayasa mahkemesi, yasaların anayasaya aykırılıklarını resen (kendiliğinden) gündemine alamaz. Bir yasa hükmünün iptali için başvuruda bulunma hakkı olanlar, 6216 salıyı anamaya mahkemesinin kuruluş ve yargılama usulü kanunun 35.maddesinde birer birer sayılmıştır. İptal başvurusu da süreye tabidir. Bu süre dolduktan sonra dava açma hakkı ve yetkisi bulunmamaktadır.
SEÇİM KANUNU BİREYSEL BAŞVURUNUN KONUSU OLAMAZ!


Bilindiği gibi, 12 Eylül 2010 tarihli referandumla, Anayasa mahkemesinin de yapısı değiştirilmiş, 2011 yılında yapılan değişiklikle, anayasa mahkemesine, insan hakları ihlalleri için "bireysel başvuru" yetkisi verilmiştir. AYM'ne bireysel başvuru hakkı ve yetkisinin verilmesi, AYM'ne, seçim kanununu gündemine alma hakkı ve yetkisi vermez. Bireysel başvurunun temelini, AİHS teşkil etmekte olup, AİHM'nin kararları bireylerin hak ve özgürlükleriyle sınırlı olmuştur. Seçim sistemleriyle ilgili tek bir ihlal kararı bulunmamaktadır. Seçim kanunu, bireysel başvurunun konusu olamaz! AYM, yasayı dolanarak, (bireysel başvuruyu iptal başvurusu gibi ele alıp) "ihlal kararı" verse bile, bu karar, seçim yasasında değişiklik yapmasını gerektirmez. Bunun için de yasama organına süre vermesi gerekecek, bu da ancak 2015 genel seçimlerinden sonraki bir tarih olacaktır. Anayasa mahkemesi, hiç bir yasa değişikliği olmadığı ve usulüne uygun olarak mahkemeye intikal eden bir iptal davası olmadığı halde, "bireysel başvuru"ya dayanarak, seçim barajını esastan görüşür ve "ihlal kararı" verecek olursa, anayasada kendisine tanınan sınırı aşmış, TBMM'nin yetki alanına girmiş olacaktır. AYM'nin seçim barajını gündemine alması, açıkça "Toplum mühendisliği" projesidir. Milletin iradesine, sandığa müdahaledir. Bana göre, herhangi bir mahkemenin "görevli olmadığı" bir konuda karar vermesi "yok" hükmündedir. Kararı veren hakimlerin kişisel görüşlerini yansıtır!


sabah