Çevrimdışı

1. Techiz ve tekfin masrafları; ölen kimsenin geride bıraktığı mirastan önce kefenleme ve gömülme masrafları karşılanır. Bunlar israf ve kısıntı yapılmaksızın dinî ölçülere göre yerine getirilir. Techiz ve tekfin, hayattaki tesettürün devamı niteliğinde olduğu için, diğer haklardan önde gelir. Miras malı, bu masrafları karşılamazsa, miras bırakanın nafakası kimin üzerine gerekli ise, bu masraflar ona ait olur. Hiç kimsesi yoksa, beytü`l mal tarafından karşılanır. (Mevsılî, el-Ihtiyâr, Istanbul 1980, V, 85; Bilmen, Istılahat, V, 213-215).

2. Ölenin malından borçları ödenir. Techiz ve tekfin masrafı çıkarıldıktan sonra miras bırakanın borçlarını ödeme ikinci sırada yer alır.(bk. Nisâ, 4/11). Ayette vasiyetin borçlardan önce zikredilmesi dikkati çekmek içindir.

İslâm hukukunda borçlar ikiye ayrılır:

a) Allah hakkı olan borçlar: Zekât, keffâret, adak gibi Allahuteâlâ`nın emri ile sabit olan borçlar Hanefîlere göre ölüm hâlinde dünya hukuku bakımından düşer. Çünkü bunlar niyetle veya birisine vekâlet vererek yerine getireceği borçlardır. Halbuki ölen kimse niyet edecek ve vekâlet verecek durumda değildir. Ancak bunlar, miras bırakanın vasiyet etmesi hâlinde terikenin üçte birinden ödenir.

Çoğunluk Islâm hukukçularına göre ise, bu çeşit zekât, keffâret ve adak gibi borçların terikeden ödenmesi gerekir. Çünkü bunlar ölenin borçları olup, niyete bağlı değildir ve nimetin külfeti kabilindendir.

b) Kul borçları: Ölen kimsenin gerçek veya tüzel kişilere olan borçlarının tamamı terikeden ödenir. Miras varlığı, borçları karşılamazsa, borçlar oranlarına göre ödenir. Terikenin karşılamadığı kısım, dünya hukuku bakımından, düşer. Mirasçıları bu borçları ödemeye zorlanamaz.

Şâfiîlere göre, Allah hakkı olan borçlar önce ödenir. Çünkü Allah`ın alacağı ödenmeye daha lâyıktır. (Buhârî, Savm, 42; el-Cürcânî, Şerhu`s Sirâciyye, Istanbul, t.y., s. 3, 4).

3) Vasiyetlerin yerine getirilmesi: Vasiyet; ölümden sonra geçerli olmak üzere malını başka bir kimseye bağışlamak suretiyle temlik etmektir.