[Kalemzede]

Aldığımız bütün gıdalar, sindirildikten sonra kana karışarak, kan damarları vasıtasıyla vücudumuzun her tarafına dağılmaktadır. Peygamberimiz "Şeytan, insanın içine kan damarları yolu ile girer." buyurmuştur. Şeytanın, insana şehvet ve maddî arzuları vasıtasıyla saldırdığını İmam Gazali, İhya`da aynı hadîse istinaden söylemektedir. Çünkü şeytanın bizdeki yardımcı kuvvetleri şehevî arzularıdır, şehvet de yemek ve içmek suretiyle kuvvetlenir. Hadîs, maddî kuvvetlerin şeytanın işine nasıl yaradığını açıkça ifade ve izah etmektedir. Yine Peygamberimiz, Şeytanın yollarını oruç tutarak daraltınız." demişti. Bununla da hayvani arzuların azaltılmasını ve zayıflatılmasını istemişti. Yolunu kapayın ve kesin demeyip de daraltın demesinde de İslâm dinindeki orucun gayesini izah bakımından bir incelik vardır. Çünkü İslâm dininin istediği şey, nefsani kuvvetleri tamamen ortadan kaldırmak değil, onları terbiye etmektir. Nefsin insanın bineği olduğunu ve nefsin üzerimizde bir takım hakları bulunduğunu yine Peygamberimiz söylemişti. Bir at terbiyecisi atını itaat altına alabilmek için, nasıl hareket ederse, bir müslüman da kendi nefsine karşı öyle hareket etmek zorundadır. Ne nefsini çok doyurup azdıracak, ne de aç bırakıp bezdirecek ve iş göremez hâle getirecektir. Çünkü gaye aç kalmak değil, gaye ısIah ve terbiyedir, oruç ise bunun vasıtasıdır.

İslâm dininin istediği oruç. herkesin rahatça yapabileceği bir ibadettir. Herkesin yapabileceği bir şeyi emretmekle Müslümanlık, dindar olarak cemiyet içinde birkaç tane çok iyi insan bulunsun da, diğerleri ne olursa olsun demiyor. Cemiyet fertlerinin bütünü ile aynı terbiyeden geçmesine ve cemiyet hayatında ahlâk seviyesinin böylece yükselmesine çalışıyor. Bu bakımdan oruç da namaz gibi herkese farz kılınmış bir ibadettir. Kur`ân, "Sizden önceki ümmetlere farz kılındığı gibi, oruç size de farz kılındı." (Bakara: 183) diyerek, diğer ibadetlerin farz oluşlarını bildirirken kullandığından daha başka ve umumi bir ifade kullanır. Bütün ümmetler ve bütün insanlık mevzu-bahs edilir ki; oruç insanlığın dâvası ve insan olmanın şartı demek olur.