[Sim]

GALAKTORE ve HİPERPROPLAKTİNEMİ

Her iki memeden gebelik ve emzirme dönemleri dışında, spontan (kendiliğinden) olarak sütlü akıntı gelmesi "galaktore" olarak adlandırılır.

Memelerden sütlü akıntı gelmesi gebelik sırasında veya gebelik bittiğinde görülebilir. Bu yaklaşık iki yıl kadar sürebilir ve emzirme bittiğinde kesilir. Gebelik veya emzirme olmaksızın memelerden sütlü akıntı gelmesi ise değişik nedenlerle olabilir. Bunlar:

Fizyolojik (beklenen şekildeki) nedenler: Aşırı derecede memenin elle veya emilerek uyarılması süt gelmesine yol açabilir. Tanısı için uyarının kesilerek akıntının devam edip etmediğine bakılır. Gerekirse geceleri sutyenle yatılması tavsiye edilerek meme uçlarının en az şekilde uyarılması sağlanabilir.

Prolaktin, hipofiz ön lobundan salgılanan bir hormondur. Görevi memeden süt salınımı sağlamak, diğer hormonlarla birlikte memenin fizyolojik gelişimine katkıda bulunmaktır.

Gebelik sırasında prolaktin seviyesi yükselerek doğumdan hemen sonra 200 ng/ml ye ulaşır. Prolaktin seviyesindeki aşırı yükselme ile birlikte meme uçlarının bebek tarafından emilerek uyarılması fizyolojik süt salgısını başlatır.

Gebelik ve emzirme dönemleri haricinde de bazı fizyolojik durumlarda kanda prolaktin seviyesi yükselmesi görülebilir. Bu durumlar: Uyku, cinsel ilişki, ovulasyon (yumurtlama dönemi), stres, korkma anlarıdır. Yine bazı kadınlarda adet öncesi dönemlerde prolaktin artışına bağlı memelerde gerginlik ve galaktore şikayetleri olabilir.

Farmakolojik (ilaçlara bağlı) nedenler: Bazı hastalıklar nedeniyle kullanılan ilaçların galaktoreye sebep olmasıdır. Bu ilaçlar arasında en sıklıkla mide ülseri ilaçları, doğum kontrol hapları , antiemetikler (bulantı gidericiler) ve antidepresanlar sayılabilir. Ayrıca kronik morfin kullananlarda da bu durum görülebilir.

Hipofiz Adenomları ve hiperprolaktinemi: Gebelik ve emzirme harici dönemlerde "hiperprolaktinemi" yani kanda prolaktin yüksekliği ile giden durumlarda memelerden süt gelmesi şikayeti gelişebilir. Bu durumda beyindeki hipofiz bezinden süt salgılamasını uyaran "prolaktin hormonu" kontrolsüz olarak salgılanmaktadır. Bu salgının sebebi ise hipofizdeki iyi huylu bir "adenom" olarak tabir edilen bir beze olabilir.

Bu nedenle gebelik veya doğum olmaksızın prolaktin seviyesindeki artış yani "hiperprolaktinemi" durumu hipofize ait iyi huylu tümoral bir kitleyi ("hipofiz adenomları"nı) akla getirebilir.

Hipofiz adenomu olan hastalarda göğüsten süt gelmesi şikayeti ile birlikte kafa içinde kitleye bağlı baş ağrısı ve görme bozukluğu problemleri de olabilir.

Tanı için öncelikle bir görme alanı muayenesi yapılır. Daha sonra hipofizin direkt grafisi ("cella spot grafisi") ile büyük hipofizer kitleler ortaya çıkarılabilir.

Çapı 10 mm altındaki "mikroadenomlarda" ise bilgisayarlı tomografi (BT) veya magnetik rezonans (MR) çekilerek ancak kesin tanı konabilir. 10 mm üstündeki hipofiz adenomları ise "makroadenom" olarak adlandırılır.

Eğer hipofiz bezinde büyük boyutlarda bir adenom yoksa yalnızca ilaç tedavisi mümkündür. İlaçla tedavi edilirken düzenli olarak kontrollerin yapılması uygun olacaktır.

Tedavi amacıyla hipofizdeki kitlenin boyutuna ve medikal (ilaç) tedavisinin sonucuna göre cerrahi veya ışın tedavileri (radyoterapi) de uygulanabilir. Çok büyük hipofiz adenomlarında ise direkt cerrahi gerekebilir.
Cerrahi operasyonların hemen hemen tamamı burundan girilerek (transsfenoidal yolla) endoskopik olarak hipofize ulaşılarak kitlenin çıkartılması şeklindedir.

Galaktoresi olan hiperprolaktinemik kadınlarda kandaki estrojen seviyesi de düşmüştür. Bunun sonucunda hiperprolaktinemide; adet düzensizliği, adet gecikmeleri ve infertilite (kısırlık) gibi şikayetler de olabilir. Ayrıca bu kadınlarda yine kandaki estrojen hormonu düşmesine bağlı olarak uzun dönem sonucunda, "Osteoporos (kemik erimesi)" riski artmaktadır.