[Lykia]

Sağlıksız ya da uygun olmayan koşullarda hazırlanan gıda maddelerinin yenmesiyle insana bulaşan listeria bazen salgınlar halinde enfeksiyonlara neden olabilen ve özellikle yaşlılarda yeni doğanlarda ve bağışıklık sistemi çeşitli nedenlerle yetersiz olanlarda ölümcül enfeksiyonlara neden olabilen bir bakteridir. Ülkemizde de zaman zaman listeria salgınları yaşanmaktadır.

gebelik esnasında geçirilen enfeksiyon sıklıkla belirtisiz seyretmesine karşın düşüğe erken doğum eylemine koryoamnionite (plasenta zarlar ve amnios sıvısının enfeksiyonu) intrauterin gelişme geriliğine ve bebeğin doğmadan ölmesine neden olabilir. Herhangi bir aşısı olmayan bu enfeksiyonu gebelikte geçirme riskinizi azaltmak elinizdedir. Bu sayfa siz ve bebeğiniz için büyük tehlikeler taşıyan bu bakteri enfeksiyonunu daha yakından tanımanız ve yapabilecekleriniz hakkında bilgi sahibi olmanız için hazırlanmıştır.

Listeria enfeksiyonu nedir?

Listeria enfeksiyonu Listeria Monocytogenes adı verilen bakterinin vücuda girmesiyle ortaya çıkan bir enfeksiyondur. Bakteri topraktasuda ve kanalizasyon sistemlerinde yaşar ve buradan da evcil ve vahşi hayvanlara kuşlara sineklere ve kabuklu deniz hayvanlarına geçer. Bakteriyi taşıyan hayvanın gübresi ile bulaşmış sebze ve meyvelerdepastörize edilmemiş sütte kırmızı ette tavuk etinde deniz ürünlerinde ve yeterince işlenmemiş sütlerden yapılan peynirlerde bulunan bakteriler insanlarda listeria enfeksiyonuna neden olabilmektedir. Erişkinlerin %1-5'inin dışkısında bakterinin bulunduğu tahmin edilmektedir.
Gebelikte geçirilen enfeksiyonun önemi nedir?

Listeria özellikle ileri yaşta yeni doğan döneminde çocukluk çağında ve bağışıklık sistemi çeşitli nedenlerle yetersiz olanlarda (AIDS hastaları böbrek nakli yapılmış ve bu yüzden bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar gibi) daha sık ve daha ciddi enfeksiyonlara neden olabilmektedir. İleri durumlarda bu enfeksiyonlar ölümle sonuçlanabilmektedir.

gebelik dönemi de hücresel bağışıklık sisteminin doğal olarak baskı altına alındığı bir dönem olduğundan anne adayları bu enfeksiyona daha duyarlı olurlar. Gebelikte geçirilen enfeksiyon plasenta yoluyla suların erken gelmesi ya da doğum eyleminin başlamasıyla vajinadan direkt temasla bebeğe bulaştığında bebekte doğum öncesi ve/veya doğum sonrası ciddi enfeksiyon belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Listeria enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?

Gebelikte ortaya çıkan listeria enfeksiyonu sıklıkla belirtisiz seyreder. Bazı durumlarda grip ya da piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu) gibi ateşli bir enfeksiyona benzeyen belirtiler verebilir. Ender durumlarda tek belirtisi ishal olabilir. Bazı anne adaylarında hiç bir şikayet yokken bebek intrauterin (rahim içinde) enfeksiyona bağlı ölür ve bu ilk ve tek belirti olabilir.
Enfeksiyon bebeğe geçtiğinde ne olur?

Anne adayının geçirdiği enfeksiyon bebeğe plasenta yoluyla geçtiğinde düşük ya da erken doğuma neden olabilir. Ancak en sık görüleni bebeğin intrauterin (rahim içindeyken) ölmesidir.

İkinci bir geçiş yolu suların gelmesi sonrası anne adayının vajinasında bulunan bakterilerin uterus içine girmesidir. Bu durumda hem anne adayında hem de bebekte ciddi enfeksiyon bulguları oluşabilir ve bebek doğmadan ya da doğduktan kısa bir süre sonra enfeksiyona bağlı ölebilir. Aynı riskler doğum eylemi esnasında eylemin seyrinde su kesesi açıldıktan sonra da geçerlidir.

Yeni doğan döneminde ortaya çıkan listeria enfeksiyonu oldukça ciddi bir durumdur. Yeni doğanlar enfeksiyona özellikle hassastır ve ilk günlerdeki enfeksiyon %50 ölümle sonuçlanır. Bebek 3-4 haftalıkken oluşan enfeksiyonlarda menenjit ya da sepsis (kana geçen enfeksiyonun tüm organlara yayılması) ortaya çıkabilir. Yeni doğan döneminin ciddi enfeksiyonları arasında yer alan B grubu streptokok enfeksiyonuyla listeria enfeksiyonu arasında belirtiler açısından oldukça büyük benzerlik görülmektedir.

Nasıl tanı konur?

Listeria enfeksiyonu çoğunlukla belirtisiz seyretmesi nedeniyle çok sık konulan bir tanı değildir. Şüpheli durumlarda kan idrar vajina ya da diğer sıvı ve dokulardan alınan örneklerde direkt listeria kültürü yapılarak tanı konabilir.

Gebelikte enfeksiyon oluştuğu saptandığında nasıl bir yol izlenir?

Belirti vermeyen enfeksiyonların tanısı konamadığından tedavi edilen enfeksiyonlar da azdır. Bebeğin karın içinde ölmesi düşük yeni doğan ölümü gibi durumlarda şüphelenerek istenen kültürlerde üreme olduğunda antibiotik tedavisi yapılır.

Anne adayında saptanan her enfeksiyon mutlaka tedavi edilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa bebeğe bulaşmasının önlenme şansı o kadar yüksektir.

Gebelikte korunmak için neler yapılabilir?
Listeria sağlıksız ya da uygun olmayan koşullarda hazırlanan gıda maddelerinden bulaşan bir enfeksiyon olduğuna göre hastalığa yakalanmamak için gıda alımında bazı kurallara uyulmalıdır. Bu kurallar yalnızca gebelik dönemi için değil tüm bireyler için geçerli olan kurallardır. Listera enfeksiyonu Sebze ve meyveler yenmeden önce mutlaka usulüne uygun bir şekilde yıkanmalıdır.
Listera enfeksiyonu Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin tüketiminden kaçınılmalıdır. Buna özellikle İtalya Meksika ve Fransa gibi ülkelerde üretilen ve Türk mutfağında bulunanlardan farklı çeşit peynirler de dahildir. Bu peynirler tüketilecekse bile mutlaka sağlık kontrol raporundan geçmiş ve onay almış olanlar tercih edilmelidir.
Listera enfeksiyonu Tüm endüstriyel gıda maddelerinin üzerinde üretim tarihi ve son kullanma tarihi ibaresi aranmalı ve tarihi geçmiş besinler yenmemelidir.
Listera enfeksiyonu Üzerinde standartları belirleyen kurumun (TSE) onayını aldığı belirtilmeyen endüstriyel gıda maddeleri yenmemelidir.
Listera enfeksiyonu Çiğ yumurta çiğ her türlü et (tavuk kabuklu deniz hayvanları balıkkırmızı et gibi) yeme alışkanlığı terk edilmelidir.
Listera enfeksiyonu Soğuk hazır gıdalar (sosis sucuk somon füme hamburger gibi) mutlaka ısıtılarak yenmelidir.