IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

HAT SANATI NEDİR?

Hat için önce günümüze kalan eserlerin hangi alfabelerle oluştuklarına bakalım.

Türkler üç kıtaya yayılmışlardır. Gittikleri yerlerde bulundukları çevreye göre değişik alfabeler kullanmışlardır. Göktürk, Uygur, Soğd, Mani, Brahmani, Rumi, Ermeni, Süryani, Latin, Slav, Arap gibi...
Dört alfabe Milli alfabe haline gelmiştir. Göktürk yazısı Orhun ve Yenisey abidelerinde kullanılmıştır. Bu yazı sağdan sola, birbirleriyle bitişmeyecek şekilde yazılır. Kelimeler birbirinden ( : ) ile ayrılır.
Eski Türkçe dönemine ait eserlerin büyük çoğunluğu Uygur alfabesiyle yazılmıştır. Sağdan sola, genellikle harfler birbirleriyle birleştirilerek yazılır. Bu nedenle harflerin başta, ortada ve sonda yer almasına göre değişik şekilleri oluyor.
Müslümanlıkla birlikte Arap alfabesi kabul edilir. Bu alfabenin de harfleri başta, ortada ve sonda yazılışlarına göre değişik şekiller alırlar.
Harf İnkılabı ile birllikte de Latin alfabesi kullanılmaya başlandı.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Hat aslında, toprağa uzunlamasına kazılmış olan, dümdüz hendek, yahut bir değnek ya da bir parmakla kum üzerine çekilmiş çizgi anlamına gelirdi. Bu kelime dar-uzun şeklinden dolayı mezar kazmak anlamında da kullanılırdı. Sonraları sokak veya yollar ile bir yerleşim yerini belirtmek için de kullanılmıştır. Bugün "Hat" Arap harfleri ile yazılmış bir satırlık güzel yazı anlamındadır.

Müslüman milletler kutsal kitapları Kuran-ı Kerim', yazmak için büyük önem göstermişler. Yazıya ifade edeceği tanrısal sözlere yaraşır bir güzellik vermeyi istemişler. Yazıya estetik bir değer vermek isteyen sanatçılar, İslamiyetin ilk yüzyılında Kufi denilen bir yazı çeşidi geliştirmişlerdir. Bu yazı çeşidi köşeli harflerle yazıldığı için geometrik süsleme ve arabeskle çok güzel bir uyum sağlamıştır. (Örenk için aşağıya bakınız.)

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Türkler 10 yy.'dan itibaren İslamiyetle birlikte Arap harflerini de kabul etmişlerdir. Türkler hattı üstün bir sanat seviyesine ulaştırmışlardır.
Amasyalı Yakut, son Abasi Halifesi olan Mustasım'ın katibidir. Yakut,, ucu kesilmiş kamış kalemle Nesih, Sülüs, Celi yazısının kurallarını ortaya koymuş ve Hatt sanatının sağlam temellerini atmış. Osmanlı'ya kadar Yakut'un koyduğu kurallarda değişiklik olmamış ve o kurallara göre yazılmıştır hatlar.

Amasyalı Şeyh Hamdullah, Şehzade II. Beyazıt'ın hat hocası olmuş. Birgün Şehzadenin "Dünyada eşi-benzeri olmayan, bine has bir yazı yazmak mümkün olmaz mı?" demesi üzerine 40 gün inzivaya çekilerek yazı kurallarını yeniden belirlemiştir. Bundan sonra bütün İslam alemindeki Hattatlar bu kurallara uymuştur. Şeyh Hamdullah bütün hattatların piri olarak kabul edilmiştir.Ortaya konulan 6 çeşit ölçülü yazıya Akla-ı Sitte denir. Kimine göre bunlar: Nesih, Sülüs, Muhakkak, Reyhani, Tevki, Rik'a... Kimine göreyse: Sülüs, Nesih, Ta'lik, Reyhani, Muhakkak,Rik'a' dır.

HAT ÖRNEKLERİ

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Sülüs yazı, uzaktan bakılınca okunacak kadar iri yazıldığında Celi adını alır. Yazı çeşitleri harflerin biçimine, aralıklarını yazı işaretlerinin kullanılıp kullanılmamasına, harflerin büyüklük ve küçüklüğüne göre isim alır.
Tanınmış hattatlardan bazıları: Şeyh Hamdullah, Hafız Osman, Derviş Ali, Ahmet Karahisari, Mustafa Ragıp, Mehmet Esat Yesari

Kaynak: Alıntılar