[Elysian]

Kıyas (Tasım) Nedir, Ne Demektir?

Klasik mantığın en temel konusu, çıkarımdır. Çıkarım, verilen önermelerden sonuç olarak yeni bir önerme çıkarmaktır. Daha önceki başlıklarda kavramlar ve önermeler hakkında edindiğimiz bilgiler, bu hususta işimize yarayacaktır. Zira daha önce de belirttiğimiz gibi, kavramlar önermeleri, önermeler de çıkarımları oluşturur.

Geçerli bir çıkarım tümdengelim yöntemi ile yapılır. Zaten mantığın ilgilendiği akıl yürütme biçimi de tümdengelimdir.

Kıyas, verilen en az iki önermeden, aklın zorunlu olarak bir sonuç çıkarması işlemidir. Kıyasta verilen önermelere öncül, bu önermelerden zorunlu olarak çıkan önermeye ise sonuç adı verilir.

Örneğin, "Bütün insanlar değerlidir." önermesini takip eden ikinci bir önerme ortaya atılır: "Doğa Nil insandır." ve o hâlde, bu iki önermeden bir sonuca zorunlu olarak varılır ki o da şudur: "O hâlde, Doğa Nil değerlidir."

Şimdi bunu daha net olacak biçimde bir kıyas olarak yazalım:

1. Öncül: "Bütün insanlar değerlidir."
2. Öncül: "Doğa Nil bir insandır."
Sonuç: "O hâlde Doğa Nil değerlidir."

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM'ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf "Klasik Mantık" ve "Modern Mantık" Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)