şaman sözcüğünün kökeni - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

YapraK · 29 Mart 2009, 18:46

ŞAMAN SÖZCÜĞÜNÜN KÖKENİ

Sihirbaz-hekim-büyücü manalarına gelen şaman sözcüğü, Rusça üzerinden Tunguzca ‘’Şaman’’ olarak kullanılmıştır.Fakat, bu sözcük Sibirya ve Orta Asya halklarında değişik olarak anılır.Şaman sözcüğü Yakutlar’da ‘’Oyun’’, Moğollar’da ‘’Bü,Büge ve Udugan’’ , Yakutlar’da kadın şaman anlamında ‘’Udugan’’, Tatar Türklerinde ‘’Kam’’, Altaylı’larda ‘’Kam, Gam’’, Moğollar’da ‘’Kami’’ olarak kullanılışı tartışmaları oluşturduğu gibi aynı zamanda Şamanlık üzerine Güney etkisi ya da Budizm, Lamaizm etkileri tartışmasını da beraberinde getirir.
Bu sözcüğün kökeninin Pali dilinde Samana (Sankritçe s’ramana), Çince Sha-men (Pali sözcüğünün bir uyarlaması) olduğu 19.yy oriantalistlerinin başlıcaları tarafından kabul edilmiştir. (1842’de W.Schoot ve 1816’da Dordji Banzarov) tarafından sorgulanmasına rağmen (1914’te) J.Nemeth ve 1917’de B.Laufer tarafından bu görüş reddedilmiştir.Bu araştırmacıların inandıkları ve ispat ettikleri, bu Tunguzca kelimenin Türk-Moğol dillerine çeşitli fonetik şekillerde uyum gösterdiğidir.Arkaik Türkçe’deki K harfi Tatar’larda K olarak, Çuvaşlar’ da J, Yakutlar’ da Almanca’daki ach karşılığı bir sessiz harf, Moğollarda ts,c,Mançu-Tunguz’larda s, s’, ya da s ya da Tunguzca Saman, Türk-Moğolların kesinlikle şamanı açıklayan Kam (gam) sözcüğünün karşılığıdır.(Mircae Eliade, Shamanizm Archaic Techniques of Ecstasy, s:495)
Fakat Saadettin Buluç İslam Ansiklopedisi’nde Şaman maddesinde J.Nemeth’e ‘’Türk şivelerinde geçen KAM kelimesi ile birleştirip Türkçe olarak göstermek istemiş ise de , bu arada şaman kelimesinin ikinci hecesini izahsız bırakmıştır’’ diyerek itiraz etmektedir. (Saadettin Buluç, Şaman Maddesi, İslam Ansiklopedisi CXI, s:311)
Banzarov’a göre ise şaman kelimesi Mançuca Şaman’dan gelmektedir. Mançuca Samarambi ‘’sıçramak, dövünmek’’ demektir. Nioredze de bu görüşe taraftar olarak ‘’bütün bu kelimelerin bir coşkunluk halini hareketli, heyecanlı bir vaziyeti ifade ettiğini ‘’ belirttikten sonra ‘’şaman veya şaman’ın coşmuş, durmadan oynayan, bir oraya bir buraya sıçrayan kişi ‘’ manasına geldiğini öne sürer.(Saadettin Buluç, Adı geçen eser, s:310)
Kelimenin kökeni üzerine olan görüşlerin de ifade ettiği gibi ‘’şaman’’ oynamakla, sıçramakla, coşmak, dans etmekle ilintilidir.Şaman bu özellikleriyle diğer sihirbazlara büyücü- hekimlere benzese dahi, bir özelliğiyle onlardan ayrılmaktadır.Şaman ruhlarla olan ilişkileri tekniğini oluşturduğu bir vecd (ekstaz) hali içinde kuran ve bunu izleyenlere aktaran kişidir.Şaman içinde bulunduğu topluluğun dini törenlerini, yöneten bir rahip, ya da ruhlar tarafından ele geçirilmiş bir büyücü değildir.Şaman ruhlarla ilişkiye geçmek için yer altına inen ve yer üstüne çıkan ve tüm bunları sahip olduğu vecd hali ile yapan bir kişidir.

Alıntı.

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Şaman	Ecrin	Online Oyunlar	0	04 Aralık 2013 23:53
Kene sözcüğünün yasaklandığı il	PassioN	Haber Arşivi	1	17 Mayıs 2012 22:36
Metin2 Şaman Gelişimi Nasıl Yapılır	Sır	Metin2	1	03 Kasım 2010 04:24
Ejderha becerili şaman	Sır	Metin2	0	20 Ekim 2010 00:45
"Yahudi" sözcüğünün kullanılmaya başlanması	YapraK	Musevilik	0	20 Mart 2009 17:58

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.