Mutezile mezhebi - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

PySSyCaT · 24 Şubat 2021, 18:23

Âlimlerin çoğunluğuna göre ise, Mutezile fırkasının başı, Vâsıl b. Ata´dır. Vâsıl b. Ata, Hasan-ı Basri´nin ilmî sohbetlerinde hazır bulunurdu.

Mutezile mezhebi bu mezheplerin arasında en akılcı olandır ve genel olarak Ehl-i Sünnet içerisinde hoş karşılanmaz; tekfir edildiği de olmuştur. Mutezile mezhebi her ne kadar bugün pek yaygın olmasa da, özellikle Abbasiler döneminde güçlenmiştir. Mutezile'de akıl ile nass (örneğin bir ayet) çelişkili durduğunda nass akla uygun olacak şekilde tevil edilir (yorumlanır).Akıl, nakilden üstündür.

Mutezile'nin bu tutumu özellikle gelenekçi akımlardan büyük eleştiri almıştır. Mutezile mezhebine bağlı kişilerin inandıkları belirli esaslar bulunmaktadır, bunların başlıcaları şu beşidir:

Tevhit, Adalet, Söz ve tehdit (el-Va'd ve el-Va'id), İki konum arasındaki bir konum (El Menzile beyne'l-menzileteyn) ve iyiliği emretmek-kötülükten men etmek (Emr-i bi'l ma'rüf ve nehy-i anil münker).

Bu beş esasa usülü'l-hamse denir.
1. Tevhid esası :Allah'ın varlığı ve birliği anlamında
2. Adalet esası : Kader tartışmasıyla ilgili ve Cebriyye'ye bir tepki olarak doğmuş bir esastır. Buna göre insan fiilerinde tamamen hürdür ve fiilerini, Allah'ın ona bahşettiği bir güçten yararlanarak, kendisi yaratır. Mutezile argümanlarına göre eğer kişinin durumu bu olmasaydı da Allah onun fiilerini yaratmış olsaydı, kişi davranışlarında hür olmasaydı, Allah'ın kişiyi davranışlarından, fiilerinden dolayı cezalandırması adil olmazdı oysa ki İslam anlayışına göre Allah adaletin kaynağıdır. Nitekim bu esasın ismi de buradan doğmuştur.
3. Va'd: Söz ve tehdit ( el-Va'd ve el-Va'id): Mürcie mezhebine tepki olarak ortaya çıkmıştır ve Allah'ın sevap işleyenlere söz verdiği (vaad ettiği) iyiliğin, günah işleyenlere ise tehdit ettiği cezanın gerçekleşeceğini kastetmektedir. Mutezile mezhebinin bu husustaki mantığı Mürcie mezhebinin tam zıddıdır ve şöyle ilerler: Eğer kişinin imanı yanında günahları etkisiz olsaydı Allah'ın günahlara karşı insanları azap ile korkutması anlamsız olurdu; bu sebeple Allah'ın vaad ettiği iyilik de ceza da kaçınılmazdır.Dünyada güzel ameli olanlar ahirette mükafatlandırılacak, kötü olanlar ise cezalandırılacak.
4. İki konum arasındaki bir konum esası
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
El-menzile beyne’l menzileteyn )Büyük günah isleyenlerin iman ve küfür arasinda olmasidır. Söz ve tehdit esasıyla ilişkilidir; buna göre büyük günah işleyen Mümin tövbe etmeden ölürse azap görür. Bununla birlikte bu kişinin (büyük günah işlemiş Müminin) konumu kafirlik değildir; bu kişiye fasık denir ve iman ile imansızlık arasında bir konum olduğuna inanılır nitekim esas da ismini bundan almıştır.
5. Emr-i bi'l ma'rüf ve nehy-i anil münker yani iyiliği emretmekten ve kötülükten men etmek : Mu'tezile'de önemli bir yere sahip bir esastır inananların birbirlerine iyiliği tavsiye etmeleri, emretmeleri, kötülükten ise alıkoymaları, men etmeleri anlamına gelmektedir.

Mu'tezile'nin bu beş ana esasını ilk ortaya atanın Mutezili düşünür Ebu'l-Huzeyl olduğu düşünülmektedir. Her ne kadar Mutezile bugün ayrı bir itikadi mezhep olarak yaygın olmasa da, önemli Şia kolları, Zeydiyye ve İsnaaşeriyye, Mutezili görüşlerin çoğunluğunu kabul etmiştirler ve bu sebeple itikadda Mutezili bir tavırları vardır.
Mutezililerin birçoğu fıkıh mezhebi olarak (yani amelde) Hanefi mezhebine bağlıdır.

Kur´an-ı Kerîm´in mahluk (ya*ratılmış) olduğunu Mutezile de ileri sürmüştür.

Allah Tealâ´nın kadimi, (başlangıcı olmayan, ezeli) dışındaki diğer bütün sıfatlarını nefyetmiştir. Aksi takdirde, öncesiz olan Allah'ın sıfatlarının da öncesiz olması gerekecektir. Çünkü Allah'ın hadis yani sonradan var olan şeylerle vasıflandınlması imkansızdır. AIlah'ın zatına ilaveten kadim olan birtakım sıfatların kabul edilmesi ise,birçok kadim varlıkların var olmasını gerektirecektir ki, böyle bir şeyin düşünülmesi imkansızdır. Çünkü bu, Allah'a ortak koşmak demektir.

Muteziîîler temel prensip olan tevhid noktasından hareket ede*rek, Allah Tealâ´nın, kıyamet gününde görülmesinin mümkün ol*mayacağını, çünkü Allah´ı görmenin, cisim ve yön icabettirdiğini ile*ri sürmüşlerdir.

Hilafet meselesinde görüşleri:
Hilafet Meselesi ,gerek Cemel Vak'asına, gerekse Sıffin savaşına katılan taraflardan birinin muhakkak surette hata işlediğini ve dolayısiyle fasık olduğunu söyledi. Ona göre, hangi tarafın hata yaptığını kesin bir şekilde tayin etmek güç olduğundan, savaşa katılan her iki tarafın da, en azından şehadetlerinin kabul edilmemesi gerekir.

Şefaati reddetmişlerdir.Hiç bir kul şefaat edemez demiştirler.

Büyük günah işleyenin, cehennemde ebedi olarak kalacağını iddia ederler.Ayrıca büyük günah işleyenin sevaplarının silineceğini iddia ederler.

Cennet ve cehennemin hissi olduğu görüşündedirler. Mu'tezile, tevbe etmeden ölen mürtekib-i kebirenin (büyük günah işleyenin) cehennemde ebedi kalacağı, yakınlarının yaptığı duanın ona fayda vermeyeceği, dostlarının istiğfarının, kabrinin başında Kur'an okumalarının hiçbir şeye yaramayacağı, hatta Hz. Peygamber'in şefaatinin söz konusu olamayacağı görüşüne sahiptirler. İlahi adalet ancak bu şekilde zuhur edebilecektir. Buna "Kim bir mümini kasten öldürürse cezası, içinde ebediyyen kalacağı cehennemdir. Allah ona gazap etmiş, onu lanetlemiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır."(4, Nisa:93) ayeti delildir.

Kabir azabınını pek çoğu reddeder:
Kâdî Abdülcebbâr, “kabir azabı konusunda, Haşviyye’nin iddia ettiği gibi, “kabirde ölülere azap edilir” ya da Cebriyye’nin iddia ettiği gibi “k[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]bir azabının aslı yoktur” demeyiz. Aksine biz, Allah kabirde insanları diriltir, bir müddet azap görürler, sonra tekrar öldürür” diyoruz,der.

Büyük günah işleyenler kesinlikle mümin değildir, müminlikle kâfirlik arasında bir derecede «Elmenziletu beynel menzileteyn» bulunur yani fasıkdır:
Âlimlerin çoğunluğuna göre ise, Mutezile fırkasının başı, Vâsıl b. Ata´dır. Vâsıl b. Ata, Hasan-ı Basri´nin ilmî sohbetlerinde hazır bulunurdu. Bir gün, daha sonra asırlar boyu insanların zihnini meş*gul eden -Büyük günah işleyenin durumu- meselesi ortaya çıktı. Vâ*sıl b. Ata, Hasan-ı Basri´ye muhalefet ederek, «Ben, büyük günah işleyenin, kesinlikle mümin olmadığını, müminlikle kâfirlik arasında bir derecede «Elmenziletu beynel menzileteyn» bulunduğunu yani fasık olduğunu söylü*yorum.» dedi.. Buna göre, büyük günah işleyen kimse, yani fasık, ölmeden önce tevbe ederse, tekrar iman makamına dönecek ve mü'min olarak ölecektir. Tevbe etmeden önce ölürse, iman derecesinden daha aşağı, küfür derecesinden daha yüksek olan fısk, tamamen küfre dönüşecek ve kafir olarak ölecektir.
Ve Hasan-ı Basrî´nin meclisinden ayrıldı, camide ken*disine başka bir meclis kurdu.Hasan el-Basri ise, böyle bir kimsenin münafık olduğunu söylemiştir.

Yorum:
Vasıl'ın büyük günah işleyen kimse hakkındaki bu görüşü, diğer görüşlere nazaran ilk anda her ne kadar akla daha uygun gibi görünüyorsa da, aslında bunun, Kur'an-ı Kerim'de geçen Allah'ın dilediğini bağışlayacağına dair ayetlere aykırı düştüğünü veya en azından Allah'in sonsuz rahmet ve bağışlamasını daraltan bir anlam taşıdığını da kabul etmek gerekmektedir.

isLamdaMezhepLer..

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
MU'TEZİLE (Mûtezile)	PySSyCaT	Dini Sözlük	0	29 Ocak 2020 20:12
Zahiriye Mezhebi Nedir? Zahiriye Mezhebi Hakkında Ansiklopedik Bilgi	Seyra	Tarih	0	12 Ekim 2014 14:34
Cebriye ve mutezile	Ecrin	Genel İslami Konular	2	16 Temmuz 2013 02:14
Mutezile - Cebriye - Mürcie	Kalemzede	İslamiyet	0	09 Temmuz 2011 12:29
SÎA mezhebi	Ecrin	Tarih	0	07 Haziran 2011 21:40

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.