MİKROORGANİZMALARIN HAREKETLERİNİN İNCELENMESİ

Mikroorganizmalar gerçek aktif hareketleri yanında, bulundukları yerde titreşim tarzında moleküler hareket de yaparlar. Bu harekete ilk kez Brown tarafından gösterilmesi nedeniyle Brownian hareket denir. Bazen de lam lamel arası incelemelerde sıvı içinde kayma ve akmalar görülebilir. Tüm bu gibi özellikler inceleme sırasında dikkat ve deneyimli olmayı gerektirir.Hareket muayenesinde en çok kullanılan yöntemler aşağıda verilmiştir.


Lam-lamel Arası Muayene

Hareket yönünden incelenecek mikroorganizmanın uygun koşullarda taze saf kültürü yapılmalıdır.Kültürden bir öze dolusu bakteri alınarak temiz bir lam üzerine konur. Üzerine temiz bir lamel kapıtılarak karanlık saha veya normal ışık mikroskobunda inceleme yapılır. Ayrıca katı besiyerinden alınan koloniler serum ----olojik ile karıştırılarak da lam lamel arası hareket muayenesi yapılabilir.

Mikroskopta hareket muayenesi yapılırken dikkat edilecek konular aşağıda özetle verilmektedir.
- Mikroskop düzgün bir masa üzerinde olmalıdır.
- Lam üzerinde homojen bir süspansiyon bulunmalıdır.
- Hareket için etüvden çıkarılan kültürden hemen preparat yapılıp incelenmelidir.
- Lam soğuk olmamalı, oda ısısında olmalıdır.
- Lam üzerindeki kültür sıvısında bir akma hareketi varsa, bu duruncaya kadar inceleme
yapılmamalıdır.
- İnceleme sırasında masa hiç bir şekilde sallanmamalıdır.


Asılı Damla Yöntemi

Bu yöntemde inceleme yapabilmek için özel lamlara gereksinim vardır. Taze sıvı kültürden bir damla alınarak lamel üzerine konur. Daha sonra lamel tersine döndürülerek lamın çukur kısmı veya silindir halkanın üzerine kapatılır. Damla boşlukta sarkar bir duruma getirilir. Lamelin kenarları sıvı parafin veya oje ile kapatılıp mikroskobik inceleme yapılır. Katı basiyerinde üretilmiş mikroplardan da hareket muayenesi yapılabilir.


Yarı Katı Besiyerinde İnceleme

Yarı katı ortamlarda hareket muayenesi zaman alıcı olup, sonucu kesin olarak belirtmek de oldukça zordur. Bu nedenlerden dolayı daha az tercih ediilir. Hareket muayenesi istenen mikroorganizmanın, tek koloniden oluşan taze ve saf sıvı kültürü hazırlanır. Bu kültüre daldırılan steril iğne, 10 cm. yüksekliğindeki berrak yarı katı ortama dibe kadar daldırılır ve çıkarılır. Daha sonra besiyeri 24- 48 saat 07°C de inkubasyonu takiben sonuçlar gözle değerlendirilir.Besiyerinin yüzeyinde inokulasyon çizgisi boyunca üreme var, sağa veya sola doğru bir dallanma yoksa, mikroorganizma hareketsizdir. Eğer inokulasyon çizgisinden etrafa agarın içine doğru bir yayılma ve dallanma gözlenirse, mikrop hareketlidir.


Kirpik (=flagel) Yapılarının Gösterilmesi

Flagelli bakteriler hareketlidir. Flagel yapılarının gösterilmesi için Leifson boyama tekniği kullanılır. Flagel yapılar, rutinde kullanılmamasına karşın elektron mikroskop incelemelerinde de gösterilebilir.

kaynak:Anadolu Üniversitesi Yayınları Mikrobiyoloji Kitabı