ANTIBIYOTIKLERIN BAKTERISIDAL ETKILERININ BELIRLENMESI
 

Infeksiyon hastalıklarının tedavisinde antibiyotiklerin kullanılmaya baslamasıyla yeni bir çıgır açılmıs ve geçmis yüzyıllarda en önemli ölüm nedeni olan infeksiyon hastalıklarını bu sıralamada daha gerilere itmistir. Tedavide kullanılan antibiyotiklerin bir kısmının etkisi, yalnızca bakterilerin çogalmasını durdurmakla sınırlı kalmakta, antibiyotik baskısı kalktıgında bu etki de ortadan kalkmakta ve bakteriler çogalmalarına devam etmektedir.
Antibiyotiklerin bu etkilerine “bakteriyostatik etki” denir. Makrolid grubu antibiyotikler ve kloramfenikol bu tip etki göstermektedirler. Ilk kullanılan antibiyotik olan penisilinin de içinde yer aldıgı ß-laktam grubu antibiyotikler ise “bakterisidal” etki gösterirler, yani bakterinin ölümüne neden olurlar. Bakteriyostatik etkili antibiyotikler, immün sistemin de yardımıyla çogu infeksiyonda basarılı sonuç vermektedir. Immün sistemi yeterli olmayan hastalarda, immünosüpresif ilaç kullananlarda bakteriostatik etki yeterli olmamakta ve bakterisid etkili antibiyotiklerin kullanımı gerekmektedir. Bu antibiyotiklerin mutlaka kullanılması gereken durumlar; endokardit, menenjit, osteomiyelit gibi infeksiyon hastalıklarıdır. Immün sistemin infeksiyon alanında yeterince etkili olamadıgı bu tip durumlarda bakterisidal etkili antibiyotikler tercih edilmelidir.
Antibiyotiklerin bakteriler üzerinde olusturdukları etkileri incelemek için pek çok yöntem gelistirilmistir. Diger bölümlerde çogalmayı baskılayan en düsük antibiyotik yogunlugunun yani MIK ölçümü veya antibiyotik disklerinin uygulanmasıyla duyarlılık ölçümü anlatılmıstır. Bu bölümde ise bakterisidal etki belirlenmesi için kullanılan yöntemler anlatılacaktır.

YÖNTEMLER

Antibiyotik - bakteri etkilesimini degerlendirmek için olusturulan yöntemlerde, belirli miktarda bakterinin belirli yogunluktaki antibiyotikle belirli bir süre teması gerekmektedir.
Bu süre sonrasında canlı bakteri sayılması ise bakterisidal etki belirlenmesinde temeldir.
Bakterisidal etkiden bahsedebilmek için canlı bakterilerin miktarının %99.9 azalması gerekmektedir. Iki farklı yöntem bu etkinin belirlenmesinde kullanılır:
a) En küçük bakterisidal konsantrasyon (MBC): Bir gecelik inkübasyondan sonra (18-24 saat) canlı bakterilerin sayımı esasına dayanır. Bu ise, baslangıçtaki bakterilerden belirli bir kısmını öldüren en düsük antibiyotik yogunlugudur.
b) Time kill: Zamana ve antibiyotik yogunluguna baglı olarak, antibiyotigin bakterisidal etkisini dinamik olarak ortaya koyan bir yöntemdir. Bu yöntemde, bakteri miktarındaki azalma zamana baglı olarak her bir bakteri yogunlugu için ayrı verilir. Zamana baglı azalma için farklı zamanlarda canlı bakteri sayımı yapılır.
Minimal Bactericidal Concentration (MBC) : MIK degerinin belirlenmesinin ardından yapılır. MIK degeri ve üzerindeki konsantrasyonlarda canlı bakteri sayımı yapılır.
Bakterisidal etki, baslangıçtaki canlı bakterilerin azalmasını saglayan en düsük konsantrasyondur. Bu azalma Fransa’da %0.01, Ingiltere’de %0.1 olarak degerlendirilir.
Baslangıçtaki inokülum 105 bakteri (CFU) / ml’dir (100000). Yani Fransızlara göre <101 CFU / ml (<10), Ingilizlere göre <102 CFU / ml (<100). Eger MBC degerinin MIK degerine oranı 1 veya yakınsa bakterisidal etkiden bahsedilebilir. Bu oran, antibiyotik bakterisidal etkili olmasına karsın bazı suslar için 32 veya daha fazla olabilir. Bu durumda toleranstan bahsedilir. Vankomisine toleranslı Streptococcus pneumoniae susu tanımlanmıstır. MIK degerleri degismemekle birlikte, streptograminlerin stafilokoklar ve enterokoklar için bakterisidal etkilerinin, bu susların ribozomu metilleyen bir enzim için kodlanan erm genleri içeren suslarında görülmüstür.

TIME KILL YÖNTEMI

Besi yeri: Sıvı besi yeri olarak Mueller Hinton Broth kullanılır. Canlı bakteri sayımı için bakteri cinsine göre Triptik Soy Agar veya Kanlı Agar kullanılabilir.
Inokülum: Baslangıçta 105 CFU / ml kullanılır.
Gerekli malzemeler:
Hemoliz tüpleri
15 ml’lik tüp
Çalkalamalı ben mari
Etüv
Dilüsyon tüpleri
Hazırlanısı
MIK degerinin 2 alt ve üst konsantrasyonlarında antibiyotik içeren 5 ml MH besiyeri hazırlanır.
Örnegin; eger test edilecek bakterinin MIK degeri 1mg/L ise 0.25, 0.5, 1, 2 ve 4 mg/L
antibiyotik içeren tüpler seri dilüsyonla inokülum eklenmesine hazır hale getirilir (Sekil 1).




aLinti..