PROTOZOONLARIN FİZYOLOJİ
 

Protozoonlar, her ne kadar bir veya birden çok çekirdeği olan tek hücreli hayvanlarsa da, bütün ****olojik fonksiyonlarını bu tek hücre içerisinde yapan komplex
canlılardır.

Protozoonlarda hareket

Protozoonların en önemli hayat belirtilerinden birisi harekettir. Bağlı oldukları sınıfa göre, pseudopoda, pfFlagellum ve ciliumlarını kullanarak aktif hareket ederler.
Hareket organeli bulunmayan protozoonlar ise, pasif olarak hareket ederler. Aktif hareket başlıca 4 şekildedir.

1- Pseudopoda ile hareket: Vücudun yüzeyinde oluşan yalancı ayaklarla geçici olarak yapılan harekettir. Bu harekete amoboid hareket de denir. Protozoonun bulunduğu ortamın pH'sı, ısısı, tuz yoğunluğu, ozmotik basıncı ve diğer dış faktörlere bağlı olarak meydana gelir. Hareket esnasında yalancı ayaklarla kuşatılan besin maddesi de stoplazmaya alınır. Pseudopoda sayısı 1-6 arasında olabilir. Sayı arttıkça ayaklar incelir.
Sarcodina türlerinde bu tip hareket görülür.

2- Flagellumlarla hareket: Kamçılı protozoonlar hem ana eksenleri etrafında hem de eksen istikametinde dönme hareketi yaparlar. Protozoonlarda kamçı sayısı, yeri, büyüklüğü ve yapılarının değişik olması nedeniyle, değişik şekilde kamçı hareketleri görülür. Bu harekete vücudun kontraktil hareketi de yardım eder. Flagellum, hareketi sağladığı gibi, hareketin yönünü de tayin eder. Bu hareket şekli Sporozoa türlerinin gelişme şekillerinden olan mikrogametlerde de görülür.

3- Ciliumlarla hareket: Bu hareket tarzı, protozoonun uzun ekseni etrafında dönme ve genellikle helozonik hareketidir. Dönme yani spiral hareket, bütün ciliumların birlikte faaliyetiyle gerçekleştirilir. Protozoon ileri doğru hareket edebilmek için ciliumları, eğri olarak vücudun arka sağ tarafına vurulur. Arkaya doğru hareket ise, ciliumların eğri olarak öne ve sola doğru vurulmasıyla gerçekleştirilir. Bu hareket tarzı, Ciliata türlerinde görülür. Suctoria türleri gelişme dönemlerinde ciliumlarla hareket ettikleri halde, olgunlarının hareketini tentaküller sağlar.

4- Kayma ve kontraksiyon hareketi: Hiç bir hareket organeli olmayan ve dokularda parazit olarak yaşayan protozoonlar, bir yandan bulundukları ortamın itme ve kaydırma etkisiyle, diğer taraftan kendi vücutlarının kontraksiyonu ile yer değiştirirler. Bu hareket tarzı daha çok Sporozoa (Toxoplasma, Sarcocystis ve Eimeria merozoitleri) türlerinde görülür. Yine bazı Gregarinida türlerinde de bu tip hareket görülmektedir.

5- Pasif hareket: Bazı serbest yaşayan protozoonlar vokuollerinde veya stoplazmalarındaki bazı boşluklarda CO2 biriktirdiklerinde hafifler ve bulundukları sıvının üst kısmına çıkarlar. Vokuollerini su ile doldurduklarında ise, ağırlıkları artacağından dibe doğru hareket ederler (Denizaltı hareketi). Bu harekete pasif hareket denir.

KAYNAK: gencveteriner