Çevrimdışı

Yunan mitolojisinde Atlas (Ατλας), ikinci kuşaktan bir Titan olup Titan Iapetos'un Okeanid Asia'dan (veya Klymene'den) doğma oğludur. Atlas, erkek kardeşi Menoitios (Menoetius) ile birlikte, Titanların Olymposlu tanrılara karşı açtığı büyük savaşa (Titanomakhia) katılmış, hatta bazı kaynaklara göre bu savaşta Titanlara önderlik etmiştir. Savaşı Olymposlu tanrılar kazanınca Zeus, Menoitios dahil, savaştığı Titanların tümünü Tartaros'a tıkmış, fakat Atlas'a daha farklı bir ceza vermiştir. Bu ceza uyarınca Atlas, dünyanın en batı ucunda (muhtemelen Kuzeybatı Afrika'daki Atlas Dağları'nda) dikilip gökkubbeyi omuzları üstünde taşıyacak, onu bir an olsun sırtından düşürmeyecektir. Atlas'ın ünlü iki erkek kardeşi daha vardır: Prometheus ve Epimetheus. Atlas'ın, kimisinin anasını bilmediğimiz ve büyük çoğunluğu kız, birçok çocuğu olmuştur. Bunlar arasında Atlas'ın Okeanid Pleione'den doğma kızları olan Pleiadlar'ı en başta saymak gerekir. Yine efsanevi Ogygia Adası'nın, Hesiodos'un bir Okeanid saydığı perisi Kalypso da Homeros'a göre Atlas'ın kızıdır; fakat Homeros, Kalypso'nun annesinin kim olduğunu söylemez. Genellikle gece tanrıçası Nyx'in kızları sayılan Hesperidler de bazı kaynaklarda Atlas ile Hesperis'in kızları diye geçerler. "Toplu bilgi vermek için bir araya getirilmiş coğrafya haritaları derlemesi" anlamında kullandığımız "atlas" kelimesi, mitolojideki Atlas karakterinden gelir. Benzer şekilde Atlantik, "Atlas'ın Denizi"; Atlantis de "Atlas'ın Adası" anlamındadır.

Atlas'a reva görülen "gökkubbeyi sırtında taşıma" cezasının sembolik anlamı, gök-yer (Uranos-Gaia) buluşmasının ilelebet önüne geçilerek bu buluşmanın meyvesi olan Titanların sonsuza dek tarihe gömülmesidir. Öte yandan, gökkubbeyi sırtlanmakla Atlas, gök eksenini (günlük devinimlerinde yıldızların çevresinde döndüğü, iki ucu sonsuza uzatılmış olarak düşünülen yer ekseni; mihver-i semâ) temsil etme görevini amcası Titan Koios'tan devralmış olur. Giderek, Atlas'ın insanlığa, özellikle çiftçiler ve gemiciler için hayati önem yaşıyan astronomi bilgisini öğreten tanrı olduğu da düşünülebilir.

Atlas ile Hesperidler arasında kurulan bu bağ, onun Hesperidler'in ülkesine yakın bir yerlerde durmasına dayandırılmış olabilir. Nitekim, Herakles, 11. görevi sırasında, altın elmaları Hesperidler'in bahçesinden çalmak için o diyara gittiğinde orada sırtında gökkubbeyi taşıyan Atlas'la karşılaşır. Sıkça yapılan bir hata, Atlas'ın sırtında dünyayı taşıdığının söylenmesidir. Bu doğru değildir, Atlas sırtında gökkubbeyi taşır. Mitolojinin geç dönemlerinde ortaya çıkmış bir efsaneye göre Atlas, Medusa'nın kesik başı vasıtasıyla Perseus tarafından taşa (Atlas Dağları'na) çevrilir.