Çevrimdışı

Karanlıkların Kızı Hekate'nin Başlıca Sembolleri : Meşale, Anahtar, Köpek, Yılan, Ay

Hekate isminin "uzaktan işleyen, uzaktan etki eden" anlamına gelen "hekatos" (Ἑκατός) sözcüğünden türediği sanılır ki bu sözcük aynı zamanda tanrı Apollon'un sıfatlarından biridir. Öte yandan, "Hekate" kelimesinin Grekçeye uymadığı, bu sözcüğün muhtemelen Karya dilinden kaynaklandığı da yaygın bir görüştür. Hesiodos, Hekate'nin "kranlıkların kızı" oluşunu biraz da onun kökeni ile açıklar gibidir. Gerçekten de Hekate'nin babası, "yıkıcı" lakaplı Titan Perses, ismiyle Ölüler Ülkesi kraliçesi Persephone'yi, ayrıca Kirke ve Aeetes gibi büyücülerin anası Perseis'i çağrıştırır. Hekate'nin annesi Asteria ise gece, yıldızlar ve astroloji ile yakından ilgilidir. Hekate'yi Artemis'e bağlayan şey ise Asteria'nın kızkardeşi Leto'dur; Leto, bildiğimiz gibi, Artemis ve Apollon'un annesidir. Hekate'nin meşale taşıması, onun gecenin ya da Ölüler Ülkesinin karanlığıyla olan ilişkisini, ayrıca ölülere kılavuzluk etme görevini açığa vurur. Apollonius Rhodius, Argonautica'da Hekate'ye "Brimo" diye seslenir; Brimo, geceleri elinde meşalelerle dolaşan bir yeraltı sakini (nyktipolis khthonie) ve ölülerin kraliçesidir (anassa eneroi). Hekate, geceleri ölülerin hayaletlerine yeryüzünde rehberlik ederken etrafında uğursuz köpek ulumaları duyulur. Cadı Medea'nın sihir gücünün kaynağı Hekate'dir; ölülerin ruhlarıyla bağlantı kurarak kehanette bulunması ve Odysseus gibi kahramanlara yardımcı olmasıyla tanınan kahin Tiresias da Hekate ile temas kurar. Yine büyücü Kirke ve Aeetes'in otlara dair bildikleri her şeyi Hekate'den öğrendiklerini belirten kaynaklar da (Diodorus Siculus) vardır. Bu kaynaklarda bazen Kolkhis kralı Aeetes, Hekate'nin kocası, Kirke de bu çiftin kızları olarak geçer. Anahtar, Hekate'nin meşaleden sonraki ikinci önemli sembolüdür. Kilit yuvası ya da anahtar sembolü, muhtemelen, Hekate'nin Ölüler Ülkesinin, diğer adıyla Hades'in kapılarını açma-kapama yetkisine sahip olduğuna işaret etmektedir. Frigya'daki kapı biçimli mezar taşlarının birçoğunda Hekate'ninkine benzer bir kilit veya anahtar deseni vardır. Bu da bize, bir anlamda, ölülerin bir kapıdan geçerek mekan ya da boyut değiştirmelerini ve öteki alemde yeni bir eve sahip olduklarını anlatır. Hekate'nin meşalelerden kaynaklanan sıfatı "phosphoros" (ışık veren, ışık getiren), anahtardan kaynaklanan sıfatı ise "kleidoukhos"tur (anahtar tutan). Hekate'nin sembollerinden biri olan yılanlarsa tanrıçanın "khthonia" (yeraltından gelme) sıfatını pekiştirirler. Tahtta oturmuş Hekate tasvirlerinin bazılarında tahtın her iki yanında yılan desenlerine rastlanır. Daha geç dönemlerde Hekate tasvirlerine eklenmiş olan ip ve bıçak gibi, orijinal Hekate söz konusu olduğunda ikincil sayılabilecek sembollere Pagan literatürde çeşitli anlamlar yüklenmiştir. Neo-paganlara göre ip, göbek kordonunu ve doğumu, bıçak ise cadıların aldanışı bıçak gibi keserek gerçeğe çevirme gücünü temsil etmektedir. Hekate bir anlamda gecenin ve karanlıkların kızı olduğu için ay ile ilgili tanrıçalarla yakından ilişkilidir ki bunların başında da Selene ile Artemis gelir. Üç yüzlü Hekate tasvirlerinin de etkisiyle, zamanla (özellikle de Roma döneminde) Hekate-Artemis-Selene üçlüsü yaygınlaşmıştır. Bu üçleme, günümüzün neo-pagan anlayışları içinde "genç kız-anne-yaşlı kadın" kavramı veya modeliyle bağdaştırılmış, böylece Hekate de Robert Graves'in "Beyaz Tanrıça" kitabında popülerleştirdiği Üçlü Tanrıça kavramı çerçevesinde, bu kavramın veya prototipin üçüncü ayağı olan "yaşlı kadın" veya "acuze"/"cadı" figürü olarak belirlenmiştir. Üçlü Tanrıça, sadece kadınların yaşam döngüleri boyunca geçirdikleri üç ayrı aşamayı değil, ayın evrelerini (hilal, yarımay, dolunay) ve dünyanın üç krallığını (yer, gök, yeraltı) da temsil etmektedir. Helenistik dönemin bağdaştırıcı (senkretik) anlayışı içinde, Hekate'nin zaman zaman Eski Mısır'ın büyük tanrıçası Isis ve Mezopotamya mitolojisinde (Babil, Asur, Akad) Ölüler Ülkesini kocası Nergal ile birlikte yöneten tanrıça Ereşkigal ("yeraltının muhteşem hanımı") ile bağdaştırıldığı da olmuştur.