| |
|
| 26 Kasım 2014 07:18 | |
| Vesaire | Adıyaman Yöresel Konuşmalar 1 Gelom : Geliyorum Şive olarak Konuşma Şekli: • Gelon’ mu Okula barabar gidek • Sen ged ben gelom * Gelon’ mu yazıya çelik çomak oynamaya. Aney : Anne Babo : Baba Keko: Kardeş Bibi : Hala Taka : Duvara oyulmuş dolap Örtme : Üstü örtülü ev avlusu Kırtik : Parça Bilokma : Birazcık Çağa: Cocuk Alayı : Hepsi Emmi : Amca Ağey: Baba, ağabey Sümsürük : Sümük Çörten : Damların suyunu tahliye eden tenekeden yapılmış oluk Savuş : Geç ( Git ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Senin işin buruda yok savuş get burdan • Benden konuşma savuş burdan * Belli etmeden buradan savuş gardaş Hesirim : Konuşulan sözü alaya almak Şive olarak Konuşma Şekli: • ( Anlatılan sözden sonra ) hesirim canım • Hessirim canım anlattığın doğru değil Höllük : Kundaktaki çocuğun bez görevini yapması için altına konulan beyaz toprak Şife olarak Konuşma Şekli: • Anam gardeşımın altını höllükle bağladı. • Höllük satan adan neden bu hafta gelmedi • Aney kardeşim altını pislemiş höllük yapıp değiştir. Körtük : Çukur Şive olarak Konuşma Şekli: • Yağmurda her taraf körtük olmuş • Havlu da körtükler oluşmuş tamir edilmesi gerekor. Arıstak : Toprak damın altındaki tavan ağacı Şive olarak Konuşma Şekli: • Kavurmayı arıstaka as pisik yemesin • Eti arıtsak tan getir • Eti arıstaka komuştum ne oldu Avrat Şive olarak Konuşma Şekli : Cıvık : Geveşek adam ( Gözüne güvenilmez ) Şive olarak Konuşma Şekli : • Bak şu adamın sözüne güvenilmez cıvak adam • Ne kadar cıvık adam bu • Oğlum bu günde cıvık’ laşma Cücük : Serçe ( Kuş ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Karın üstünde yem arayan cücüğe bak görommu • Geçen gün evimizin balkonuna yem attım cücükler kapış kapış yediler • Cücüğe bak yuva kurmak için çöp topluyor. Çağam Şife olarak Konuşma Şekli : Çirpi : Bağ bozumunda çıkan küçük odun parçaları Şive olarak Konuşma Şekli: • Bağ bozumunda çirpileri eve getirdik. • Biraz çirpi getir sobayı tutuşturalım. • Çirpileri kırarak içeriye aldık. : Dam : Tek katlı toprak ev Şive olarak Konuşma Şekli: • Bizim damı tokaçlarmısın akıyor • Dam’ ın üstünde yem attım serçeler kapış kapış yediler • Örtümüzü dama ser aşağısı sıcak aney Dambıra : Büyük Def Şive olarak Konuşma Şekli: • Bizim düğünde dambıra çalındı. • Memet ne güzel dambıra çalıyor • Deleksiz Şive olarak Konuşma Şekli : Deleme : Topaç Şive olarak Konuşma Şekli: • Yazıda arkadaşlarla beraber deleme çevirdik • Senin delemen ne kadar güzel • Deleme çevirerek 120 pas yaptım. Denesen Şive olarak Konuşma Şekli : Deyensiz Şive olarak Konuşma Şekli : Dışlığım : Keyfi Şife olarak Konuşma Şekli: • Bu gün bana dokunma dışlığım yok • Dışlığım yok ben gidom • Dışlığım gelmesi için buradayım Düneyin : Bir gün evvelki gün Şive olarak Konuşma Şekli: • Düneyin maliye gitti işimi yapamadım • Düneyin söz vermiştin neden gelmedin. • Düneyin iyi eğlendik. Elham : Herhalde ( olabilir ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Elham anam size gitti • Elham su borcumu bu ay ödemedim. * Söylediği söz Elham doğru Ellik: Çocukların oynadığı uğur getirdiği misket • Bu ellik’ ğim oyunu bundan oynayacağım. • Ellik bana uğur getiriyor * Bu ellik’ le çok misket yuttum. Essehmi : Doğrumu Şive olarak Konuşma Şekli: • Duyduğun olay essehmi • Essehmi bu sene üniversiteyi kazanamadın. • Söylediğin essehmi • Eşitlik : Dış Kapı önü Şive olarak Konuşma Şekli: • Komşuların avratları eşitlike oturmuş dedi kodu yapıyorlar. • Eşetlikte oturma iyi değil * Eşitlikte oturma içeri gel Eyiş : Şive olarak Konuşma Şekli: • Evde eyiş i nereye koydun * Eyiş’ i getir çöpü atayım Gemiş Şive olarak Konuşma Şekli : Gevende : Çalgıcı Şive olarak Konuşma Şekli : • Gevendeye istek yaptım benim türkümü çalacak • Kaba konuşma çalgıcılar değil onlar hepsi bir sanatkâr • Gevende olma yerinde otur. Gıdık : Keçi ( 1 yaşında küçük keçi ) Şive olarak Konuşma Şekli : • Ziyarete bir gıdık adağım var • Gıdık’ e iyi bakmışsın iyi eti çıktı. • Gidom : Gidiyorum Şive olarak Konuşma Şekli: • Babam gile gidom • Ben gidom işim var. • Gidom çay ocağına çay içmeye beklom gel. Gişi :Erkek ( Kadının Kocasına denir ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Gişim ev dönmedi • Gişim bana bugün bilezik aldı. • Gişim dükkana gitti haber gönderim şimdi gelir. Deynek : Sopa Şive olarak Konuşma Şekli: • O çocuk deynek ile yola gelir • Yaramazlık yaptığı için öğretmeni Abdurrahmanı sopa ile dövdü. • Babam kardeşimi sopa ile dövdü Goncik : Odaların en dip köşesi Şive olarak Konuşma Şekli: • Paramı goncik’ e koydum gördümmü • Goncik’teki halı getir serelim odaya • Goncik’ teki takaya sigaram var getir. : Guddik : Kısa boylu Şive olarak Konuşma Şekli : • Hiç boyu çıkmıyor guddik kalacak • Hele şu gelene bak guddik kalmış • Mahallede boyu çıkmadığı için adamın lakabı guddik kado kaldı. Gullep : Oyuna getirme ve hile ile yapılan iş Şive olarak Konuşma Şekli: • Geçen gün bu adan bana gullep yaptı • Abuzer arkadaşına gullep yapıp oyuna getirdi. • Oyunu doğru oyna gullep yapma Guşgana : Orta boy tencere Şive olarak Konuşma Şekli : • Kızım guşganayı getir yemek yapalım • Gaşgana maskanda getir yemek suyunu koyayım Heket : Masal Şive olarak Konuşma Şekli : • Ne güzel heket anlatıyor. • Heket’ in sonunu getirmeden gitti • Abuzer’i çağır bize Heket anlatsın. Hakketmi : Söylediğin doğrumu Şive olarak Konuşma Şekli: • Hakketmi Söylediğin doğru inanmıyorum. • Hakketmi söylediği sözde bulunmadı abuzer • Hakketmi seni Abuzer kandırdı. Hampara: Kaba Tahta Şive olarak Konuşma Şekli: • Bizim evin girişi hampara • Sizin evin girişi hampara ile yaptırmışsınız güzel olmuş • Tanıdığım marangozcu var güzel hampara yapıyor. Harık : Küçük su yolu Şive olarak Konuşma Şekli : • Harık’ ın yolunu açta bahçeyi sulayalım. • Harık yolunu değiştir • Sabah Harık’ tan su getir Hebbe : Tane • Bir şey söylerken hebbe hebe anlat seni dinliyorum. • Anlattığının bir hebbe doğru değil • Adıyaman için bir hebbe iş yapmadık. Herif : Koca Şive olarak Konuşma Şekli • Herif nereye gidon evde hiç sebze kalmadı • Benim herif bugün bana bilezik aldı. • Gözün kör olmaya herif ne yaptın. Hıllı hış : Dağınık Şive olarak Konuşma Şekli: • Bak hele şu adam giysisi hılı hış gibi olmuş. • Niye Yağmurda geziyorsun bak hale haline Hıllı hış gibi olmuşun • Şu adan giyimine hiç önem vermiyor hıllı hış gibi geziyor. Hıyar : Salatalık Şive olarak Konuşma Şekli • Bahçeye gittik hıyar yedik • Hıyarlaşma doğru ol • Hıyarın büyüklüğüne bak ne kadar büyümüş Hizar : Çarşaf ( Siyah ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Hizar’ ı giymiş ve yüzüne peçe takmış geliyor. • Herif Hizarım eskidi yenisini alırmışsın. • Mehmet emmi güzel hizar dikiyormuş ona yaptır hizarı Hopla : Atlamak Şive olarak Konuşma Şekli: • Ağaçtan hopla gel sana söyleyeceğim var. • Hopla’ma gürültü yapıyorsun. Hüslan Şive olarak Konuşma Şekli : Iskeviyo Şive olarak Konuşma Şekli : İlangaç : Salıngaç Şive olarak Konuşma Şekli: • Bizim mahallede ilangaç kurmuşlar • Fatma nine ilangaç kurmuş evine gelommu Kenif : Tuvalet Şive olarak Konuşma Şekli: • Ben kenife gidiyorum bir az sonra gelom bekle • Çarşı camisinin kenif onarmışlar çok güzel olmuş • Oturakçı pazarı kenif gazından patladı gördümmü Keser : Şive olarak Konuşma Şekli: • Keseri getir tahtayı yontum. • Keseri getir çiviyi çakayım. • Bu Keserin ağzı körelmiş Kıymık : Küçük parça ( Genelde yeninen ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Ekmeğinden bir kıymık ver. * Akıllı ol oğlum seni kıymık kıymık ederim. Kötek : Dayak Şive olarak Konuşma Şekli: • Geçen gün çarşıda adamın birine güzel bir Kötek çektiler • Babam deynek le iyi bir kötek attı • Kötek yiyeceksin ha akıllı ol Lakırdı : Laf, söz Şive olarak Konuşma Şekli: • Lakırdı etme • Gel gidek hacıgınnas çok güzel lakırdı ediyor dinlemeye gidek. • Bazı insanları lakırdısı dinlenir. Lallik : Dili tutulmuş Şive olarak Konuşma Şekli: • Bak hale lallik olmuş konuşamıyor. • Dilinimi ( lallik ) yuttun konuşsana • Neden konuşamıyorsun lallik mi oldun. Loğdır : Silidir şeklindeki taştan yapılymış loğ’u damın üstünde sağa sola taşıyan alet Şive olarak Konuşma Şekli : • Evimizin damı akıyor loğdırlamam gerekiyor. • Şu taş onarılır ise çok güzel dam loğdırı olur. • Yağmurlar tam başlamadan ben damı loğdırlamam gerekiyor. Lop : Sıvı içecek Şive olarak Konuşma Şekli : • Lop diye bir kuşkana çorbayı içti • Bir sehen pekmezi bir dikişte lop diye içti • Bir sitil suyu lop diye içti Lülük : Çiğköfte’ de bir sıkım Şife olarak Konuşma Şekli : • Hele bir lülük al tadına bak nasıl olmuş • Lülük’ ü al tuzuna bak nasıl olmuş • Yaptığından lülük lülük ette komşuya verelim. Manca : Salata Şive olarak Konuşma Şekli : • Manca yemeğin yanında iyi gider • Bu yemeğin yanında manca iyi olur • Mancanın tuzu fazla olmuş Marhama : Mendil Şive olarak Konuşma Şekli: • Evde Marhamamı getir. • Marhaman varmı şunları sarayım. • Merhamamı düşürdüm gördümmü : Maskan : Kiler ( Kışlık yiyeceklerin saklandığı yer ) Şive olarak Konuşma Şekli: • Kızım maskan’ dan bulguru getir • Maskan’ dan kavurmayı getir hitap yapalım * Kışlık erzakları maskan da saklardık. Maskan : Oda ( Evin en dip odası ) Şive olarak Konuşma Şekli : • Maskanda bulguru getir • Maskana penseyi getir. Mehzere kazanı : Büyük kazan |
