TOPOGRAFYA VE KAYAÇLAR

YERKABUĞUNU OLUŞTURAN TAŞLAR



Yerkabuğu kayalardan meydana gelmiştir. Kayalar ise çeşitli minerallerin birleşmesiyle oluşmuştur.

MİNERAL: Belirli bir kimyasal bileşimi bulunan ve genelde katı haldeki rağmen cisimlere denir.


[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]


[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

1-KATILAŞIM (PÜSKÜRÜK – VOLKANİK) TAŞLAR :
Magmanın yeryüzünde yada yeryüzüne yakın yerlerde soğumasıyla oluşan taşlardır. İki gruba ayrılırlar:

a)İÇ PÜSKÜRÜK TAŞLAR: Magmanın yeryüzüne çıkmadan, yerkabuğunun içinde soğuyup katılaşmasıyla oluşurlar. Bunlara aynı zamanda derinlik kayaçları da denir. Ör: Granit, Siyenit, Diyorit, Gabro.


İç Püskürük Taşlar-Granit
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]


b)DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR: Magmanın yeryüzüne kadar çıkarak soğuması ve katılaşması sonucu oluşurlar. Yeryüzüne çıkan maddeler katı, sıvı ve gaz halinde olabilirler

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]
Dış Püskürük Taşlar-Lav

LAVLAR - Sıvı olarak çıkarlar

KATI MADDELER - Ateş kırıntıları, lapilli, volkan bombaları, Anglomera

GAZ - Su, CO2 gibi

ÖZELLİKLERİ

Yapıları kristallidir.
Tabakalaşma yoktur.
İçlerinde fosil bulundurmazlar.
Kütleler halindedir.
Asitten etkilenmezler.

2) TORTUL (SEDİMANTER) TAŞLAR :

Denizlerde, göllerde, çukur alanlarda biriken maddelerin tortullaşması ve çökelmesiyle düşen taşlardır.
Tortullanma

ÖZELLİKLERİ

Kristalli bir yapıya sahip değildirler.
Tabakalıdırlar.
Fosil bulundururlar.
Tortul taşlar üçe ayrılır:

a)KİMYASAL TORTULLAR: Suyun kimyasal olarak aşındırdığı maddeleri, sıcaklığın azalması ya da içindeki CO2 nin uçmasıyla bu maddeler birikir ve sonuçta kimyasal tortullar oluşur. Ör: Traverten, sarkıt, dikit.

b)FİZİKSEL TORTULLAR: Akarsular, rüzgârlar, buzullar gibi dış kuvvetlerin taşları aşındırıp taşıması ve çukur alanlarda biriktirmesi sonucuyla oluşurlar. Bu taşlar suda eriyik halde bulunan tabii çimento ile birbirine yapışırlar ve mekanik tortullar oluşur. Kil taşı, kumtaşı, konglomera buna örnektir.

c)ORGANİK TORTULLAR: Ölen canlıların üst üste birikerek katılaşması sonucu oluşan taşlardır. Örnek: Taşkömürü, Linyit, mercan kalkeri, tebeşir dir.

NOT: Petrol, linyit ve kömür dışındaki bütün madenler volkanik kökenlidir. Kömür ve petrol ise organik kökenlidir.



3) BAŞKALAŞIM(Metamorfik) TAŞLARI :



Tortul ve volkanik taşların aşırı basınç ve sıcaklık altında katılaşmasıyla oluşurlar. Bu taşlar eski özelliklerini kaybederek, yeni özellik kazanırlar.


[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]
Başkalaşım Taşlar


ÖZELLİKLERİ

Tabakalar halindedir.
Sert bir yapıya sahiptirler.
Fosil bulundurmazlar.
Bunlara örnek:

Granit - Gnays

Kalker - Mermere

Kuvars - Kuvarsit

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]
Kayaç Döngüsü



SU KAYNAKLARI

Su döngüsü

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Dünyadaki su dağılımı
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Su kaynağı
Tatlı su yüzdesi
Toplam su yüzdesi

Okyanuslar Denizler ve Körfezler
--
96.5

Buz tepeleri, Buzullar ve Kalıcı Kar
68.7
1.74

Yer altı suyu
--
1.7

Tatlı
30.1
0.76

Tuzlu
--
0.94

Toprak nemi
0.05
0.001

Zemin buzu ve sürekli don olan toprak
0.86
0.022

Göller
--
0.013

Tatlı
0.26
0.007

Tuzlu
--
0.006

Atmosfer
0.04
0.001

Bataklık suyu
0.03
0.0008

Nehirler
0.006
0.0002

Biyolojik Su
0.003
0.0001

Toplam
-
100



Dünya yıllık ortalama yağış haritası

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Dünyamıza baktığımızda yüzeyinde hem büyük su kütlelerini hem de kara parçalarını görürüz. Bütün dünya yüzeyinin %71 ini denizler, %29 unu karalar oluşturur. Ancak bu oran kuzey ve güney yarımkürede değişir. Çünkü buralarda kara ve denizlerin oranı farklıdır. Kuzey yarımkürede karalar %39, denizler %61 oranında yer tutar. Güney yarımkürede ise karalar %19, denizler %81 yer kaplar. Gördüğünüz gibi karaların kapladığı alan kuzey yarım kürede daha geniştir. Asya, Avrupa, Kuzey Amerika, Afrika'nın büyük bir kısmı kuzey de kalır. Güney Amerika, Afrika'nın güneyi, Okyanusya ve Antarktika ise güney de kalır.



Bu farklı dağılım bir çok özelliği etkiler.



- Öncelikle iklimi etkiler. Kuzey yarımküre daha karasal bir iklime sahiptir. Bu durum kuzey de ortalama sıcaklığın 2 derece kadar fazla olmasını sağlar.

- Nüfusun büyük çoğunluğu kuzeydedir. Bu ekonomik gelişimi olumlu yönde etkiler.

- Karalar üzerindeki doğal zenginlikler, ormanlar ve yeraltı zenginlikleri kuzey de daha çoktur.

- Ulaşım olanakları ve ülkeler arası iletişim kuzey de daha gelişmiştir.



OKYANUSLAR



Kıtalar arasındaki büyük çukurlarda kalan geniş ve derin su kütlelerine okyanus denir. Deniz ise karalar arasına veya kenarına sokulmuş kollardır. İç deniz karaların çok fazla içlerine sokulmuş kollardır. Kıtaların kenarında bulunan, okyanuslarla çok daha geniş alanlarda bağlanan denizlere kenar deniz adı verilir.


[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]


Okyanuslar denizlere göre çok daha geniş ve derindir. Dünya üzerinde üç büyük okyanus vardır. Bunlar Amerika kıtaları ile Asya ve Okyanusya arasında bulunan Büyük okyanus,Amerika kıtaları ile Avrupa ve Afrika arasında bulunan Atlas okyanusu, Asya’nın güneyi, Afrika ve Okyanusya arasında ise Hint okyanusu yer alır. Bu okyanuslar güney yarım kürede Antarktika çevresinde birleşerek tek bir su kütlesi oluştururlar