Çevrimdışı

Başta ilk Osmanlı akçesinin bastırılması olmak üzere, imza attığı ilklerden bazıları nelerdir?Sultân Orhan’ın Osmanlı Devleti’nin gerçek kurucusu kabul edilmesi, Osmanlı Devleti’nin bir devlet olarak bütün müesseseleriyle onun zamanında ortaya çıkmasından dolayıdır. Sultân Orhan’ın imza attığı ilkleri şöylece özetlememiz mümkündür:

1) Orhan Bey, Bursa ve İznik’i fethettikten sonra bağımsızlığın en önemli alâmetlerinden olan akçeyi yani gümüş sikkeyi, 1327 yılında Bursa’da Bursa Kadısı Çandarlı Kara Halil’in tavsiyeleriyle bastırdı. Bu sikkenin bir tarafında kelime-i şahadet ve dört halifenin adı; diğer tarafında ise 727 hicrî tarihi ve Kayı Boyu işareti ile Bursa’da kimin tarafından bastırıldığına dair bilgi bulunmaktadır. Son zamanlarda Osman Bey’e ait bir sikkenin bulunması, bu ilki ortadan kaldırmaktadır.

2) Osmanlı Devleti’nin en yüksek idarî, adlî ve siyasî makamı olan Divan da Orhan Bey’in zamanında temellendirilmeye başlanmıştır. İlk vezîr olarak Hacı Kemâlüddin oğlu Alâ’addin Paşa tayin edilmiştir. Ayrıca Sultân Orhan’ın oğulları Alâ’addin Paşa ile Süleyman Paşa da vezirler arasında yer almaktadır. Önemli beyler arasında ise, Konur Alp, Kara Mürsel, Hacı İl Bey, Evrenos Gâzî ve Akça Koca bulunmaktadır.

3) Sultân Orhan ilk defa bin kadar Türk gencinden daimî bir ordu teşkil ederek a-dına yaya adını verdiği gibi, bin kadar da süvari yani atlı asker tertip ederek adlarına da müsellem adını verdi. Bu arada Alâ’addin Esved adlı âlime danışarak bir ordu kadısı tayinine girişti ve Osmanlı Devleti’nin ilk kazaskeri olarak da Bursa Kadısı Çandarlı Kara Halil’i tayin etti.

4) Osmanlı tarihçilerinin beyanına göre, Hammer gibi bazı batılı tarihçiler itiraz etse de, Osmanlı Devleti’ndeki ilk muvazzaf asker olan yeniçeri teşkilâtını da Orhan Bey tesis etmiştir. Zira kaynaklara göre, yaya ve müsellemlerin suiistimale başlamaları ve itaatsizlik göstermeleri üzerine, Hıristiyan esirlerden devşirilmiş muvazzaf bir ordu teşkili, Çandarlı Kara Halil tarafından tavsiye edildi. Neticede, "...çünki Rumeiierinde akmcıiık eden Türkmenler ve daha önce ihdas olunan yaya ve müsellemlerle Âl-i Osman’ın ayakta durması zorlaştığından, ra’iyyetliği kabul eden Hıristiyanların dinç ve gençlerinden birkaç yılda bir bin nefer kadar alınıp tayinatian ve ulufeleri verilmesi kararlaştırıldı". Daha sonra da I. Murad devrinde esas teşkilâtlandırılmasına ve hatta bazı tarihçilere göre, yeniçeri adıyla adlandırılması yoluna gidildi. Böylece askerî tarih açısından dünyada ilk muvazzaf orduyu kuran, 1326 yılında yeniçeri teşkilâtını tesis eden Osmanlı Devleti olmuştur. Dünya askerî tarihinde bunu, 120 sene sonra 1447 tarihinde VII. Şarl’ın Frank-Arşır adıyla adlandırdığı muvazzaf asker takip etmektedir.

5) Osmanlı eğitim tarihinde ilk yüksek eğitim müessesesi de, Orhan Bey zamanında İznik’te açılmıştır. İki büyük Hıristiyan Konsül’ünün toplandığı İznik fethedilince, Ayasofya Kilisesi Camiye çevrilmiş, bir Manastır da medreseye çevrilerek müderrisliğine de Fakîh Davud-ı Kayseri tayin olunmuştur.

6) Bazı kaynaklara göre, Türkçe’nin ilk resmî dil olarak kabulü de Orhan Bey zamanında olmuştur. Zira Orhan Bey zamanından itibaren ilk defa, bir devletin yürütmeye ve yargıya ait yazılı belgeleri Türkçe yazılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla bu görüş doğru kabul edildiği takdirde, (ki tarihî belgeler bunu doğrulamaktadır, elimizde Sultân Orhan devrine ait Türkçe i’lâm, hüccet, vakfiye, tapu kayıtları ve benzeri Türkçe yazılı belgeler az da olsa mevcuttur) Karamanoğlu Mehmed Bey’in ilk resmî olarak Türkçe’yi kullandığına dair izah tarzı, Osmanlı açısından farklı bir yöne çekilmektedir"...

Kaynak : Prof.Dr. Ahmet Akgündüz

__________________