Perakende Mağaza Türleri
 

Mağazalı Perakendeci Kurumları

Mağazalı perakendecilik sektörü günümüzde ivme kazanan ve mağazasız perakendecilik kanallarına göre daha çok hedef kitlesine sahip olan bir düzeydedir. Ürünlere birebir dokunmak, bakmak ve mağazaları gezinmek tüketicilerin vazgeçilmez bir sosyalleşme aracı özelliği taşımaktadır. Bu bağlamda mağazalı perakendecilik sektörünün sürekliliği devam eden bir öneme sahip olması kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadır. Mağazalı Perakendeci Kurumları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz (Armstrong ve Kotler 1998, 381).

Bağımsız Mağazalar

Bağımsız perakendeciler hem işin sahibi hem yöneticisi hem de satışçısı olma özelliği gösteren tüketicilere birebir hizmetin verildiği mağazalardır. Bu işletmelerin alanı, ürün çeşidi, sermayesi sınırlıdır. Klasik perakendeciliğin temsilcisi olarak bilinen bu işletmelere ürüne göre uzmanlaşmış işletmeler de denilmektedir (Tek, 1999: 568).

Aksöz’e göre ise küçük bir işletmede mağazanın sahibi ve yöneticisi olan bir kişi tarafından yönetilen kuruluş bağımsız mağaza olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde çok sayıda faaliyet göstermesinin özellikleri olarak ise; büyük çaplı bir sermaye gereksinimi olmaması ve her türlü tüketici gurubunun yer aldığı alanlarda açılabilmesidir (Aksöz, 1985: 179).

Birleşik Perakendeler

Birleşik perakendeler, gıda maddelerinin dağıtımında geleneksel toptancı ve perakendecilerin çağdaş perakendeci ile rekabet edebilmesi için oluşmuş işletmelerdir. Kurumları iktisadi özellikleri farklılaştırılmaksızın toplanılmaktadır. Bu grubun amaçları ortak alım gerçekleştirilecek siparişleri toplamak, en uygun fiyatla en iyi kalitede ürün temin edilecek kaynakları belirlemek ve modern perakendecilerle başa çıkabilmektir. Bu perakendecilik grubunun üç türü bulunmaktadır. Bunlar; Birleşik

Gönüllü Zincirler (bir toptancı liderliğinde çok sayıda perakendecinin birleşimi),
Perakendeci Kooperatifleri (Bir toptancının perakendeciler tarafından alınması)
Perakendeci Grupları (Perakendeciler arası alım grupları),
olarak sıralanmaktadır (Tek, 1999, 588).

Zincir Mağazalar

Satış kapasitesi 400 metrekarenin altında olan ve ürünlerin tamamının veya bir kısmının perakende satışının gerçekleştirildiği aynı işletme adı ve ticari unvan ile bir merkeze bağlı olarak yürütülen ve 5 ten fazla şubesi bulunan ve birinin büyük mağaza olduğu işletmeleri tanımlamaktadır [1].

SüperMarket

Süpermarketler için literatürde spesifik bir tanıma rastlanmamaktadır. Her ülkede farklı tanımların varlığından söz edilmektedir. Süpermarket tanımı kişiden kişiye de farlılık ve zaman içinde değişik göstermektedir. Perakende sektöründe bu işletmeleri tanımlamak için “indirimli mağaza”, “departmanlı mağaza” ve “süpermarket” kavramları kullanılmaktadır (Goldman, 1975: 49).

Avm

Lewis’e göre AVM’ler günümüz çağdaş şehir hayatının tüketim kültürü ve tüketim düşüncesi ile konsantre edilmiş ve mekana yanşımış halidir (Lewis, 1989: 881).

Ayrıca Avm’ler sadece alışveriş amacıyla değil birçok faaliyetin gerçekleştirilebildiği kapalı ve hava koşullarının kontrolünün sağlandığı güvenli ortamlardır. Birçok kişi yakın çevresi ile buluşmak için avm’leri tercih etmektedir. Çünkü bir yandan sosyal buluşmalar gerçekleştirilirken öte yandan alışveriş yapılabilmekte ve bireysel haz sağlanmaktadır. Aynı zamanda şehirli insanın boş zamanı değerlendirme özelliği sergileyen avm’ler alışveriş ve keyif mekanları olarak da tanımlanmaktadır (Goss, 1993: 18).

Hipermarket

2500 metrekare satış hacmi kapalı otopark alanı, self servis hizmetinin uygulandığı 40.000 ile 60.000 çeşit gıda (%60-%70) ve gıda harici (%40-%30) ürün ve ürün grubunun yer aldığı 20 ile 50 arası yazar kasalı ödeme noktasın bulunan işletmelerdir (Levy ve Weitz, 2004, 43).

İlk örneği II. Dünya savaşı sonrasında Fransa’da Carrefour işletmesinin önderliğinde 1960 yıllarının sonlarında kurulmuştur. Türkiye’nin bu mağaza gurubuyla tanışması ise ilk örnekleri Alman “Metro Grossmarket” sonrasında ise 1993‟de Türkiye pazarına giren sonra Sabancı Holding ile ortak yürütülen Fransız “Carrefour” (1996‟da ortaklık sonrası adı CarrefourSa olmuştur) olmuştur (Kaya, 2009: 19).

Köşe Mağazacılığı

Bir mağaza içinde ayrı bir köşede bulunan ve mağaza içinde mağaza olarak da tanımlanan bu işletme türü daha çok bir ürünün tanıtımı amacıyla kurulan standları temsil etmektedir. Örneğin bir market içinde et reyonunun bu konuda iyi bilinen kurumsal bir işletme tarafından yürütülmesi bu tür işletmelere örnek olarak verilebilir. Ancak bu kavram köşe konumlanması tercih eden işletmeleri tanımlayan bir kavram olarak da kullanılmaktadır (Tek, 1999, 596).

İndirim Mağazaları

İndirimli mağaza kavramı 1950 yıllarından sonra ABD’de ortaya çıkan ve her ürün grubunda indirimlerin olduğu ve sürekli devam ettiği mağazalardır. İndirim evi olarak da tanımlanan bu mağazalarda düşük fiyatlara ürün satacak satıcılar seçilmiş düşük fiyat büyük bir rekabet unsuru olarak kullanılmıştır. Bu mağazalarda benzer ürünler yaklaşık olara % 40’a varan indirimlerle satılmaktadır. Bu mağazaların düşük fiyatın yanında düşük hedef ve düşük imaj özellikleri de bulunmaktadır (Shaw ve diğerleri, 1988: 300).

İndirim mağazalarının özellikleri aşağıda maddelenmektedir.

Geniş ürün çeşidi
Kendi grubunda popüler ürün grubu ve büyüklükleri sınırlı ürün çeşidi
Düşük ve orta geliri hedefleyen fiyat
Self servis faaliyetlerinin bulunması
Sınırlı müşteri hizmetleri bazı hizmetler için ek ücretler
Her gün ve uzun çalışma saatleri
Ücretsiz ve geniş otopark hizmeti
Gösterişli olmayan ve basit binalar
15.000 m² ve 60.000 m² arasında değişen kullanım alanı (Koparan, 1988: 12).
Franchislar
Bir perkandecinin firma veya mal varlıklarının diğer bir firmaya satmasına veya kiralaması olarak tanımlanmaktadır. Rekabet ortamında kopya edilmek istemeyen işletmeler bu şekilde farklı yerlerde kendilerine bağlı işletmeler oluşturabilmektedir (Alexander, 1999: 281).

Daha çok farklı ülkerde işletme kurmak için tercih edilen bu mağaza sistemi için Başka bir tanıma göre franschising; yabancı pazarlarda düşük maliyet ve düşük kontrollü girişim olarak tanımlamaktadır (Brenda, 1997: 262).

Alıntı