[PySSyCaT]

Psikolojinin Yöntem ve Teknikleri

Bilimsel Yöntem Nedir?

Bilimsel yöntem, bilimlerin insanı ve doğayı açıklamak üzere izledikleri sistemli yola verilen addır.

Bilimler, araştırma konularıyla ilgili verilerin toplanmasında bazı araçlara başvurur. Bu araçlara araştırma tekniği ya da ölçüm aracı adı verilir. Araştırma teknikleri çok sayıdadır ve her bilimin araştırma tekniği farklıdır.

Psikoloji, pozitif bir bilimdir. Bu nedenle diğer pozitif bilimlerin kullandıkları bilimsel yöntemden yararlanır. Ölçüm aracı olarak da test, anket, görüşme ve yaka incelemesi gibi teknikleri kullanır.

Bilimsel yöntem, şu aşamalarda gerçekleşir:

Araştırılacak konunun saptanması ve gözlem. Araştırmacı, cevabını merak ettiği konuyu belirler ve o konunun sınırlarını çizer. Sonra bu konuyla ilgili gözlemler yapar.

Hipotez (denence): Gözlenen olaylar arasındaki bağlantılann kavranıp tanımlanması ve sınıflandırılması sonucu ulaşılan geçici çözüm denemesidir.

Deney: Olayların yapay olarak araştırmacının hazırladığı koşullarda laboratuvarda oluşturulup incelenmesidir.

Kuram (teori): Hipotezlerin deneyle kısmen doğrulanmış hâlidir. Teoriler, olguların nedenlerini açıklamak için kurulur ve nedenleri açıklamada yetersiz kalırsa değiştirilebilir ya da terk edilebilir.

Yasa: Teorinin unsurları arasındaki ilişkinin matematiksel olarak ifade edilmiş şeklidir. Yasalar kesin ve geneldir. Tekrarlanan gözlem ve deneyler sonucu elde edilmiş, akla uygun, yanlışlanma olasılığı olmayan bilgilerdir.

Psikoloji biliminde canlı davranışlarını belirli ölçütler (gözlenebilirlik, ölçülebilirlik, iletilebilirlik, tekrarlanabilirlik ve sağlanabilirlik) uyarınca incelendiğini biliyoruz. Bu ölçütlerden gözlenebilirlik ve ölçülebilirlik incelenen olayların özellikleridir. İletilebilirlik araştırma sonuçlarının başkalarına bildirilmesi ile ilgilidir. Tekrarlanabilirlik ve sağlanabilirlik ise yeni araştırmaların yapılması ile ilgilidir. Bu ölçütlere uyulması, psikolojide şu amaçlara ulaşmak için gereklidir: davranışları betimlemek (araştırmalar yaparak davranış olaylarını keşfetme, sınıflama, sebep-sonuç ilişkilerini keşfetme), açıklamak, yordamak ve nihayet kontrol etmek.

Psikolojide kullanılan teknikler için lütfen bakınız:

- Doğal gözlem nedir?
- Vaka çalışması nedir?
- Anket çalışması nedir?
- İlişkisel çalışma nedir?
- Deneysel yöntem nedir?

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Psikolojiye Giriş" ve 2. Sınıf "Deneysel Psikoloji", 4. Sınıf "Sosyal Psikoloji" Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları